Ladei ban ai jingkren ha ka sngi laitluid da ki briew kiba stad ba shemphang
Chandame Sungoh, Chutwakhu, Jowai

Ka long ka sngi jingkmen kaba khraw ïa baroh ki paid nongshong shnong jong ka ri India haka ba ki British ki la mih noh na ka ri India hadien kumba 300 snem tam ka jingsynshar ka jong ki. Bad ka ri India kala ïoh ïaka jinglaitluid haka 15 tarik August, 1947.
Ma ngi ki pateng kiba mynta ngin jin dala sngew thuh kham bha sha phang kata ka jinglaitluid lada ngi don haka ta ka pateng kaba mynshwa, namar bangi mynta ngim shym la long mraw shuh bad ngim da ïoh mad iaka ta ka kordit ka sohsat ka ban pynlong ïangi ba ngin sngew thuh bha shaphrang ka jingkordor jong ka jinglaitluid.
Ngam kwah ban ïathuh ïaka khana jong ka jingïaleh laitluid, hynrei ngim lah pat ban klet ïaki riewshlur kiba aiti ïalaka jong ka jingim ban pynïoh hangi ïaka jinglait-luid. Kita kum u Mohandas Karamchand Gandhi, Netaji Subhash Chandra Bose, Lalbahadur Shastri, Lala lalpat Rai, Bal Gangadhar Tilak Dr. Bhimroa Ambedkar Tannia Tope, Tirot Singh Syiem, Kiang Nangbah Rani Jhanshi Lakshmibai, Sarojini Naidu, Phan Nonglait bad kiwei kiwei de naki bynta bapher bapher bad naki jait bynriew bapher bapher jong ka ri India.
Haba ngi rakhe ïaka sngi ïap u Kiang Nangbah ngi ïakren ïa khana shaphang jong u, haba ngi rakhe ïaka Christmas ngi ïathuh ïa khana shaphang ka jingwan long briew jong u Jisu Khrist bad kumta ter ter kat kum ki nongrim bad ki jingshisha jong ki. Kumta keiñ, haba ngi rakhe ïaka sngi laitluid ne ka Indian Independence Day ruh ngi dei ban ïakren ïathuh khana shaphang ki jingshisha jong kane ka sngi
Ban pynsngewthuh bad pynngam jylliew ïaka mynsiem ieit ri ha baroh ki nongshong shnong jong ka ri India, ka sorkar pdeng kala shna ki programme ba pher bapher kum ka Har Ghar Tiranga Campaign ka jingjied katto katne ngut naki paid nongshong jong ki jylla bapher bapher sha ka program rakhe laitluid sha Red Fort South Delhi bad kiwei kiwei de. Hynrei haka jingsngew jong nga, katno ka long kaban pynsuk ïaki briew jong ngi ban tip kham bha shaphang kane ka sngi lada ngi ïathuh bad kren shaphang kane ka sngi daki ktien tynrai jong ngi hi kiba ngi lah ban sngewthuh.
Kham mynshwa jan ha man laki program rakhe sngi laitluid ha nongbah Jowai ha Madan Jrisaleiñ nga juh leit peit bad juh leit sngap, khamtam eh ïaki jingkren jong ki to ki Chief-guest kiba phah daka sorkar kiba long ruh artad ki Minister Sorkar. Hynrei mynta hakine ki arsnem lai snem te nga la thait ban leit, ym banga pyrshah ïakane ka sngi lane ïaka Sorkar India kadaw ka long ba nga thait ban sngap ïaka jingkren kop bad pynroh kine ki ‘lei sansnem. Don ruh kito ki ministers te tang ban kren ruh kim nang hi, ki shu thoh bad pule kumba khreh kot ki khynnah skul. Kane lei kaba dang kham pynsngew jlep shuh shuh.
Ha,oid, ka dei keiñ ïangi ban ïathuh shaphang ka jingkiew lane shaphang ka roi ka par jong ka ri hynrei ban kren pynroh kren kop haduh ban da klet pat ïaka tynrai bad jingshisha jong ka ne ka sngi te kam long kaba don jingmut.
Kumta, nga kyntu bad ai jingmut ba kan kham bha shibun lada ngi jied daki briew kiba kham stad kham shemphang kum ki nonghikai haki skul bah, ki Officers sorkar, ki nongthoh kot bad kiwei kiwei de ki riewstad riew shemphang ban ïaka ba shu jied sah dakine ki politician kiba shu kren khlem nongrim kumba ïalap election.