Ka World Sunday School Day: Ka juk bamsap bad ka skul pynpaw

Kyrsoibor Pyrtuh

0

Ka Sngi u Trai (Sunday) kaba nyngkong jong u ‘Naiwieng ka dei ka sngi kaba ka Balang Presbyterian ha ka Bri Hynñiew Trep ryngkat lang bad kiwei de ki Balang Protestant kylleng ka Pyrthei ki rakhe kyrpang ia ka jingtrei jong ki Sunday School ha kaba hikai ia ka Baibl na ka bynta ban tei bad saiñdur ia ka jingim jong ki khun bad ki dkhot jong ka Balang.
Ka Sunday School ka dei ka jingïakhih paidbah ha Ri Bilat kaba la lam khmat da u Robert Raikes jong ka shnong Gloucester ha ka snem 1780. Ha,oid ha shuwa ka snem 1780 ki la don ki jinghikai niam ha ki jaka bad ki Balang bapher. Hynrei dei naduh ka snem 1780, u Robert Raikes u la buh ia ka Sunday School ha ka map jong ka Ri Bilat bad pynsaphriang kylleng ka pyrthei.
Ka jingïakhih ban sdang ia ka Sunday School kam dei kaba ju shu jia ryngkhat bad kam shym la jia ha ka imlang sahlang kaba thylli. Ki don ki daw bad ka jinglong jingman jong ka Ri Bilat ka la pynlong ia u Robert Raikes ban sdang ia ka Sunday School. Ka Ri Bilat ha ka spah snem kaba khatphra ka mad ia ki jingkylla kiba khraw kiba la ktah shikatdei ia ka rukom kamai, ka rukom trei, ka ïoh ka kot, ka rep ka riang bad ia ka jingim jong ki nongshong shnong salonsar. Ki jingkylla ki wan ha ki ar tylli ki dur, lyngba ki Aiñ ne ki Enclosure Acts bad ka Industrial Revolution.
Katkum u Nathaniel Kent ha Ri Bilat, “ha ka spah snem ba khatphra ki briew ki im jynjar bad kordit ha ki dong kiba khapniah bad kiba jaboh jong ki Sor. Kam don ka jingkhuid, jingpangad bad jingitynnat. Ka koit ka khiah kam biang bad ki jingpang kiba bun jait ki kynrei bad ki ktah khamtam eh ia ki khynnah. Kaba kham pang mynsiem ka long ba u kpa, ka kmie bad shiteng dorjon ki khun ki thiah ha kawei ka kamra. Ki sorbah kiba don ki kharkhana ki long kiba jakhlia ym tang ha ka met, hynrei wat ha ka jinglong jingim…” Ki khynnah bad ki samla kim leit skul, ki shu bylla sngi ha ki krem dewïong bad ha ki kharkhana. Ki khun rit ki shu im hi ha ki ïing bad ym don ba peit ne ba sumar ia ki bad ki heh ki san hi. Kumta ki kylla runar bad ka Sngi u Trai kaba dei ka sngi shongthait ki khynnah bad ki samla ki shang makia bad lapmiet ha ki kam sniew. Dei kane ka daw kaba la pynlong ia u Robert Raikes ban plie ia ka Sunday School ha ka Sngi U Trai khnang ban lum ban lang bad ai jinghikai ia ki khynnah. Ka Sunday School u Robert Raikes ka hikai ruh ia ki nongshong shnong ban thoh, ban pule bad ban kheiñ jingkheiñ.
Ha ka Bri Hynñiewtrep ia ka Sunday School la tip kum ka Skul Pynpaw bad ka sngi U Trai kaba nyngkong jong u ‘Naiwieng manla u snem ka dei ka World Sunday School Day. Ka dei ka sngi ka kaba kmen tam namar ha kane ka sngi ngi phong ki jaiñ thymmai kiba ngin sa phong biang ha ka sngi Khristmas bad ka jingkmen ka long ruh ba ngi ïoh prize hadien ba ngi ïaleh ia ka Eksamin Baibl. Ha ki khyndiat snem ba la lah ki don ruh ki Balang kiba ai khusnam ia kiba pass bha ha ka eksamin matrik.
Lah jan dap ar spah (200) snem naduh ba la seng ia ka Balang Presbyterian kaba nyngkong ha Nongsawlia, ka Skul Pynpaw ha ka Bri Hynñiewtrep ka la shakri kum ka Skul hikai Ktien Blei bad ka shlem saiñdur. Nalor kiba nang thoh nang pule, da ki phew hajar ngut ki dkhot ka Balang Presbyterian ha ka Ri ki bym nang thoh bad ki bym nangpule ki ïoh jinghikai bad kylla long ki riewpule bad riewpyrkhat bad long ki nongsharai Balang bad ki nongsynshar Shnong. Ha kine ki ar phew (20) snem ha ka kam Balang nga la ïakynduh da ki phew ngut ki bym shym la shong skul bad ki bym nang ia u A, u B, pynban haba nga ïakren ïakhana bad ki nga shem ba ki long kiba shemphang bad jylliew. Kane ka long ka dor bad ka bor jong ka Skul Pynpaw.
Hangne harum ngan sot na ka Statistic ne jinglum jingkheiñ jong ka Khasi-Jaiñtia Presbyterian Assembly (2018) bad kane ka Statistic ka pyni ia ka dor bad ka jingkhlaiñ jong ka Skul Pynpaw ha ka Ri Hynñiewtrep. ñiuma, kine ki dak jingkheiñ kim shym kynthup ia ki bynta jong ka thaiñ Bhoi, wat la katta ruh ki ai ha ngi ia ka dur kaba shai.
KJP Synod Sepngi KJP Synod Mihngi Baroh lang
Ki Skul Pynpaw 1234 798 2032
Ki Nonghikai 6836 5633 12469
Ki Nongpule
Shynrang 70135 46311 116446
Kynthei 85218 60777 145995

