Ka don ka jingong ha ka ktien Phareng “Government’s business is not to do business.” Kane ka mut ba ka kamram jong ka Sorkar ka long ban synshar khadar ym ban long ka nongpyntrei kam khaïi. Ka kam khaïi-pateng bad ka kam pynmih dewbilat da u mawshun na kane ka jylla kam dei satia ka kam jong ka Sorkar. Wat ka kam pynmih bording ruh ka lah poi sha ka jingdap ram kaba lah palat bad ngi ki paidbah ngim tip satia katno phew klur ka Sorkar ka shim ram khnang ban lah ban pynïaid ïa ka MeECL kaba dei ka tnad pynmih bording ïa kaba ladei ban pyntrei da kaba bud ïa ki kyndon treikam ki kompeni kiba pynïaid da ki kynhun lane ki riew shimet – kata ba ka kompeni ka dei ban ïohnong khnang ba kan nang lah ban ïaid shakhmat. Ka jingthmu jong kano kano ka kompeni ka dei hi ban pynïohnong ïa ki nongbei pisa ha kata ka kompeni khnang ba kin nang lah ban pynheh pynsan ïa ka bad ba kin nang ïohnong shuh shuh katba nang ïaid ki bnai bad ki snem. Ban leh ïa kata ki kompnei ki thung ïa ki nongpynïaid (Managerial staff) kiba la pas na ki skul pule kum ki Indian Institute of Management (IIM) kiba dei ki skulbah kiba hikai beit thik kumno ban pynïaid ïa ki kompeni bapher bapher.
Ka kamram jong kita ki manager ka long ban peit katno ngut ki nongtrei ha ki bynta bapher bapher jong ka kompeni ki donkam ban pynrung bad ai kam. Ym lah ban thung palat ïa ki nongtrei. Ïa kane lah khot ka Human Resource Management lane ka jingthung ïa ki jingtrei katkum ka jingdonkam ka kompeni. Ym lah ban thung tam wat tang uwei ruh u nongtrei. Hynrei ha ki kompeni kiba pynïaid ka Sorkar pat ngi lah ïohi da la ki jong ki khmat ba uwei pa uwei u MLA uba bat ïa ka kam Chairman jong ka Mawmluh Cherra Cements Ltd (MCCL) kaba dei ka kompeni kaba pynïaid da ka Sorkar ban pynmih dewbilat, u thung ïa ki briew lajong kiba wan pan kam na u. Uta u Chairman um salia la ka Kompeni ka ïohnong ne ka duhnong. Tangba la ïoh thungkam ïa ki briew lajong lah biang. Kane ka rukom pyndonkam ïa kiba bunbah ki kompeni kiba la sdang da ka Sorkar tang kum ki jaka ai kam ai jam ka la pynïap ïa kiba bun ki kompeni ïa kiba la khot ki Public Sector Undertaking (PSU) lane ki kompeni kiba la bei pisa da ka Sorkar. Kiba bun kum kine ki kompeni mynta ki la khang khyrdep namarba la dap ka ram haduh ñiuhmat. Bad kata kajuh ka la jia ïa ka MCCL ruh. Ka Sorkar ka ïai bei pisa na ka por sha ka por hynrei ka kompeni kam lah shuh ban khyllie khlieh. Ha ka ktien phareng ki ong ka kompeni kaba pang (sick unit). Kum ïa kita ki kompeni kaba bha eh ban leh ka long ban aiti noh sha ki riewshimet lane ki kompeni kiba pynïaid da ki riew shimet (privatise).
