Ka pyrman lyngkot kaba khatduh halor ka NEP 2020

-Dr. Rusievan Shangpliang

0

Balei ngi pyrshah ïa ka jingpyntreikam bym hok ia ka NEP 2020? Balei ngim pat lah ban pyntreikam noh mar mar ïa ka? Balei ngi donkam ban sngewthuh bha ïa ka jingmut ba don hadien jong kane ka Policy shwa ban pdiang ïa ka ha ka jylla Meghalaya jong ngi? Kine ki long katto katne ki jingkylli kiba yn ïatai ha kane ka artikil.
Bun kiba kylli balei ba ngi kum ki nonghikai college ngi pyrshah ïa ka NEP 2020 ynda haba la mut ban pyntreikam noh ïa ka. Hoid ngi la kham slem khyndiat ban pyrshah hynrei ngim shim pat dier. Ka jingshisha ka long ba naduh ba ka sorkar jylla ka la put turoi ban long ka jylla kaba nyngkong eh ban pyntreikam ïa ka NEP, ngi don ka jingngeit ba kan peit ïa ki jingeh jong ki khynnah pule, ki nonghikai bad ki college ban pynjari ïa ka NEP katkum ka jingdonkam jong ngi shane namar ba kane ka dang dei tang ka policy bad kam pat dei ka aiñ ba la mynjur da ka Parliament.
Ngi la ju don ruh ka jingkyrmen ba ka NEHU kan shimkhia da kaba sngewthuh lang ïa ka jinglong jingman jong ki college ha ka jylla bad ba kan lum ïa baroh kiba ïadei bad ka pule puthi ha ki kyrdan college ban ïamir jingmut kumno ban wanrah ïa ka policy kaba bha bad ban ïarap lang ïa baroh. Phewse da ka jingpynbor ban pyntreikam kynsan noh ïa ka NEP 2020, la theh umpjah ïa ka jingkhmih lynti jong ngi bad ngim banse ban pyrshah ïa ka jingleh donbor jong u Vice Chancellor ka NEHU uba la shim rai shimet ban pynbor ïa ka jingpyntreikam kaba lah wanrah ïa ka jingïapait, ka jingïapher bad ka jingbym ryntih shuh hapdeng jong ki college.
Ki don kiba kynthoh ba dei ban ïaid beit shakhmat ban pyntreikam ia ka NEP bad ban kyntiew ïa ka jingdon ki subject ban ïa ryngkat kyrdan bad kiwei pat ki jylla. Da kaba burom, kine ki jingai jingmut ki long kiba suk eh ban kren, hynrei ban khlem da sngewthuh pat haei ka jylla jong ngi ka ïeng, kan buh pynban ha ka jingma. Kine ki long ki jingkren bym shongnia ba la shu kwah bud tynneng khlem da pyrkhat ïa ki jingeh ba ki college ha ka jylla jong ngi ki ïa kynduh. Kane ka jingkwah kyrkieh ka long thik kumba leit sha thma khlem ki tiar ki tar ki tup ki man ba paka ban ïakhun ïa ka. Ngim dei ban shu ïanujor ïa ki college jong ngi bad ki wei pat khlem da peit bniah ïa ki jingduna bad ki jingeh ba ngi ïakynduh naduh ka jingdon ki nonghikai ha ki department bapher bapher, ki kamra klas, ki science bad computer labs bad kiwei kiwei de ki jing donkam. Ha kane ka kynti, Ka suk bha iaki ba shu peit bad kynthoh nabar hynrei tang kita kiba trei bad hikai ha college ki sngewthuh iaki jingeh ban pyntreikam ia ka NEP namar ngi dang bun ki jingduna kiba ngi dei ban ioh jingiarap na ka liang jong ka sorkar, ka NEHU bad ki nongpyniad ki college lada dei ban hap iaid katkum ki kyndon jong ka NEP 2020.
