SEP- EI KA JINGKHMIH LYNTI KI NONG SHONG SHNONG KA THAIÑ KHAPPUD BAN ÏOH ÏA U PUD U SAM BA PURA HASHWA KA JINGDAP KA RI INDIA 75 SNEM
Da u, Chandame Sungoh ,Chairman - Hynñiewtrep Border Disputed Redressal Forum ( HBDRF)

Kumba ngi la ïatip lang baroh baka sorkar pdeng ka la phah ïaki jylla ka thaiñ shatei lam mihngi ban pynbeit noh ïa u pud u sam ha shwa ka jingdap ka ri India 75 snem ne kata ka Diamond Jubilee. Kat kum ka jingbthah jong ka sorkar pdeng te ka sorkar Assam Meghalaya ruh i kumba kala shim khia ïa kane ka kam haka ba ki ar jylla ki la leit peit leit sorbe bad ïasoi ïaka Memorandum of Understanding haka 30th, April 2022 hapdeng u Chief Minister ka jylla Assam bad u Chief Minister ka jylla Meghalaya haka jingïadon lang u Amit Shah Union Home Minister ka sorkar India.
Kane ka jingïasoi ka long tang naka bynta ki hynriew tylli ki jaka kiba rit ba ria kiba don tang 36 square Kilometers napdeng ki hynñriew tylli. Hynrei sngewsih ban ong, wat ïakane kaba la dep ïa pynbeit ruh dang mih shibun bah ki kynrum kynram naduh ki party liang pyrshah ka KHADC, ki sengbhalang, ki syiem ki sordar bad khamtam eh kito ki trai jaka kiba shah ktah shah pynhap sha Assam. La don ruh wat kiba la pynkhreh ban file daka case sha Supreme Court jong ka ri India ym tip shuh tip shano kan poi.
Ka long kaei kaei kaba sngewsih ïaka ri bad ka jait bynriew jong ngi; ngi long nong India daka jingïasoi ka Federation of Khasi States jong ki 25 tylli ki Hima Khasi bad ka Indian Dominion haka 15th December, 1947 lyngba ka dulir kaba ki khot ka Instrument of Accession (IOA) bad ka Annexed Agreement (AA). Kane ka pyni ba ngi la long lypa ki States ha shwa ba ngin ïasoh bad ka Indian Dominion haka jingshisha ladei ban pynshkem noh ïangi haduh mynta haka ne ka kyrteng Federation of Khasi States pynban la shu khynniat ïangi shaka kyrdan District hapoh jong ka jylla Assam.
Ym shuh tang kane haba thaw bad pynkha ïaki District Councils ka sorkar Assam kala pynkhlad jubor ïaka Raid Nangtung Kyrwang kaba tip paitbah kum ka Block-II bad ka Elaka Labang Nangphyllut Pangam Raliang Block-1 naka Hima Khasi Jaiñtia haka jaka ban don hapoh ka United Khasi & Jaiñtia Hills District Council bad pynhap noh sha United Cachar & Mikirs Hills District (Karbi Anglong mynta) haka 13th April, 1951.
Da kumta ngi hap pat ban ïaleh ïala ka jong ka jylla. Wat haba ngi la ïoh ïala ka jong ka jylla ruh ngi dang shah pynbieij ha u Garo U Capt. Williamson Sangma bad pdiang ïaka jylla kaba khlem u pud u sam. Kane ka dei kawei naki daw bah daw san kaba pynlong ïaki hajar hajar ngut ki paradoh parasnam jong ngi kiba don shaki thaiñ khappud ban mad ïaka jynjar ka sohsat mynta la palad sanphew tylli ki snem.
Tang shu ïohsngew ïaka khubor pynbeit pud, ki pait nongshong shnong kiba don ha shi lynter khappud Meghalaya Assam ki la khih win daka jingkhmih lynti bakane ka jingpynheit pud kan urlong noh. Kila pynlong jingïalang khah khah ban pynsngew thuh ïaki paitbah nongshong shnong halor ka nongrim kahok bad ka jingkwah jingthrang ban don shapoh Meghalaya khamtam sha ki lai jaka kiba heh ba bun pait bad kiba jur bha ka jingïakyn-ad kum ka Langpih Block-I bad Block-II. Pynban sdang mih ka jingkhoh reh baki ar sorkar Meghalaya Assam ki ong ba ïa kine ki jaka yn leh kham hadien bad pynhap ïaki ha kata ka Phase-II.
Kat kum ka jingong jong u Chairman jong ka Regional Committee, Jaiñtia Hills Sector u Sniawbhalang Dhar haka 25.7.2022 ïaki Waheh Chnong ka Elaka Labang Nangphyllut & Pangam Raliang te ym tikna shuh yn lah ban pyndep ïakane ka kam ha shwa ka Election 2023 namarba ka por kala lyngkot palat. Kata ruh shong haka jingbthah jong ka sorkar pdeng bad ka rai jong ka sorkar jylla. Katba u Chief Minister Conrad K Sangma pat u ong haka 5.8.2022 haki Rangbah Shnong Block-II ba ka kam pynbeit pud kan sdang biang hadien ka sngi Independence kata hadien ka 15.8.2022.
Hynrei long katba long ruh ha shwa ka jingdap jong ka ri India 75 snem te ngim lah ïoh shuh ïa la u pud u sam kumba ngi angnud bad khmih lynti baroh shi katta bad ki pait khappud ki shu sah ha kynroh kum ki nong ap.