Ki dak jingkheiñ ki pynpaw ba ki don haduh 262,441 ngut ki nongpule ha ki Skul Pynpaw ha ka Ri. Ki dak jingkheiñ ki kdew shai kdar ba napdeng ki nongpule kiba bun eh dei ki kynthei bad ki don haduh 145,995 ngut. ïa ki Skul Pynpaw la phiah bad bynta ha ki class ne kyrdan bapher bapher. Naduh ka kyrdan Cradle Roll, kaba mut ki khun rit kiba hapdeng lai (3) bad hynriew (6) snem ka rta, nangta sa ki kyrdan Infant, Primary, Intermediate, Senior haduh Class Rangbah. Hadien la mih ruh sa kawei ka Class ba kyrpang na ka bynta ki samla (Young Adult). La pynbeit bad pynkhreh ia ka jinghikai katkum ki kyrdan bad rta jong ki nongshah hikai. Nalor ka Baibl la bynrap shuh sa ki kot, kum ka History U Jisu Khrist, ki Kot Tikir bad Nongïalam kum ki kot hikai. Kine ki kot ki dei ki bynta jong ka jinghikai shong tynrai ka Balang Presbyterian kiba la hikai pateng la pateng naduh ba la seng nongrim ia ka ha ka Ri.
Man ka step Sngi U Trai, ki nongpule Skul Pynpaw (lait noh ki Cradle Roll) ki pule lyndet ia ki dkhot Baibl bad ia ki bynta na ka History u Jisu Khrist, ki Kot Tikir bad Nong?alam. Shi sien shi bnai pat bad ha ka Sngi U Trai ba nyngkong baroh lang ngi pule ia ki Shiphew Hukum na ka Kitab Exodus 20:1-17.
Khyndiat tok shaphang ki Shiphew Hukum, ia ki Jiw ki Shphew Hukum ki dei ki tynrai jong ki Aiñ bad Hukum baroh. Ki riewstad Baibl ki batai ba la thoh ia ki Shiphew Hukum ha ka snem 1300 SK bad da ki spah snem hadien ba la thoh ia ki Hukum ne Aiñ Blei kum ka Hammurabi Code. Ki don ki riewstad kiba ong ba ia ki Shiphew Hukum la ring jingmut ne shim kylliang na ki Hammurabi Code. Kiwei pat ki pynshong nia ba ki kynhun jaitbynriew bapher ne ki Tribal ha ka thaiñ Mesopotamia kum ki Jiw, ki thaw ia ki Aiñ bad Hukum khnang ban pynïaid bad pynbeit ia ka shong lang ka sah lang hapdeng jong ki bad ha ka jingïadei bad kiwei pat. Kumta saw tylli na ki Shiphew Hukum kiba ong- (i) Wat pynïap briew (ii) Wat klim (iii) Wat Tuh bad (iv) Wat sakhi lamler ki dei ki hukum kiba kongsan na ka bynta ban pynïaid ia ka imlang sahlang khnang ban ïabit-ïabiang lang bad ïaroi lang baroh. Ki Jiw hyndai ki sngewthuh shai ba kin ym lah ban kiew shaphrang lymda ki pynbeit ia ka imlang sahlang bad lymda ki khang bad pyrkhing da ka Aiñ pyrshah ia ka tuh ka thiem, ka thok ka shukor bad pynïap briew. Kine ki dei ki jingsniew kiba bam kruiñ bad pyntroiñ ia ka jingim bad kumta ki Jiw ki thaw ia ki Shphew Hukum ne ki Aiñ khnang ban shngaiñ bad ïaid hok ka jingim.
