Ka jingpynkylla ha ka Synshar Khadar

-Bah Philip Marweiñ

0

Ka jingthmu bakongsan jong kane ka jingthoh ha long ban wer ïa ki nongpule jong ka Jylla ban ym pynlehnohei wat tang shi bod (vote) ruh da kaba leit ryntih ban thep ïa la ki jong ki jong ki bod da ka monsngewbha, da ka jingkmen, da ka monlaitluid lajong khlem shah pynbor ne shahpynthame, shah thied da ka peisa ne shahkhring da ki jingai sngewbha da ki tiar ha ki Kandidet ne ki Agent jong ki. Ka jingthep-vote ka long ka hok jong baroh ki Nongthep-vote ba la ai da la Riti Synshar jong ka Ri India ba uwei-pa-uwei un thep tang shi-vote, ym palat ïa kata.
Ka jingthep-vote ruh ka long ban pynkylla ïa ki MLA bymman, bymlarkam, bym trei hok, kiba leh shiliang ïashah liang, ki bym nang thaw Aiñ, kiba alhia Jaituh, kiba bamsap bampong, ki ba haram nimok, kiba hangamei, kiba thok ba thak, kiba buaid tanglang, awria (immoral), buaid bor bad kangar peisa kiba ijli tam bad kiba shetkylla ïa ki paidbah nongjied. Ïa kiba kum kine bad Kiwei ki jait kiba sniew jinglong hab ban pynkylla beit, khnang ban ïoh ïa ki MLA kiba bitdor bad balait na ka jaboh jabaiñ khamtam eh ban ïoh ïa ka sorkar kaba suba namar ïa ka sorkar la pynlong da ki MLA. Ngim dei ban kynmaw dngong ba U Blei U phah sha pyrthei ïa u Khun bynriew ban synshar khadar da ka hok ka sot. Lada pher na kata la makna bad la kulmar lut bad ym don shuh ka jingryntih ha ka saiñdur saiñdar ha ka synshar khadar. Namar, ym shuh da ka hok ka sot kaba dei ka tynrai bah. Kumta ha ka synshar paidbah jong ngi mynta dei ka jingtip bad jingstad jong ngi ki paidbah nongjied hi sa lah ban pynmih ïa ki khrawpyrkhat, ki moiñ ki manik kiba lah ban synshar da ka jingstad bad jingshemphang..”Haba ki bastad bad ba shemphang ki bun ka pyrthei (ka Jylla) ka im, haba don u Syiem (MLA/CM) u ba tiphok tipsot ki paidbah ki Shngaiñ” (jingstad 6 : 24). Da ka hok ka la pynkupbor ban bod, kynthei bad shynrang, ki kylla nongsynshar. Ha kaba kut ka jingsynshar ka babeit baryntih ka wanrah ïa ka suk ka saiñ bad kaba khlaiñ, bahok bad bakhuid. Ka ïoh ka kot, ka roi ka par ka wan namar ka seng pyrkhat jong kiba stad bad bashemphang jong ki Nongsynshar.
Ka Demokrasi ka dei ka jingpynurlong ïa ka seng pyrkhat bamynshuwa ba ngi, ki Khasi-Pnar, ngi wan sha pyrthei ban synshar bad pynroi pynsan ban kamai ïa ka hok ka sot. Ka Bible ruh ka ong kumta (Genesis 1: 26-28). Katkum ka jinghikai jong ka Dorbar bah Balang Katholik Vatican II kaba la neh 4 snem kynthih (1962-1965) ka ong ba ki Khristan ki dei ki Nongshongshnong jong ar tylli ki hima, ka Hima pyrthei shong basa bad ka Hima bneng kaba neh junom bhor. Ka ong ruh ba ki Khristan ki dei ban ïashim bynta ha ki kam pyrthei kynthup ka kam Saiñ hima sima ka synshar khadar Demokrasi da ka jingtipbriew tipblei, da kaba kamai ïa ka hok ka sot na ka bynta ka spah met ha pyrthei bad na ka bynta ka spah mynsiem lawei ha bneng. Kito kiba don sap don talen ban shim bynta ha ka politiks ai kin mih shakhmat, kit ïa ka lyngkor politiks kum ka kam shakri paidbah ym kum ka kam khaiï