Na ka wad kam sha ka ai kam : Ka jingthrang jongu Conrad ban pynkylla dur ïa ka Meghalaya

Atiar M

0

Shillong, Nohprah 29 : Ka GDP ka ri India ka la jan kot sha ka 3 trillion tyngka bad mynta ka wan ha ka kyrdan ba 6 hynrei ka India ka buh thong ban poi sha ka 3 trillion tyngka ba kan wan noh ha ka kyrdan ba san.. Lada ngi phai sha ka jingnoh synniang ki jylla kane ka thaiñ sha ka GDP ngi la ïohi ka dang duna bha.
Hooid kane ka thaiñ ym tang ba ka riewspah na ka spah mariang hynrei ka long ruh kum ka ktem jong ki riewdon sap la ka dei ha ka ïalehkai sport, ka put ka tem, ka rwai ka siaw bad ïa kine ki sap bapher bapher ki la ïoh ruh ban pyni sha kylleng ka pyrthei.Kam don jingeh ruh ban tip ïa ka jingshah lehklet jong ki jylla kane ka thaiñ ha ka sorkar pdeng naduh mynshwa. Kumta ka por ka dawa mynta ba ka sorkar pdeng ka dei ban phai khmat bha sha kane ka thaiñ kaba la shah ïehbeiñ baroh shi katta ba kan long pat ka bor bad jingkyrshan ba rad bah ïa ka ri hi baroh kawei.
Katba ka sorkar pdeng ka dang theh ïa ki lad jingïarap ka dei pat ruh ïa ki sorkar jylla ban pynthikna ba ïa ka pisa dei ban pyndonkam hok ban ïohi ïa kata ka jingkylla.Na ki 8 tylli ki jylla ka Meghalaya ka la sdang ban kiew suki pa suki ha kine ki san snem ba la leit noh. Da ka jingthrang bad buh thong ba ka Meghalaya ka dei ban long ka jylla kaba hapoh ka thup ki 10 tylli ki jylla kiba kiew sted tam kumta ka sorkar jylla ka sngewthuh ba ka roi ka par, ka khaïi pateng bad ka ioh ka kot ka dei ban long arshah. Kane ka mut ba dei ban don ki buit ki bor ki ban kyntiew ïa kane ka ïoh ka kot, ka khaïi pateng bad ka roi ka par.
Ka kam ka long kaba khraw bad eh namar lada phai sha ki kam karkhana,, kam tih mar poh khyndew, kine kin ktah jur ïa ka mariang bad jingitynnad jong ka kin duh noh.
Ka long kaba dei ba ka kam jngoh kai pyrthei ka la kyntiew bha ïa ka ïoh ka kot bad ka khaïi pateng ha ka jylla hynrei tang kane pat ruh kam lah ban kyrshan ne pynim ja ïa baroh ha ka jylla.
U Myntri Rangbah ka jylla u Conrad K Sangma kum u nongïalam uba la shemphang bha bad uba tip ruh ïa ki jingshisha baroh halor ka roi ka par bad jingkiew jongka jylla. U sngewthuh bad tip ruh haduh katno ka buh ka jingeh wat lada ki don eh ki lad ki kabu ruh. Dei na kane ka daw dang shen u la pynbna ba ki samla ki dei ban long ki nogseng kam seng jam lajong la ka dei ha ka rep ka riang da ki cooperative bad ter ter. Kine ki nongsengkam sengjam ha kaba khatduh kin long ki nongai kam ym shuh ki nongwad kam.
Kane ka jingai jingmut jongu ka long kaba kordor haduh katta katta namar kane hi kan ai mynsiem bad tei ïa ka imlang ka sahlang bad kan ïarap ruh ban kiew ka ïoh ka kot ha ka jylla da kaba radbah.
Ban kyrshan ne ban prat lynti ïa kane ka thong kumno ba ki nongrep kin seng kam lajong la sdang shwa ïa ka prokram FOCUS .Lyngba kane yn ïarap pisa ryngkat ki jingai jinghikai ïa ki nongrep kumno ban pynmih pisa shuh shuh na ki mar rep jongki.
Kumba 2.7 lak ngut ki nongrep ki la ïoh bynta na ka FOCUS bad FOCUS + prokram bad kumba 50,000 ngut ki nongrep ne ki producers ki la don ha ka Mission Mode Project kiba phai khmat beit ban pynkhlaiñ ka rep synrai Lakadong, Sying, ri Sniang, Syiar, Dohkha bad ter ter.
