Ki maw mawbynna, ki kpep ki ‘law lyngdoh ki sakhi ïa ka bor ba maïan ki Khasi hyndai
Tesar Marweiñ
Nongstoiñ, Nohprah 14: Na ki distrik baroh hapoh ka jylla, ka West Khasi Hills ka dei ka distrik ba ki jaka ba pawnam bad ki dak ki shin kiba pyni ïa ka jingstad bad ka bor ba maïan jong ki tymmen ha ki por hyndai kulong kumah ki dang don bad ki long sakhi haduh kine ki sngi.
Ki dak ki shin kum ki mawbynna, ki mawpun jingkieng, ki maw nam, ki kpep ki kharai ba la tih da ki tymmen hyndai sawdong ïa ka jaka ba ki kñia ki khriam ha ka por ba ki thang briew, ka ‘Lawlyngdoh bad ki kpep kiba don hapoh u pud u sam jong ka shnong Tiehbah ki dang sah haduh mynta.
Katei ka shnong ka don shaphang shatei na ka sor Nongstoiñ bad ka jngai tang kumba shiphew kilomitar ei ei. Hynrei ban poi sha katei ka shnong hap ban ïaid lyngba ka surok kaba dang khohruh khohram. Ha ki khyndiat sngi ba la dep la u nongthoh khubor u la hiar sha katei ka shnong.
Ha ka jingleit jngoh ba la ïalam lynti da u bah K.Marweiñ uwei rangbah na katei ka shnong Tiehbah ban leit sha kitei ki jaka, la hap ban ïaid da ka kjat lyngba ki pyntha kba, ki khlaw dieng kseh haduh ban da poi sha katei ka khlaw shnong kaba ki khot mynshuwa ka ‘law lyngdoh. Shuwa ban rung ha katei ka khlaw la ïaid na kawei ka lynti rim bad poi ha kawei ka jaka kaba la khot ka Mawpon.
Ha katei ka jaka ka don ka wahduid kaba ki tymmen hyndai ki pun jingkieng da kawei ka maw kaba heh bad rben bha kaba jrong kumba shiphew mitar ei ei bad imat wat ki muid ruh kim lah shuh ban ring ïa katei ka maw pun jingkieng.
Katba nang jam shakhmat la lap ba ki mawbynna kiba dei ki maw kynthei, ki maw shynrang kiba jrong ki don bun bah bad don na pdeng jong ki kiba la shah pynkyllon noh ha ki briew don pat kiba dang ïeng.
Shuwa ban rung sha katei ka ‘lawlyngdoh la ïaid lyngba kawei ka jaka ha kaba utei u rangbah u la ïathuh ba mynshuwa eh ka don ka pung kaba rit, hynrei ka jylliew bha bad ki don ki briew ju leit bret noh ïa ki khuri, ki pliang, ki khiew rnong, ki pisa rupa, ksiar ki ksah ha katei ka pung. Namar ba ki shah kynnoh ba ki dei kiba ri thlen bad ki ngeit ïa ka jingong jong ki riew tymmen, ba lada ki kwah ban pynduh jait ïa uta u thlen ki dei ban bret lut ïa ki tiar ki tar ba ki don khamtam ïa ki kynja ksiar rupa bad rnong kat kiba ki don kumta uta u thlen un phet noh.
U la ïathuh ruh ba wat la katei ka pung ka la dam noh bad tap khyndew lut ruh ha ki snem ba mynshuwa ki don ki briew kiba ju leit sha katei ka jaka ban leit wad ïa kitei ki mar kordor tangba um tip la ki ïoh ne em.
Na katei ka jaka la rung ïa katei ka khlaw ban poi haduh ka jaka ba ki don ar tylli ki maw long mawteh kiba kynjang bha, ba ki tymmen hyndai ki ngeit ba ha kitei ki maw ki shong ki blei ki dken bad ki ryngkew ki basa bad ha katei ka khlaw ki nongwei kim nud ban leit rung klumar bad kino kino kiba leit pom dieng ne leh ei ei ha katei ka khlaw kin ngat ha ki jingshitom kiba bun jait bad ki lah ban ïap ruh.
Ha ka jingïalam lynti jong utei u rangbah la ïaid shaphang mihngi na katei ka khlaw bad la poi ha kawei ka jaka phlang ha jrong uwei u lum kaba don bun bah ki mawbynna kiba jrong, kiba lyngkot, kiba rit bad kiba heh bad ka jaka ruh kaba da itynnad shisha.
Haba kylli na u bah Marweiñ shaphang ka jing don jong kitei ki maw bynna, u la ong ba katkum ka jingïathuh jong ki riew tymmen la ong ba katei ka jaka ka dei ka jaka ba ka jait Sohphoh bad ka jait Mawlieh ki pynlong ka jaka ban kñia ban khriam ha ka por ba ki leh niam ne ha ka por ba ïap briew.
Ha katei ka jaka la tih da ka kharai sawdong bad kaba shaphang mihngi ka dei ka jaka kñia jong ka jait Mawlieh katba kaba shaphang sepngi pat ka dei ka jaka kñia jong ka jait Sohphoh.
Ki don ruh ki dak ki shin jong ki kpep thang briew bad kitei ki kpep ki dei kiba la kynroh pyllun baroh sawdong da ki maw bad ïa kawei na ki kpep kaba kham kynjang kumba arphut tam, la khlong thliew na mar pdeng.
U bah Marweiñ u la ong ba katei ka thliew kam dei ba ki khlong ki tymmen hyndai, hynrei ha u snem 2006-07 ki don ki briew kiba ju pynshlur ïa ki paralok ban wad ïa ki pisa hyndai kiba dei ki shi naïa kiba saw namar ki ïaid ïew ha ka dor kaba heh bha.
Kumta ki briew bym lah ban tip kiba tharai ba ki tymmen hyndai kiba riewspah ha ka por ba ki thang ïa ki ba la ïap ki ju bret bun bah ki pisa khutia ki leit ban khlong ïoh lehse ki lah ban lap khnang ba kin pynïaid ïew ïa ki.