Na East Jaintia Hills yn sdang ka jingtih dewïong da ka jingstad saïan
Da ka VC kitbok u CM u trai par ba nyngkong eh ban ïoh trei

Khliehriat Lber 17 : U Myntri Rangbah ka jylla, u Conrad.K. Sangma ha ka sngi Nyngkong u la plie paidbah ïa kawei ka par dewïong ha shnong Byndihati, East Jaiñtia Hills District kaba tip kum ka ‘‘Saryngkham-A’ kaba kylla long ruh ka par dewiong kaba nyngkong eh ban pyntrei da ka juk stad saian lane kata ka Scientific Mining.
Haba kren lyngba ka video conference, u Myntri Rangbah u la kitbok ruh ia u trai jong katei ka par dewiong Bah Dapmaiñ Shylla, na ka shnong Byndihati East Jaiñtia Hills District bad baroh ki tnat kiba don bynta ha kane ka par dewïong.
Haba kren ha kane ka sngi u la ong ba ha kine ki shiphew snem haduh khatwei snem ki la dei ki snem kiba eh shisha na ka bynta ki nongshong shnong kiba im kamai da na u dewïong ki la ïakynduh jingeh ha ka kamai kajih kaba la ktah ïa ka ïoh ka kot jong ki, u la pynkynmaw ba ha u snem 2018 ha ka por ba u shimti nyngkong eh kum u myntri rangbah ka jylla uba ialam ïa ka sorkar MDA, u la ong ruh ba kane ka mat ba ïadei bad u dewïong ka la dei ka mat kaba hakhmat eh jong ka sorkar bad dei lyngba ki jingiaid lynti kiba bun ki jingeh bad jingialeh la lah ban kheit ïa u soh ha kaba mynta ka sngi la lah ban pynurlong da kaba plie ïa kane ka Scientific Coal Mining kaba nyngkong eh hapoh ka jylla lane ka 1st Scientific Mining Coal Block.
“Ka jingiaid lynti kam dei kaba suk ka dei kaba dap da ki khohruh khohram, kaba la sngew kumba ka dei kata ka jingiaid kaba la sngew kumba iaid ha ryngkew, ha duriaw kaba khlem lah shuh ban tip kaei ka ban mih ne kaei ka ban jia katba ngi dang ïaid shakhmat, hynrei kaei kaba ngi peit shakhmat bad ka jingiaid jong ngi shakhmat ka dei namar ngi iohi ïa ki jingeh jong ki paidbah nongshong shnong kiba shah ktah bad ngi ju pyrkhat ba ngi dei beit ban wad ki lad ki lynti ban weng ïa kane ka jingeh ban wanrah pat ïa ka jingim kaba ki briew ki ju im bad kumta ngi ïaid beit shakhmat bad iakhun ïa ki jingeh,” u la ong.
U Myntri Rangbah u la ong ba kiwei kiwei ruh kiba aplai ïa kane ka Scientific Coal Mining, kin ioh ïa kaba kum kane ka juh ka jingailad ne ka (mining permissions) bad ki lah ban ioh ka lad ban sdang ïa ka jingkhlong ïa u dewïong da ki kor ki bor ne kata ka scientific mining. “Hooid ka dei ka jingiaid lynti kaba eh bad kaba kyllaiñ bha na ka bynta uwei, u ar namar ki ruh kin sngew kumba ïaid ha duriaw, ha ryngkew kaba ym lah ban sngewthuh sngewthaw, ka jingiaid lynti kaba dap da ki jingeh bad jingialeh kaba lah ban shim por ruh. Hynrei mynta ba la don kiba la sdang ïa kane kiba la mad bad iohi lut ïa ki jingeh ha ka jingïaid lynti te kan kham suk ïa kiwei ruh kiba wan hadien namar kane ka dei ka synjam kaba nyngkong sha kane ka rukom tih dewiong kaba thymmai kaba long ka jingplie lynti ia kiwei pat ba kin tip bad sngewthuh ïa ka jingiaid lynti”
Nangta u ong ruh ba ka Jylla Meghalaya ka la don shibun ki jingeh bad jingialeh ha kaba iadei bad ki kor ki bor. “Hynrei ngi don ka hok halor ka khyndew ka shyiap kaba pher na kiwei pat ki bynta jong ka ri kumta ka don ruh la ka jong ka rukom ioh bynta ïa ka khyndew ka shyiap, na kata ka daw ki jingeh kin wan beit katba ngi dang ïakhun ban pynurlong ïa ka jingtih dewiong bad na kata ka daw kan kham shim por ruh,” u la bynrap bad u la ai mynsiem ruh da kaba ong, “Kin sa nang bun shuh shuh ki par dewiong kiba trei da ka scientific mining, ki ban sa mih hadien kane bad na ka liang ka sorkar ruh ka pynshlur ïa ki briew ba kin aplai ïa kane ka scientific mining”.
Ka MLA jong ka Sutnga-Saipung Constituency, ka kong Santa Mary Shylla, ka la ai khublei kyrpang ïa u Myntri Rangbah ka jylla u Conrad Sangma namar dei hapoh ka jingialam ka jong u kane ka jingtih dewiong kaba da ki kor ki bor ne ka scientific coal mining la lah ban pynurlong hapoh ka jylla Meghalaya bad ka la ong ruh ba kane ka long ka jingkyrmen kaba lah ban pynurlong ruh ïa ki jingphohsniew ban pynlong ïa ka Meghalaya kata ka 10 billion dollar economy ha ka khaïi ka pateng kat haduh u snem 2028 bad kane baroh ka dei hapoh ka jingïalam jong u kum u Myntri Rangbah ka jylla.
U MLA ba rim, jong ka Khliehriat Constituency, u bah Justine Dkhar, u la ong, “Ka long kaba sngewtynnad ha kaba wat ka iïngbishar ba ha khlieh duh ruh ka la dep ong ba u mar ruh u dei u jong ngi, ka jaka ruh ka jong ngi, tangba ban pyntrei ne ban sei ïa une u mar (dewïong) donkam ban ïaid katkum ka juk jingstad saian kaba iadei bad ka juk, ka por ka jong ngi khnang ba ka jingpyntrei ruh kan ïaid bad ka jingpynbha ruh kan ïaid ryngkat ryngkat kaba khlem da pynjot, pynjulor ïa ka mariang bad kane kan long kata ka jingtrei ka bym dei shuh kata ka jingtrei beaiñ, lada poi ka por ban sei ïa u mar kan long ban kyntiew ïa ka bha ka miat jong ki paidbah ka ban wanrah ïa ka roi ka kiew, ngin sa lah ban long kiba bit ban biang ha ka kamai kajih, ngin sa lah ban ai ïa ki khun ki kti ka jingnang jingstad kaba paka, ka jingsumar ba bha, ngin lah ban leh kiwei kiwei ruh ki lad khaïi pateng.”
Kiwei pat kiba la ai jingkren ki kynthup ruh u Executive Member, Jaiñtia Hills Autonomous District Council, u bah Hambertus Nongtdu, u Deputy Commissioner, East Jaiñtia Hills District, u Shivansh Awasthi, IAS bad kiwei kiwei.
Ha katei ka jingïalang, la ïa don ryngkat lang ruh u Myntri ka Sorkar Jylla, u Bah Kyrmen Shylla, u Superintendent of Police jong ka district, u Giri Prasad, IPS bad kiwei kiwei ki riew rangbah.