Ka Meghalaya Basin Development Authority ka ai jinghikai ha kiba bun ki liang na ka bynta ki samla bad ki nongrep ba kin seng ïa ki cooperative. Kine ki dei ka bynta ba ar ban hikai ïa ki nongrep kaei kaba kin leh hadien ba la dep kheit ne la dep lum ha thiar ïa ki mar rep jongki.
Na kane ruh ka ïarap ban ai kam ai jam ym duna ïa ka 1,00,000 tylli ki longïing lyngba ki 500 tylli ki Integrated Village Cooperative Societies. Nalor kane ka sorkar ka la seng ruh sa ka Skills Meghalaya Program ban pyntbit shuh shuh ïa ki samla ha kiba bun rukom ki jinghikai ba kin ïeng ha la ki kjat. Lyngba kane ruh la buh thong ba ym duna ïa ka 1.2 lak ngut ki samla ki dei ban ïoh jinghikai.
Nalor kane ka bynta ba lai pat ka sorkar ka phai khmat wat sha ki jaka sor namar ka kwah ba ka jingkiew ka long naduh sor haduh nongkyndong bad baroh ki samla ki dei ban ïoh kam ïoh jam da kaba seng da la ki kam lajong ym ban shaniah shuh tang ha ki kam sorkar. Kumta na ka bynta ban kyrshan ïa ki samla la seng sa ka PRIME. Palat 1500 ki samla ki la rejister ha kane ka ka prokram. Kine kin ïoh jinghikai bad hadien kata kin sa ïoh ka pisa ban ïarap na ka sorkar bad seng ïaki kam. Kine ki jaka hikai ki don kawei ha Tura bad kawei ha Shillong bad kumba sa kumba 8 tylli ka jingtei ka dang ïaid shakhmat.
Lada phai sha ka liang ka IT ka sorkar ka la seng ïa ka Shillong IT Park bad lyngba kane ruh ym duna ïa ki 1500 ngut ki samla ban ïoh kam. Ka bynta ba ar jong kane ka projek ka long kaba heh bad la buh thong ba ym duna ïa ki 4000 ngut ki samla kin ïoh kam ïoh jam tang shu dep ia ka projek.
Ka nuksa kaba bha tam ïa kine ki lai tylli ki bynta ne ki paia ba la kdew shaneng ka dei na i Catherine Dohling. Ine i pynïaid ïew ia ki musli musla, ki shynrai, kiwei kiwei ki jingshoh jingber ha ka shet tyngrai. Ine i ïoh ïa kine ki mar na ki Cooperative Society, kine ki society pat ki ïoh na ki nongrep. Ine ym dei ba i die ïa kine ki mar tang ha jylla, ha ka ri hynrei sha kylleng ki ri ka pyrthei. I la leit sha kylleng ki International Food Shows ban pyni ïa kine ki mar ba i pynïaid iew.
Hooid ha kaba sdang lah ban ong ba ka ri kum ka nuksa 5000 tyngka marwei ha ka FOCUS bad ki dei ban ïadon haduh 10 ngut ban ïoh ïa ka FOCUS kaba mut 50 hajar tyngka. Lyngba kane ki la ïoh ban thied ïa ki tiar ki tar ban pynmih ïaki mar na ki mar rep bad kiba lah ban pynïaid ïew ym tang hapoh ka ri hynrei sha kylleng ka pyrthei. ïa kane ka kam lada shim khia bha kan ïarap ym tang ban ai kam ai jam ïa ki samla hynrei kan kyntiew ruh ïa ka jingïoh jingkot jongki bad kan kyntiew ïa ka ïoh ka kot ka jylla.
Kat haduh mynta ka jylla Meghalaya ka dang donkam beit ka jingïarap na ka sorkar pdeng bad kumjuh ruh daka ram na shabar ri. Hynrei ïa kane kaba pyntreikam mynta ban kyntiew ïa ki samla la pynlut beit da ka pisa jongka sorkar jylla. Ym pat ju don sorkar lehse ban leh kumne ha ki por ba mynshwa kumno ban ïarap ïa ki khun samla.Kane khlem pep kan wanrah ïa u soh jongka jingkmen bad jingkyrmen. Ha kine ki san snem ka jylla ka la kiew ha kiba bun ki liang bad kyrmen ruh ba kata ka thong ba kan long kawei na ki jylla Top 10 kan urlong ha kine ki san snem ban wan.

Leave A Reply

Your email address will not be published.