Ha ki Skul Pynpaw la hikai ruh shaphang ka jingieit, ka jingñiewkor bad jingburom kylliang kiba long ruh ki jinghikai tynrai jong ka jingngeit Khristan. Ka Baibl ka hikai ban ieit ia u Blei bad ia ki para marjan bad wat ia ki nongshun ruh. ñiuma, ka jingkylli ka mih mynta haduh katno ki Skul Pynpaw ki la lah shisha ban tei bad saiñdur ia ka jingim jong ki khun bad dkhot jong ka Balang ba kin long kita ki briew kiba myntoi bad long ka jingkyrkhu ia kiwei? Da ki phew snem ha ki Skul Pynpaw ngi pule lyndet ia ki Hukum, “Wat tuh, Wat pynïap briew, Wat sakhi lamler”, hynrei ki kam bamsap, ka thok ka shukor, ka khwan myntoi bad ki kam pynïap briew ki nang jyllei ha kane ka Bri kaba don ar lak hynriew phew ar hajar ar bad saw spah sawphew wei ngut (262,441) ki nongpule Skul Pynpaw.
Ha,oid, ngi dei ka Jaitbynriew kaba ritpaid bad ngi don tang kane ka Bri kaba ngi la buhai shnong naduh hyndai kulong kumah. Ki don ruh shibun ki mat kiba ktah ia ka Jaitbynriew bad ia ka jingim briew salonsar kiba ngi dei ban ïakhun bad ïaleh. Ban ïakhun bad pynurlong ia ka synshar hok bad ka bishar hok, ka ïohkam ïohjam, ka koit ka khiah, ka pule dangle, ban ïada bad kyntiew ia la ka jong ka jaitbynriew bad kumta ter ter. Ha kine ki jingïakhun hato ka da donkam mo ia ngi ban shun ban isih ne ban bom ban shoh ia kiwei? Ki Aiñ ba ngi la thaw bad ka jingim hok bad jingtrei hok jong ngi kam la biang mo ban pynim bad pynïaid shaphrang ia ka Jaidbynriew?
Ka jingshun jingisih ia ki kynthei ka la palat hi liam bad kumjuh ruh ka bamsap ka la kiew haduh shynrong khlieh bad ngi la pynlong doh pynlong snam ia ka. Ka jingpule bad ka pyrkhat pyrdaiñ ka la hiar dor bad kumta ka la dei ka por ba ki Skul Pynpaw kin pyrkhat thymmai kumno ban hikai ia ka Jaidbynriew ba kan ym long kuman, khyllew bad kyreit. Ban hikai bad ïeng pyrshah ia ka bamsap bad ka pynïap briew, lym kumta ka Balang ruh kan ym don dor shuh ha ki snem ki ban wan.

Leave A Reply

Your email address will not be published.