Ka jingbyrngem ka seng HNLC ïa u MLA ka Sohra ryngkat bad ka jingkynnoh ba um shym lah ban leh eiei ban pynim biang ïa ka MCCL ka long kaba bakla shibun eh. Kam long kaba suk ïa u MLA ba un shu pynbor ïa ka Sorkar ba kan sei da ki spah klur tyngka ban pynim biang ïa kane ka kompeni. Naei kata ka pisa kan wan lait noh da kaba shim ram na ki Bank kum ka Asian Development Bank, ka World Bank bad kumta terter. Haduh mynta ka Sorkar Meghalaya ka ladep shim ram lypa haduh kumba 11,533 klur tyngka. Kane ka long katkum ka jingshem jong ka Ophis Comptroller & Auditor General kaba wad bniah ïa ki jinglut jingsep jong ki Sorkar Jylla baroh bad jong ka Sorkar Kmie ruh. Ka jingkylli ka long haduh katno ka jylla Meghalaya ka lah ban shu shim ram khlem da lah pat ban siew ïa ka sut bad ka bai trai da ki bun bun snem. Ngi lah ïohi bad ïohsngew kumno ba ka ri Sri Lanka ka lah ngam syndon sha riat namarba la dap ram palat ïa ka bor ban siew haduh ba hap ban wan ïarap lem kiwei pat ki ri ka pyrthei. Ym lah ban tip ïoh kane ka ri jong ngi ruh kan hap ha kajuh ka apot lada ki Sorkar Jylla ki shim ram khlem da pyrkhat sani bha la ki lah neem ban siew pat ïa kata ka ram ryngkat bad ka sut.
Ka don ka jingkylli balei ba ki kompeni kiba pynïaid da ki riewshimet pat ki ïaid bha. Ka daw ka long ba ki pynïaid ïa ki katkum ki kyndon ba dei ban pynïaid ïa ki kompeni. Uwei pa uwei u nongtrei hangto u dei ban ai jingkheiñ katno ka kam u trei ha ka shisngi shisngi. Ym lah ban shu shim shuti katba mon. Ka por wan trei bad ka por kut trei ka long kaba pyrkhing bha. Uno uno u nongtrei u bym lah ban pyni kam u lah ban shah beh noh. Ïa kum kata ka aiñ treikam ha kaba leh ban thung kam bad beh kam ha kano kano ka por la khot ka, “hire and fire policy.” Baroh ki kompeni kylleng ka pyrthei kiba ïaid bha bad kiba jop ha ka kam jong ki, ki pyndonkam da katei ka aiñ treikam. Ka jingeh ka long ba ha kane ka jylla jong ngi pat ngim sngewthuh satia ïa katei ka ain treikam. Ngi sngew kumba ngi long ki nongtrei Sorkar kiba wan katba mon bad leit katba mon; shim shuti ruh katba mon. Nalor kata ngi khmihlynti pat ïa ka tulop thik thik. Kum kane ka jingpyrkhat mynta kam treikam shuh.
Ka Sorkar ka don bun ki jingduna ha ka rukom treikam jong ka. Wat tang ïa ka kam synshar khadar kum ban pyntrei surok bad ban pynpoi um ha manla ka thliew iing ruh dang bun bah ki jingduna. Ki skim har rukom ruh kam lah satia ban pyntrei hok. Te katno tam ban pynïaid ïa ka kompeni MCCL kaba lah dap ram lypa. Wat haba ka Sorkar ka la khot ïa ki kompeni nabar jylla ban ïatrei lang ruh ki la kyrngah namar ki sngewthuh ban kin ym lah ban ïohnong haduh ban lah ban siew ïa ka ram kaba la don lypa jong ka MCCL.
Ngi ki paidbah kiba shu peit narud na kiar ngim lah ban sngewthuh katno ka jingeh ban pynïaid ïa kano kano ka kompeni bad kumno ban pynlong ïa ka kaba ïohnong. Ka kompeni ka bym lah shuh ban siew tulop ïa ki nongtrei da ka jingmih lajong – kata da ka jingïohnong kam lah shuh ban trei bad ka ladei ban lilam noh ïalade. Kata ka dei ka aiñ pynïaid kompeni bad ka MCCL ruh kam pher na kata bad ngi dei ban sngewthuh ïa kata. Kane kam don jingïadei eiei ruh bad ka jingieid jaitbynriew.
