‘Wei la sdang’, ka jingkwah ban pyrshang biang ka don beit: Steveford Marweiñ, MCS, EAC

Mawkyrwat, ‘Nailar 22: U bah Steveford Marweiñ, MCS, EAC, South West Khasi Hills District uba long kum u kongsan ha ka ‘Rally-cum-Awareness Programme’ halor ‘ka jingpyrshah ïa ki jingdih ba pynbuaid’ ba la pynlong da ka ophis jong u Block Development Officer (BDO), South West Khasi Hills District lyngba ka Block Mission Management Unit, NRLM, Mawkyrwat C&RD Block, Kudumbashree NRO, u la pynkynmaw ba, ‘wei la sdang’, ka jingkwah ban pyrshang biang ka don bad ka ïai dawa beit.
Haba bynrap shuh shuh ïa ka jingkren, u bah Steveford Marweiñ, MCS, EAC, South West Khasi Hills District u la ong ba ka jingngop jong ki briew khamtam eh jong ki samla ha kum kine ki jingdih kiba pynbuaid bad kiba pynsniew ïa ka met ka phat jong ki, nyngkong eh ka dei tang na ka daw jong ka jingkwah mad lyngba ki jingialeh sngewbha jong ki, ne lah ban dei ba tang ban weng noh ïa ki jingeh ba ki ïa kynduh ha ïing ha sem ki pyrshang noh da kaba dih da ka kyiad ne ki drok bad kane ka long kaei kaei kaba wanrah sha ka jingkyrni. Namarkata, ka pynlong ïa ki briew ba kin ngop bad kan poi haduh u pud ba kin sa pyndonkam bakla ruh. “Lada lah kyrni, ka pynlong ïa kiba dih ban brai bad khnang ban pynhun ïa kane ka jingkwah brai ka pynlong ïa ki nongdih ban poi shaduh ki kam tuh kam thiem wat haduh u pud u ba ka imlang ka sahlang kam pdiang”, ong u bah Steveford.
Ha kajuh ka por u la buh ka jingkyrpad ïa ki paidbah nongshong ba kim dei ban ñiewbeiñ ne kyntait ia kiba kum kine ki briew ha ka imlang sahlang hynrei ki dei ban mih shakhmat ban ïarap pynwad lem ki lad jingïarap ne pyni lynti lem ba kin pyrshang ban kiar na kum kine ki jingdih kiba pynsniew bad na ki kam sniew namar lada u briew u kwah ban kylla ki don shibun ki lad ki lynti.
Ha kawei pat ka liang, u la ong ba ban rat dyngkhong ïa kum kine ki kam sniew kiba ju jia ha kine ki sngi ba mynta kaba donkam ka long ban don ka jingïatreilang na baroh ki liang naduh ki longkpa longkmie, ki shnong ki thaw, ki SHGs, ki VOs bad kiwei kiwei de kiba don ka bynta ban wanrah ïa ka shongsuk shongsaiñ ha ka imlang ka sahlang baroh kawei.
Ka kong B. Snaitang, Psychiatric Nurse hapoh ka ophis jong u District Mental & Health Programme (DM&HP), South West Khasi Hills District ka la kren shaphang ki katto katne ki jingktah jong ki jingdih ba pynbuaid kum ka kyiad, u drok bad kiwei de ki jingdih ha kaba kuumno kine ki ktah ïa u briew shimet, ïa ka met ka phad bad ka jingim jong u namar kum kine ki jingdih ba pynbuaid ki long kum kata ka thma ba jar jar bad kaba shyrkhei bha ha ki ïing ki sem bad ha ka imlang ka sahlang. Ka la pynkynmaw ruh ba ka kyiad ka dei kawei na ki jingdih kaba sniew kaba la don naduh ki por ba mynshwa bad ïa kane la sakhi ba ki briew ki ju pyndonkam ïa ka ha manla ki ïing katba u drok bad kiwei de ki wan hadien. Ka la batai ruh ba ki briew kiba pyndonkam ïa u drok ki shah ktah ym tang ha ka ka met ka phat hynrei ka ktah ïa ki jingmut jingpyrkhat lane ïa ka pyrkhat pyrdaiñ.
Shuh shuh, ka la ban ba kine ki drok ki don la ki jong ki jong ki bynta ne ki jingtreikam kita kiba ki khot ki ‘stimulants’ ne ki drok ba pynïoh bor, kiba pynkmen bad pynshongshit, nangta ki ‘depressants’ kiba pynlong jaituh bad pynïohthiah noh ïa ki, pynsngewtynnad ïa ka met ka phad jong u nongdih, ki ‘opioids’ ki dei kiba pynjah ïa ka jingpang met, bad ki ‘hallucinations’ ka pynïohi ïa kaba kiwei kim ïohi ne ïohsngew ïa kiei kiba kiwei kim ïohsngew (pynthame) bad khamtam eh ka ong ba ki drok ki ktah ïa ka koit ka khiah, ka imlang sahlang, ïa ka longïing longsem, bad ka ïoh ka kot jong ki.
Ka la ban namarkata, ba u drok u ktah ïa ka bor jabieng namar ba ki don ki ‘psychoactive substance’ ba pynïaid ïa ka jingmut jingpyrkhat jong ki. Ka la bynrap ruh, ba lada ki briew ki pyndonkam borabor ïa ki drok kan pynkulmar ïa ka jingmut jingpyrkhat u briew bad kin ym lah shuh ban treikam bha. Ha kaba pynkut ka la kyntu ïa ki paidbah nongshong shnong, ki longkmie longkpa ba lada don ki khun jong ki kiba la sdang ban pynmlieh ha kum kine ki jingdih ki dei ban leit sha ki jaka ïasyllok bad ban phah sumar bad kim dei ban set ne kun tang ha lade namar ka ktah ïa ka jingim jong ngi. Ka la ong ruh ba ngi dei ban husiar na ki jingshah ïalam bakla bad ngi dei ban ong, “EM ïa ki jingdih pynbuaid”.
Ha kane ka ‘Rally cum Awareness Programme’ kaba la sdang naduh ïew Khundom bad pynkut ha ïew Umjarain la wan ïashimbynta da ki spah ngut ki longmie kiba na ki Self Help Groups (SHGs) hapoh jong ka Cluster Level Federation (CLF) Jakrem ha kaba jingïa-ïaid jong ki ki da pyrta de ïa ki jingthoh da kaba ong, “Ka kyiad ka dei ka bih, ka pynjot ïa kiba dih”.
Kiwei pat ki nongkren ha kane ka sngi ki long ka kong B. Wanniang napoh ka ophis jong jong ka District Social Welfare Department, South West Khasi Hills District, na u Secretary Shnong Umjaraiñ, bah Coverland Lyngkhoi ha kaba ia ka jingialang la pyniaid da ka kong S. Kharsyiemiong, Tehsonglang CLF, Jakrem Cluster, ka jingkren pdiang sngewbha na ka kong Boklyne Kharlyngdoh, Assistant Secretary jong ka Tehsonglang CLF, Jakrem Cluster bad ka jingkren ai khublei na ka kong Misilyne Kharsyiemiong, CLF, Member jong ka Tehsonglang CLF, Jakrem Cluster.