Shillong, K’lyngkot 16 : Saw ngut napdeng ki 17 ngut ki Nongtih par kila ap mynta ban ïoh satang ïa ka Lisen tih noh ïa u dewiong kat kum ka stad saian (scientific mining) ha Meghalaya hadien ba ka Sorkar Pdeng kala ai jingmynjur ïa ki Geological Report (kaiphod ïa ki jinglong ki jaka ba don ki par) jong ki.
Haba ïathuh ïa kane sha ki lad pathai khubor hynne ka sngi nyngkong, u Myntri Rangbah ka Jylla Conrad K Sangma ula pyntip ba ka Ministry of Coal haba khatduh, ka la ai da ka jingthoh sha ka Sorkar Jylla ba ka Sorkar India ka la ai jingmynjur ïa ki Geological report bala aiti da ki saw ngut ki nongtih par.
“Ngi sah sa tang shisien jam ban ïoh ïa ka Mining License. Namar kata, kine ki saw ngut ki nongpan license kin hap aiti ïa ki mining plan kat kum ki kyndon bala buh da ka Sorkar Meghalaya bad ka Sorkar India” ong u Conrad.
“Ngi khmih lynti ba ka jingai license kan ym slem shuh sha kine ki saw ngut ki nongtih par. Namar kane ka dei ka sienjam kaba khraw ban lah sdang noh ïa ka jingtih dewiong da ki kor ki bor ka jingstad saian. Ngi la kyrmen skhem ba shen ka jingtih dewiong da ka jingstad saian kan sdang ha ka Jylla” ula bynrap.
Haba pynpaw ba kane ka dei ka kam kaba la shimpor bha bad ba ïaid suki, u Myntri Rangbah ka Jylla u la ong “Ka donkam nyngkong eh ïa ngi ban hap weng shuwa ïa ka jingkhang tih dewiong, thaw ïa ki SOP, ki don katto katne ki kyndon bala buh da ka Sorkar India ïa kiba ngi hap ban pyndep, hap ban leh ïa ki prospecting license, hap ban aiti ïa ki geological survey bad report-ki don bun bah kiba ngi hap ban pyndep”.
Haba kylli halor kiwei pat ki nongpan license, u Myntri Rangbah ula ong “Kiwei kin sa nang bud hynrei kaei kaba kongsan ka long ba ki kam kila sdang mynta”.
U Myntri Rangbah ula ong “Kane ka dei ka khubor kaba bha ïa ka kam tih dewiong ha ka Jylla bad ïa baroh ki nongtih par kiba la mad ïa ki jingeh la slem bah, kaba lam sha ka jingduh kamai kajih jong ki briew bad khamtam eh kine ki briew kila sajia palat liam haba nyngkong namar nyngkong haba pynjari ïa ka hukum khang tih dewiong, ym shym la don ba shim ïa ki sienjam ban weng ïaka hukum khang tih dewiong ha katei ka por”.
“Dei haba kane ka Sorkar ba mynta kala wan, kala shim ïa ki sienjam bad ngi lah trei shitom halor kane ka kam bad ngi da kmen shisha ba ngi la lah ban ïohi ïa u soh jong ka jingjop bad kumba nga ong, ngi sah satang shisien jam mynta na ka mining lease” ula bynrap.
Halor ka jingdawa ban pynkylla ïa ka SOP namar ka kyndon ba ka jingdonkam jaka kam dei ban duna ïa ka 100 hectare ban ïoh ïa ka mining lease, u Myntri Rangbah ula ong ba ïa ka SOP la pynkhreh da ka jingïasyllok bad ka Sorkar India.
“Ngim (Sorkar Jylla) lah ban pynkhreh ïa ka SOP hala ka mon. Ta ka daw, ngi lah ïasyllok bad kine ki jingïasyllok kila lam sha u pud ba ka Sorkar India kam shym la mynjur ban pynduna ïa ka bad namar kata, ngi sngew ha katei ka por ba lada ngi dang ïai bteng ban pyn eh halor kane ka kam jaka ne ka jingheh jingrit ka jaka, ngi lah ban nym lah jam shakhmat bad kane ka kam tih dewiong da ka jingstad saian” ula ong.
“Na kata ka daw, ka dei ka kam ba hap jied bad ka rai la ngin ïai neh sah hajuh ha katei ka rai bad ym lah shuh ban plie ïa ki par lane bha ba jam shakhmat bad kane ka kam bad sa wanrah pat ïa ki jingpynkylla ha ka por kaba dei. Nga tip bha halor ki kyndon bad ki jingdawa jong ki nongtih par. Hooid, khlem pep ka dei ka jingdawa ba shonghok hynrei haba buh ïa ka jinglong jingman ba mynta ha ka pyrkhat pyrdaiñ, ngi hap ban shim ïa ka rai kaba biang eh bad ngi sngew dei ban jam shakhmat ïa mynta bad sa wanrah pat ïa ki jingpynkylla lashai lashisngi lym kumta ka Sorkar India kan nym mynjur ban pyntyllun shakhmat ïa ka kam” ula bynrap.
Halor ki jingpynsajia bala shim pyrshah ïa ki kam tih tuh ïa u dewiong ha ka Jylla, u Conrad ula ong ba ka Sorkar jong u, kala kren da kaba shai ba ka aiñ kan ïaid hala ka jong ka lynti pyrshah ïa kino kino ki briew kiba pynkheiñ ïa ka aiñ.
“Mynta kane ka kam kala ïaid shakhmat bad mynta ngi la ïohi ba ngi sah satang shijam na ka jingtih dewiong da ka jingstad saian ba kan sdang, ngin nym ïohi shuh ïa ki briew ba kin pynkheiñ aiñ bad leh ïa ki kam ki bym dei ban leh ha ka rukom kaba beaiñ” ula ban jur.
Nalor kane, u Myntri Rangbah ula pyntip ba ka jinglilam ïa ka 32 lak metric ton u dewiong bala dep tih lypa shuwa ka hukum khang tih dewiong, ka dang ïaid shakhmat.
