Ki Kamram U MLA Ha Ka Synshar Paidbah

Patricia Mukhim

0

U MLA lane u Member of Legislative Assembly ( U Dkhot Thaw Aiñ Ha ka ïing Dorbar) u don katto katne ki kamram ïa kiba ki paidbah nongjied ki dei ban tip shuwa ban jied ïa u/ka MLA na kiba bun ki kyrtong. Lada ka kamram kaba kongsan tam eh jong u/ka MLA ka dei ban thaw aiñ, kaba kongsan tam ka long ba ki dei ban tip janai ïa ka Riti Synshar jong ka ri India (Indian Constitution) namar kane ka kot bah jong ka synshar paidbah ka la bthah bniah ïa ki hok bad ki kamram (rights and responsibilities) jongngi kum ki paid nongshong shnong bad ki paid kiba jied nongthaw aiñ ha man la ki jylla ka ri India. Mynta lada ngi phah ïaleh eksamin ïa kine ki MLA 60 ngut bad ngi kylli ïa ki shaphang kita ki Articles lane ki kyndon ha ka Constitution hato ki lah mo ban jubab?
Ha ki por kiba kham mynshuwa ba dang ïoh ïa ki MLA kum U Bah Martin Majaw, Bah Loniak Marbaniang, Bah Peter Marbaniang, Bah BB Lyngdoh, Bah RG Lyngdoh… ngi dang lah ban khmih lynti ba kin ïalam ïa kane ka jylla ha ka lynti kaba dei. Ki ophisar sorkar khamtam ki ophisar IAS kiba proh jingmut bad kiba lah shah jied na ki phew lak ki nongïaleh eksamin, kim lah ban ïalam bakla ïa kitei ki rangbah khraw pyrkhat bad ki stad aiñ. Ki dei ki riew pyrkhat kiba ngam jylliew ha ka thoh ka pule bad kiba lah ban ïatai nia bad ki minister ka sorkar kmie ha Delhi bad ruh ki ophisar ha ki Ministry bapher bapher. Mynta pat, lait noh na u CM Conrad Sangma uba lah ban ïa talaiñ ïasaid bad u Prime Minister, U Home Minister bad kiwei kiwei ki minister namar ba u long uba lah biang ka jingnang jingstad, kiwei ki minister te kim lah satia ban ïatai nia para marwei wat tang bad ki ophisar ha ka jylla ruh.
Kaba phylla ka long ba ha kane ka jylla jongngi pat ïa u/ka MLA lah pynlong kum u nongsam tiar ïing, sam pisa, sam kombor, sam khiew, sam pliang haduh ba lah I saitmet ban peit ruh. Ki paidbah kiba leit ap thap ha ïing u/ka MLA naduh 6 baje mynstep ruh ki la pynhiar dor ïalade. Ka jingkylli ka long – Mano ba sdang shuwa ïa kane ka jingmlien sam tiar, sam pisa. Kane kam dei ka kam u nongthaw aiñ. Mangi ki paidbah hi ngi la pyndonkam bakla ïa ka iktiar kaba dei ban pynkup bor ïa u/ka MLA. Haba kiwei ki ïohi ba pleng tang shu lah ban sam pisa, sam tiar lah shah jied beit, ki shlan ban ai reng ha ka elekshon wat la kim tip eiei ruh shaphang ka kamram ba ha khlieh duh jong u MLA – bad kata ka long (1) ban thaw ïa ki aiñ ki ban kyntiew ïa ka ïoh ka kot ka jylla (2) ban thaw ïa ki lad pynïohkam ïoh jam (3) ban kyntiew ïa ka pule-puthi namar mynta ka lah hiar palat (5) ban kyntiew ïa ka kam rep bad ban wad ïa ki lad ban pynïaid ïew ïa ki jingmih na ka kam rep (6) ban kham pyrkhing ïa ka kam jngoh kai pyrthei (tourism) namar ba lada bun palat ki