Ka jingpang Rabies ka dei ka jingpang kaba ktah ïa ka khlieh bad ba la pynïoh da u khñiang jingpang virus ba la tip kum u Lyssa virus. Une u virus u saphriang lyngba ka umbiah ka ba lah ban urlong lyngba ka jingshah trud lane jingshah dait ha ki mrad ba don ïa kane ka jingpang. Ka jingpang rabies ha ki ksew la ju tip ruh kum ka jingpang ksew lymwir, bad ka jingsaphriang jong kane ka jingpang ha ki briew kaba kham kynrei ka dei ka jingshahdait ha ki ksew.
Katkum ka report na ka World Health Organisation (WHO), kumba 18,000 haduh 20,000 ngut ki briew ki khlad na kane ka jingpang hapoh ri India ha ka shisnem, bad bun ki dei kiba hapoh 15 snem ka rta. Ka jylla Meghalaya ruh ka la ïoh mad ïa ka jingkiew sted jong kiba ïoh kane ka jingpang. Katkum ki report, kane ka jingpang ka la shim kumba 27 ngut ki briew ha kine ki 2 snem ba dep, kata 11 ngut kiba khlad ha u snem 2023 bad 16 ngut ha u snem 2024 haduh u bnai September.
Ki dak ki shin jong kane ka jingpang ha u briew:-
Ki dak ki shin jong kane ka jingpang ki lah ban paw hadien katto katne sngi lane haduh da ki bnai ruh hadien ba une u khñiang jingpang u la ïoh ban rung ha ka met. Ka jingkloi bad jingslem jong ka jingpaw ki dak ki shin ka shong eh katno ka por une u khniang jingpang u poi ha ka jabieng.
Katba une u khñiang jingpang um pat poi ha ka jabieng kam pat don kano kano ka dak jong ka jingpang. Haba kane ka jingpang ka la sdang ban paw, katto katne ki dak jong kane ka jingpang ki long :-
– Ka jingshit, ka jingking khlieh bad ka jingthait jong ka met.
– Ka jingpang bad jingdait ha ka jaka ba shah dait.
– Ka jingmih umbiah na ka shyntur bad ka jingjynjar ban nguid ïa ki jingbam.
– Ka jingtieng ïa ka um.
– Ka jingkhie ring lane ka jingbym tip briew.
– Ka jingïap na ka jingbymlah ban pynhiar mynsiem.
Haba ki dak ki shin jong kane ka jingpang ki la paw, ym pat shym la don ki dawai ba ngi lah ban pynkoit ïa kane ka jingpang haduh kine ki sngi.
Related Posts
Kumno ban ïada na kane ka jingpang:-
– Ka jingïada kaba kongsan tam eh ban ïada na ka rabies ka long ka jingai dawai tika na ka bynta ki jingri jong phi bad kumjuh ruh ïaphi.
– Pynthikna ba ki mrad ba phi ri khamtam eh ki ksew bad ki miaw kidei ban ïoh ia ka tika rabies. Kane kan ïada ymtang ïa ki hynrei kan pynduna ïa ka jingsaphriang ha ki briew ruh.
– Kiar na ki ksew surok- wat ym leit ktah ïa ki khamtam haba ki leh pher.
– Synshar bha ïa ki jingri jong phi ba kin ym shang ma-kia shabar.
– Kiar ban ktah ïa ki mrad khlaw khamtam kito kiba paw kumba ki pang ne leh pher. Pyntip sha ki bor ba halor hab phi ïohi ïa kum kine ki mrad.
– Wad ka jingsumar ba marmar – Lada shah dait, pynkhuid ïa ka jaka ba shah dait da ka um bad ka sabon bad leit sha ki jaka ai jingsumar ba hajan ban ïoh ïa ka dawai tika.
Ka Rabies ka long ka jingpang kaba ma namar ym pat don jingsumar lada ïoh ïa ka. Hynrei ngi lah pat ban ïada ïa ka da kaba suk. Kumta ka long kaba kongsan tam ïa ngi ban sngewthuh ïa ka daw, ki dak ki shin bad kiba ri jingri – ka jingai tika kaba thikna namar kane ka long kaba donkam tam ban pynthikna ïa ka jinglait jong ki briew bad ki mrad na kane ka jingpang.
Jerry Widarson Nongsiej, BVSC & AH Student
(College of Veterinary Sciences & Animal Husbandry, Aizawl)