lane shakri shimet ban myntoi shimet. “Nga la wan ban shakri ym ban shah shakri” ong U Jisu ha ki Synran jong U (Mk.10: 45). Ki Khristan bad bym long Khristan ruh “ki dei ban shim bynta ha ka poliks ban ïakhun pyrshah ïa ka jingleh bymhok bad jingleh bein khniot bein, jingleh donbor bad leh shiliang da ki riew shimet ne ki seng saiñ hima sima : ki dei ban leh ïa kata da ka hok bad jingstad bad ka politiks jong ka jingsian” (Gaudium et Spes 75) da ka jingkmen bad jingkyrmen. Dei ban kheiñkor bha ha ka kam hikai ban saiñdur ha ka kam synshar paidbah (Civic) bad ka kam Saiñ hima sima (politics) ka long kaba donkam palat mynta ïa ki paidbah khnang ba ki nongshongshnong ki lah ban sngewthuh pura ban ïashim bynta bha ha ka politiks. Ki batbit ha kane ka kam ki dei ban pynkhreh bha ïalade ban mih madan ban ïaleh elekshon kaba dei ka kam Kyntang (the very noble art of politics). Ki dei ban shim ïa kane ka kam kum ka kam shakri khlem khein kum ka kam khwan myntoi ïalade. Da ka hok bad jingstad ki dei ban shim halade ïa ka lyngkor ban ïakhun pyrshah ïa ka jingleh bymhok, jingbanbor bad iuhroit naphang jong ki riewshimet lane ki seng Party politiks pyrshah ïa ki paidbah bad ki rit ki ria. (Gaudium et Spes 75,76,43,93).
La khot ïa ki Khristan bad bym long Khristan ruh kumjuh, ban wan shakhmat, ban mih madan ban tynrong lem ïa kam long MLA, MP, MDC ka thong ban shakri paidbah da ka hok ka sot ym ban shim kabu ïalade ban lum spah pyrthei shimet da ki lad bymhok ka ban poi sha ka jingbamkruin ïoh ngat ïalade ne ki ba ha iing hasem ban ïoh jingpang bamkruin pynban ka spah bad ïoh ngat ha ka jingpang bampong. U Leilongspah (Thlen) u donbor bad ki kyntien jong u ki long ka bor bad ieng rasong bha, “Ngan kamai da ka Longspah bad Ngan bam da ka Longbriew”.
Ka don sa kawei ka phang ba nga kwah ban kdew shai hangne. Haneng nga la kdew shai shaphang ba ngi ki briew ngi dei ki nongshongshnong jong ka hima pyrthei bad hima bneng namar ngi don ka met bad ka mynsiem. Katba dang don ha pyrthei ngi hab shim bynta ha ki kam jong kane ka pyrthei kynthup ïa ki kam politiks. Don kiba ong ba ym dei ban pynïakhleh ïa ka niam bad ka politiks. U briew u donkam ïa ka politiks bad u donkam ïa ka niam namar u Don ka met bad ka mynsiem. U donkam baroh ar bad u briew u hab pynim ïa ka met bad mynsiem namar u long shitylli, ym lah ban pynïakhlad. U Kpa jong ka Ri u Mahatma Gandhi u la ong shai kdar, “uno uno u ba ong ba ka Niam kam don bynta ei ei bad ka Politiks um sngewthuh satia kaei ka niam”. Katba u Bishop bapawnam jong ka Republic of South Africa, u Desmond Tutu, pat u la ong, “Nga sngewlyngngoh ngaiñ ka jait Bible aiu ba ki briew ki pule haba ki ong ba ka Niam bad ka Politiks kim ïakhleh”. Haba shakri lane pynim ïa u briew phi lehbha ïa u met bah mynsiem namar u long shitylli. Haba u MLA u shakri ïa ki paidbah u shakri Lang ïa ki met bad mynsiem bad haba u leh Kumta u shakri ïa U Blei ruh namar ki paidbah ki dei jong U Blei namar ïa ki la thaw da U Blei hi.

Leave A Reply

Your email address will not be published.