nongwan jngoh kai ha ka shi sngi ki tourist kiba wad ïa ka jar jar bad kiba kloi ban siew ka dor kaba kham heh kim kwah ban wan shuh shane (7) ban peit ba ki um ki wah kin ym kylla jaka theh ñiut namar tang hadien sa 10 snem ngin ym ïohi shuh ia ki wah ba khuid khlir khlir ba kin tuid ha kane ka jylla. Haduh mynta ym don uwei ruh u/ka MLA kiba pangnud ba ka wah Lukha ha Jaintia Hills ka lah iap (8) ban thaw ïa ki aiñ ban ïada tyngeh ïa ka mariang bad ban khang ïa ka jingtih pathar ïa u dewiong, u mawshun bad ki maw ki shyiap.
Mangi ki nongthoh khubor ngi hap ban leit sngap man ba long ka dorbar thaw aiñ (assembly session) bad ngi sngew dum ka buit ka stad haba ngi sngap ïa ki jingkylli bad ki jubab ha ka ïing dorbar. Bun ki MLA ki buh jingkylli tang shaphang ka konstituwensi lajong. Kim ju pyrkhat lem ïa ka jylla baroh kawei. Duna bad lehse ym don hi ruh u/ka MLA kiba sngew khia halor ka jingduna palat kiba pass ïa ka eksamin SSLC man la u snem. Bun ki MLA kim salia ban buh jingkylli balei ba bun bah ki khynnah rit kiba dang 10-12 snem ka rta ki la pep skul noh bad ki ap masi ap blang. Hato shaei keiñ ka lawei jong kine ki khynnah? Ym dei kane ka daw ba ka jingduk ka nang ïai bteng na kawei ka pateng sha kawei pat? Toi bunsien ki kmie ki kpa ki pyrshang dohiap ban kyrshan skul ïa ki khun khnang ba kin ïoh ïa ka lawei kaba kham bha ban ïa ka jong ki kmie ki kpa. Mynta pat namar ba ha ka jylla Meghalaya lah ban jur ka jingduk, bad khamtam hadien ka khlam Covid bun ki khynnah ki la pep skul. Hato ka sorkar MDA ka la tih bad wad bniah ïa kine kiei kiei. Hato ki 60 ngut ki MLA ki lah rah ïa kane ka phang ha Assembly? Em, kim shym la leh ïa kata namar ba u prek jong ka jingduk um thar satia ïa ki. Baroh ki MLA ki wan na ka ïing ka sem kaba don ba em. U/Ka MLA kiba 5 snem mynshuwa kim pat don spah don phew mynta ki la dap ka pla; khamtam lei lei kito kiba ïoh long minister. Uwei pa kawei ki la thied ïing, thied jaka ha sor Shillong. Naei ki ïoh spah syndet? Hato ym dei kane ka jinglalot spah kaba pynlong ïa kiba bun ba ki ïa ai reng ha kane ka elekshon mynta?
Pyrkhat bha ki paidbah, phi kwah ba kane ka jylla kan nang hiar ha ki bynta kiba bun? Ne phi kwah ban ïoh ïa ki NONGTHAW AIñ kiba tip kiba shai jingmut bad kiba pyrkhat lem ïa ka jylla baroh kawei, ym tang ïa I konstituwensi lajong bad ki briew lajong. Lada kum ki nongjied NONGTHAW AIñ ngim kut jingmut ban jied ïa kiba la biang ka jingtip bad jingshemphang bad ngi ïai jied ïa ki nongkhaïi bad ki kontraktor, te ngin shah die tad keiñ bad haba poi kum kata ka apot ngim lah ban kynnoh ïa uta/kata kaba ngi jied. Ngin hap kynnoh hi ïalade. Ngin long kum kito ki briew kiba tih ïa ka liewlong ban tep im- im peit- peit ïalade!

Leave A Reply

Your email address will not be published.