Ki pasoh ki ban pynkhlaiñ ïa ngi wat hapdeng ki jingeh ba ngi ïa kynduh ha ka jingim khamtam ha East Jaiñtia

U samla Arkijuh Dkhar uba shong ba sah ha Khliehriat u dei u ba ju noh syniang sha ka imlang ka sahlang lyngba ki jingthoh article kiba don jingmut bad ki ban tei ia ka imlang ka sahlang, ha kane ka kynti u la pashat katto katne ki pasoh ha kaba iadei bad ki jingeh jingkyrduh ba ki paidbah jong ka East Jaiñtia Hills District ki iakynduh.
“Ka long kaei kaei ka ba phylla bad sngewsih ba lada ngi shim bad iohi tang ïa ki jingeh kiba wan lynshop ïa ngi la ka dei ha kano kano ka bynta ruh, kane ka lah ban long naduh ka jing kyrduh kam, ka jingshahrem ha ki bynta bapher bapher ha ka jingim briew jong ngi kaba pynpher ïa ki jingmut jingpyrkhat jong ngi ki briew kiba shong ba sah sha ka thaiñ Khliehriat, East Jaiñtia Hills District bad kaba kongsan eh kaba ktah ïa ki paidbah ka thaiñ ka dei namar ka jingkhang ban tih bad ban shalan ïa u Dewïong ba la khanglad da ka National Green Tribunal (NGT).
“Kane ka la ktah haduh katta katta ïa ka ioh ka kot jong ki paidbah bad ktah ruh ïa ka iohkam iohjam, jingim pahuh pahai, ka jingim bym pyrwa ka ba ngi shait im ha kito ki por ba la dep ka la poi sha ba kut naduh ba khang ïa u Dewïong ha u snem 2014, imat kumba ong u myllung SoSo Tham, “Ka don ka por ïa kiei kiei baroh.”
Lada ngi kum kynmaw ba ha kito ki por bym pat khang ïa u dewïong, duna bha ne ym don ruh hi ki briew sha kane ka thaiñ Khliehriat jong ngi ba phin lap ba ki trei ïa ki kam bapher bapher, ki kam kiba imat ngi pyrkhat ba ki dei ki kam kiba rit ba ria ne ki kam bapoh hapoh ka imlang sahlang jong ngi, kum ka kam nongkhap sñiuh (Barber), ki ba shna light (Electrician) , kiba shna pipe um (plumber), kiba kit tiar (Daju), nongsuh juti (Coblar), ki nongiarap (helper) ha ki bynta bapher bapher bad kiwei kiwei de, namar ym don bad duna bha kiba leh ïa kum kine ki jait kam, te ki briew ba nabar ki wan sha kane ka thaiñ bad ki shim ïa kane ka kabu ksiar da kaba ki wan ban kamai kajih sha kane ka thaiñ jong ngi.
Lada ngi peit sawdong kane ka Ri jong ngi, ngi long shisha kita ‘ki ba la kyrkhu’ ha kaba ngi don lut kita kiba kiwei pat ioh lehse ki thrang, ngi don ki lum ki wah, ki khlaw ki btab, ki marpoh kyndew bad kiwe kiwei de, haba kat kane ka spah Mariang kaba ngi don, te mynta ka jingkylli ngi dei ban buh ba Balei ngi kyrduh kam?
U Blei nongbuh nongthaw u dei shisha u ba stad, te kumta ngi dei ban peit thuh bha bad bishar ïa kaba ngi don khnang ba ngi da lade hi ngin dup lah ban pyndonkam ïa kiei kiba ngi don ha ka rukom kaba dei ka ban nym ktah bad ka ban nym buh jingeh ïa ka mariang bad kumjuh ruh ïa ka imlang ka sahlang.
Ha u snem 2020 wan lynshop sha ka khlam COVID-19 ka ba dei kum ka jingtynjuh (test) kaba ai jinghikai shuh shuh ïa ngi ba ngim dei ban shaniah (depend) tang ha kiwei kam namar kane kam long ka babha ïa ngi, kine ki jingeh jingtynjuh imat dei ki ban pynphai khmat ïa ki khun samla jong ngi ba ngi dei ban peit bad phai khmat sah kiwei kiwei ki jait kam ruh bad ruh ban tip ïa ka rukom ba ngi dei ban im ban wanrah ïa ka jingkylla dur.
Kumjuh ruh ka jingkyrduh kam ka dei ka daw ka ban pynbor bad pynphai khmat ïa ngi sha kine ki kam ki ba ngi shait kheiñ ba ki dei ki kam kiba rit ne ki kam kiba poh, To ai ba ngim dei ban don ka kata ka mynsiem lehraiñ haba trei ïa kano kano ka kam ruh namar lada ngi trei shitom bad trei minot kano kano ka kam ka lah ban tei ïa ka jingim jong ngi.