Ka jingpynshai halor ka Reservation Policy

Dr. Batskhem Myrboh, Nongaiktien VPP

0

Da kane ka seng VPP ka shim ïa ka lad ban pynshai paidbah halor kawei ka hamsaia kaba la saphriang lyngba ki social media naduh ka 27 tarik Jymmang, 2023. Ha katei ka hamsaia la buhrieh ïa ka kyrteng jong u/ka nongthoh bad kumta ym don jingtip nangno ka la thymmei. Kaba thikna ka long ba ka dei ka jingthoh kaba mut ban pynthohbria ïa ka jingdawa jong ka seng VPP ban jurip biang ïa ka bhah thungkam. Katei ka hamasaia i kumba ka la pynlong khiew jingïalehkai politik ïa mat bhah thungkam. Putet, la syngkhong ïa katei ka khubor hamsaïa da ki jingtip kiba bakla bad ka jingbatai ruh ka bym shongnia.
Kum ban shu pynkynmaw, ka jingdawa ban jurip biang ïa ka bhah thungkam ka dei ka mat kaba lah rim ha kaba kiba bun ki seng bhalang ki la pynsngew na kawei ka por sha kawei pat. Ki la don teng ruh ki jingïakhih paidbah halor jong ka hynrei haduh mynta ym pat shym la lah ban pynurlong ïa ka jingdawa. Ha kane ka ilekshon kaba dang shu dep sha ka ïing Dorbar Thawaiñ jong ka jylla Meghalaya, kane ka mat ka la paw ha ka mang treikam jong ki lai tylli ki seng saiñ pyrthei kata, ka VPP, UDP bad HSPDP. Ym kum kiwei pat ki seng saiñ pyrthei, ka seng VPP ka shimkhia bad kheiñkor ïa ka juban ilekshon kumba la pynpaw ha ka mang treikam bad kumta ka la ïai buddien ïa kane ka jingdawa ban pynkylla noh ïa ka bhah thungkam. Ha ka jingshisha, la jan baroh u paid hynñiewtrep u thrang dikdik ban pynkylla noh ïa katei ka bhah thungkam kaba lah shilliang laitnoh tang katto katne ki riewshim kabu politik. Kine ki riewshim kabu ki la dei ki langïong jong ka jaitbynriew kaba tang ban biang ka shuki bad ka pla lajong ki kloi ban ïapeiñ wat ïa ka lawei jong ka jaitbynriew.
Katei ka hamsaia ka dei kaba la pynshong nongrim ha ki jingantad. Kane ka pyni ba u/ka nongthoh um don ki jingshisha eiei ban kyrshan ïa la ka nia laitnoh tang ban shu pynthohbria.
Ka bhah thungkam kaba la pynjari naduh ka 12.01.1972 ka kdew shai ba ka jingbhah kam kan long halor ka jingbun briew. Kane ka kyntien ‘halor ka jingbun briew’ ka la biang pura ban sngewthuh ba ka jingsam bhah kan long halor ka jingdon jong ki briew.
Kano kano ka jingkheiñ ban bhah kam ka dei ban pynphalang ïa katei ka jingbun briew. Namar kata, ka jingantad ba la pynmih ha katei ka hamsaia ka long ka bym don nongrim eiei ruh em namar ka khlem peit ïa kine ki mat jingshisha jong ka jingbun briew. Kumta, dei ban shu khalah beit ïa ka sha kharai.
U/ka nongthoh u la kdew ïa ka jingshisha ba ka jingbhah kam mynta ha Meghalaya ka long 85% bad u da pyntieng ruh ba lada dei ban jurip biang ïa ka hana ka ïing kashari kan sa tuklar bad ym shah shuh ban ïoh bhah haduh 85% namar ba ka ïing kashari kan shah beit tang haduh 50% ïa ki trai jylla. Kane ka long ka jingkren lamwir. Lada ka ïing kashari kan ym shah kumta, te balei mynta haba ka bhahkam ka dei haduh 85% pat ka dang sngap jarjar. Hato ka ïing kashari kam tip?
Ka long kaba sngewbynñiaw ban ïohi ba utei u nongthoh hamsaia u ong ba hana ki dkhar kin sa khie im ynda pynkhih ïa katei ka bhah thungkam. Kane ka pyni ba ki dkhar haduh mynta ki don ha ka jingïapler.
Shuh shuh, u nongthoh jong katei ka hamsaia u la pynpaw penryngkew ïa la ka jingtasngeng da kaba u ong ba ka ïing kashari kam lah ban tuklar ba ka jingbhah kam ha Meghalaya mynta namar ba ka dang long hapoh ka 50% namar ba ki Khasi-Jaiñtia bad Garo ki ïa ïoh mar 40% bad kiwei pat ki riewlum ki ïoh 5% bad ym don kawei ruh na ki kaban ïoh palat ïa ka 50%. Ha ka jingshisha, ka 50% ba la mang da ka ïing kashari ka dei na baroh khoit ka jingbhah kyrpang. Ka jingbhah kam ha Meghalaya ka long haduh 85% kaba lah tam haduh 35% na kaei ba ka ïing kashari ka la mang.
Utei u nongthoh u la pyrshang ban pyntieng kohtympang ruh ïa ki paidbah hynñiewtrep da ka rai jong ka ïing kashari ha ka snem 1992. Lah ban pynkynmaw hangne, ba ha ka snem 2021 ka sorkar MDA 1.0 ka la pyntip sha ka ïing kashari baheh duh jong ka ri India ba dei ban ailad ïa ka jylla Meghalaya ban bhah kam palat ïa ka 50% namar ba 85% na ki nongshongshnong ha ka jylla ki dei ki riewlum. Ha katei ka rai, kata, ha ka case jong ka Indra Sawhney la kdew shai kumne harum:
Wat lada ka jingbhah kam kam dei ban palat ïa ka 50% hynrei kam dei pat ban long kaba pyrkhing kat haduh ban khanglad lada jia ba don ki khep ba donkam ban bhah palat ïa ka 50% ruh. Ka ri India ka long kaba ïar bad bun ki jinglong kiba pher kumta lah ban don kano kano ka jylla ne ki jaitbynriew kiba ka rukom im jong ki ka ïapher na kiba don ha ri thor bad kumta lah ban mih u pud ba ka jingbhah kam ka lah ban palat ïa ka 50% ruh. Lada leh kumta, ka sorkar ka dei ban khmih bniah bha ïa kaba kum kata ka kam.
Ka long thamula ba kito kiba don ha ka liang jong ka sorkar kin buh jingkylli ïa ka liang pyrshah ha kaba ïadei bad ka ïohkam ïohjam jong ki samla. Kumba ka paw na katei ka hamsaia, kumba 49500 ki samla ki shong khlem kam ha ka jylla. Ka NPP bad ki paralok jong ka, ki la synshar ïa ka jylla naduh ka snem 2018, aïu ki la leh ban pynïoh kam ïa ki samla jong ngi? Ka jin da la bha ïa utei u nongthoh ban leit kylli na ka sorkar lane na ka seng kaba u kyrshan.
Ka seng ka kyrpad ïa ki paidbah ka bri u hynñiewtrep ban long kiba peitngor bad ban ym ngop ha ka jingpynthame jong ki khubor hamsaia kiba kum kitei. Ngi kyntu ïa ki paidbah ba kin long kiba ïaineh ha kane ka jingïakhun ba shonghok jong ka jaitbynriew ba la lamkhmat da ka seng VPP. To ngin ïatylli lang kawei haduh ban da ïoh ïa ka hok.

Leave A Reply

Your email address will not be published.