Donkam ban khmih biang ïa ka Resolushon

Bah D. Pakynteiñ

0

Ka lah dei ka por shuwa ban dier namar ba lah iehnoh bun snem, ba ïa ka Resolushon ba la pynmih kat kum ka No.PER.222/71/138 Tarik Shillong, 12th Kyllalyngkot, 1972 ban khmih biang namar ba (a) la pynmih kyrkieh khlem da lah ban ithuh, kiei kita kiba sahdien na kiba sahdien, (b) 9 (khyndai) sngi shuwa ba ngin ïoh ïa ka Jylla kaba pura, kat kum ka ain ha ka miet jong u Kyllalyngkot, 20-21, 1972, bad tang 2 (ar) bnai duna, shuwa ka elekshon kaba nyngkong eh kaba la pynlong ha ka 9 tarik u Lber, 1972. (k) La pynmih khlem da ïa mynjur lang hapoh Ïingdorbar.
Ka dei kaba donkam ba ka jylla ba kan don noh ka Tribal Sub Plan (TSP) kumno ban pynkhreh ban thaw noh ïa ka Resolushon kaba thymmai, kaba ïahap jingmut lang da baroh bad ka bym lah shilliang. Dei ban rah hapoh Ïingdorbar thawain ka Jylla, ban ïatai-ïathir, kat kum ki ain, namar hap ban bud ïa kiba bun ki Artikil jong ka Konstitushon ka Ri India ryngkat bad kiwei ki Ain, kynthup lang ïa ki jingbishar ba la dep rai da ki Ïingbishar badon burom ka Ri India. Ka Artikil 16(4) ka lah aibor ïa ki Jylla (State Legislatures). Kumta baroh ki MLA, ki dei ban shim ïa ka jingkitkhlieh. ki dei ban ïatai-ïathir bha ha Ïingdorbar thawain, na ka bynta ka bha ka miat jong baroh lang. Ka State Resolushon ka dei kata kaei kaei kaba la ïa mynjur lang jong kiba bun hapoh Ïingdorbar bad ka ïapher shibun, bad ki Polisi kiba ju pynmih tang ban bthat ïa ki tnat bapher babher kumno ban treikam. Lada ïa ka Konstitution ka Ri lah ban pynbeit pynbiang, kat kum ka por ne haba donkam, kam long kaba eh ban pynbit pynbiang ïa ka Resolushon ba la rim palat. Kam lah ban bteng sha ki bymjukut. Ym don ba kwah ban sahdien sah. Dei ka kamram jong baroh ki nongshong shnong ka Jylla, ban ïa kyntiew markylliang hi.
Ki paidbah ki kwah ban peit bad ïohsngew, kumto kita ki nongmihkhmat, kin ïatai-ïathir hapoh Ïingdorbar, namar haba ki khroh ïa ngi ban wan sngap ïa ki ha ki por elekshon, bad ngi ruh da ki taiew ngi sngap ïa ki. Ka lah ban long kawei na ki jing ïatai-ïathir kaba pawnam tam, kaba ngim pat ju ïohi ne ïohsngew, mynno mynno ruh ha ka histori jong ka Jylla. Mano bym kwah ba ïohi ne ïohsngew ïa ki nongmihkhmat bastad bashemphang jong ngi? Ka Artikil 16 bad ki mat jong ka, ka ithuh tang ïa kita “ki nongshong shnong ba sahdien” kiba dei ki traibal. Ka khlem kren kyrpang na ka bynta kano kano ka jaitbynriew, hynrei na ka bynta kiba dang sahdien napdeng ki nongshong shnong kat haba lah ban shem, khlem da peit ïa ka niam, jaitbynriew, shynrang ne kynthei, ki hiar pateng nangno, kha hangno, sah hangno, ki dei ban ïoh ïa ka kam ka jam, khlem da pynwit ne leh shiliang dano re dano. Kam ïahap ban kyllum lang ïa kiba bun, kiba don kumba 65 na ka 100 ki traibal bad kiba don tang kumba 35 na ka 100, ban ai mar katjuh ka bhah. Lada khein bha, ki rit paid ki ïoh kham bun ban ïa ki heh paid. Kam shongnia ban ong ba ka jingsahdien, ka dei tang namar ba ym don ki skul ki kollej ba bha. Dei ki Jylla ki bym kwah ban kyntiew ïa “kiba kham bun ki jing sahdien” sha “kiba sahdien” bad sha “kiba duna ki jingsahdien”, shilynter, ki ju pynkhein ïa kiba bun ki Artikil jong ka Konstitushon ka Ri. Ha ka Artikil 46 la thoh shai, ban kynkiew ïa ka pule puthi na ka bynta kiba sahdien. Ka Sorkar ka dei ban peit shuwa ha ka rukom kaba dei na ka bynta kito kiba duk na kiba duk tam ba lah ban ïoh na ki jingkhein statitik bad ka sensus. Ka Sorkar ka dei ban khmih ïa ki jingeh jong ki nongshong shnong kiba da jynjar shaba palat liam, ha ka imlang ka sahlang, ka pule puthi, ka ïoh ka kot, kiba mih na ki rukom rep ba mynhyndai, ym don jaka sumar ba bha bad ruh na ka bynta kito ki shnong ki bym lah ban shna surok namar ka lum ka wah bad ka riat ka ram. Hap thaw ki lad ki lynti ba kin ïoh ïa la ka jong ka hok. Donkam ki ropeway ha kum kine ki jaka. Ki traibal ba riewspah, ki dang kiew ka spah bad ki traibal baduk, ki dang kiew ka jingduk. Kaba sngewsih ka long ba ïa kane ka jingphiah ïa ki Scheduled Tribe, Scheduled Caste, lah ban pyndonkam bakla da ki seng sainpyrthei tang ban jop elekshon.
Kum ban shu pynkynmaw, ba ha ka kase, E.V. Chinnaiah pyrshah ïa ka Jylla Andhra Pradesh and kiwei, 2004, ka Ïingbishar ba donburom ba ha khlieh duh ka Ri, lyngba ki 5 (san) ngut ki nongbishar, ka la sloit noh ïa ka bor ki Jylla ban phiah ïa ki Scheduled Tribe, Scheduled Caste, namar ka long beain, kat kum ki Artikil 14-16 jong ka Konstitution. Ha u snem 2020, ki 5 (san) ngut ki nongbishar, ki kyrpad ban khmih biang ïa katei kaba la rai ha u snem 2004 da ka Ïingbishar ba kham heh, ka ban don 7 (hynniew) ne palat ngut ki nongbishar badon burom. (Iehnoh ïa kane ka bynta ha kiba shemphang bad ba lah pynkupbor ban ïatai-ïathir). Ngi dei ban don ka jingkyrmen ba kan sa mih ka rai, na ka bynta ka bha ka miat jong baroh.

Leave A Reply

Your email address will not be published.