Don pat kiba kdew ba lada ngim pyntreikam ïa ka ngin sa sahdien. Kum ïa kine ki jingkren ngi donkam ban jubab namar kiba pyrkhat kumtei kim sngewthuh ïa ka jingmut baiar jong ka ktien sahdien. Haka jingshisha ki la dei ban sngethuh kaba kham triem palat kam dei ka sahdien na ka jingbym ïoh marks ne percentage ne ka jingbym ïoh kam ïoh jam hynrei ka dei ka jingsahdien ha ka bor pyrkhat haduh ba yn poi u pud ba ki khynnah jong ngi kim lah shuh ban pynskhem ïa kaba bha bad ban kyntait ïa ka basniew. Nalor kata ka jingsahdien kaba shyrkhei ka long ba haba ngim ngam jylliew shuh ha ki jinghikai ba janai ha kano kano ka subject hynrei haba la shu pule tuta ai khaw te shaei shuh ngin ïoh ïa ka jingstad bad ka jinglum jingtip ba paka. Namarkata haba duna kine artylli dang nud shuh hi ban kylli jingkylli ne ban tuklar haba ithuh ba don ka jingleh kynriang ne jingïalam bakla khamtam na ka liang ka sorkar bad ki policy jong ka la ha state ne ha central. Bad ka NEP te ka kdew beit beit ban pynlong ïa ki khynnah jong ngi ba kin duh bor, duh sur bad duh ïa ka hok namar ki la shu long kiba tip lut nanglut hynrei ym skhem wat tang ha kawei ruh. Kito kiba ong ba ki khynnah jongngi kin pass ia ki kyrdan IAS, IFS, bad kumta ter ter lada pyntreikam iaka NEP, ki dang phohsniew ban ioh ia ka bneng ha pyrthei.
Ym dei ba ngi shu pyrshah khlem nongrim hynrei ngi pynrem ïa ka jingleh thok kaba pyllein jong u VC bad ka jingbym suidniew jong u ïa ka lawei jong ki khynnah. Ngi pyrshah ruh ïa ka jingthmu jong ka policy ban pynlong ïa ka pule puthi kaba synjor bad kaba leh shilliang khmat hapdeng jong kiba riewspah bad kiba duna ka ïoh ka kot. Ïa kane ngim peit tang na ka liang ka jingkiewdor ha ka jingsiew na ka bynta ki subjects bapher ne ki jingduna jong ki college ha la ki bynta katkum ka jinglong jingman jong ki mynta, hynrei khamtam eh ïa ka jingthmu ba don sha lyndet jong ka NEP ban pyntroin ïa ka jingmut jingpyrkhat jong ki khynnah da kaba ailad ïa ki ban leh katba ki sngewbit. Kum ki nongpeit pyrman ia ki jingthmu ban pyntreikam ia ka NEP ngi buh katto katne ki jingkylli ba kham ha khmat eh na kiba bun byllai:
Kumno lah ban long ba kiwei ki college ki lah ban ïaid da ka old course katba kiwei pat da ka NEP 2020? hato kane kam dei ka jingpyrshang ban pynïapait ïapra? hato kane kan ym buh jingeh ïa ki samla ynda la dei ka por ban wad admission shawei ne ban thep kam? Hato da ka jingwan ka NEP ka NEHU ka lah ban pyn ïaid thik thik ïa ki exams bad ka jingpyn bna result ha ka por ba biang? haba wat mynta ruh bun ki students kiba la duh pule tang namar ka jingslem palat ka result. Hato ka NEP kan solve ïa kane namar ha ka lei kin don kham bun shuh shuh ki subjects, ki course bad kumta ter ter? Ka policy ka kren shai ba kan don ka research ha ka snem ba saw na ka bynta ki khynnah, mano ban ai funding ban leh ïa kata?
· Kat kum ka policy, ki college ki bym pat don 3000 ngut ki khynnah kin hap ïasnoh noh bad kiwei pat. Hato kane ka mut ba wat lada kine ki la ai ka jingshakri ha kylleng ka jylla, kin hap khang noh tang namar ba kim don ïa katei ka bor? Kan jia aiu ïa ki nonghikai, ki staff kiba trei ha kitei ki college, mano ban ai kam pat ia ki? mano ban shim ka jingkitkhlieh ban siew ïa ka bailut bai sep ba ki trai ki la pynlut na ka bynta ban tei ïa ki college? Hato kane kam ïalam sha ka jingshim ram ban pynïaid ïa ki college? hato lada kim lah shuh ban pyniaid hap khang ne wat haduh ban da die mar lilam noh syndon ia ki sha ki hehspah ne ki company?
· Hato ka policy ka ba ailad ïa ki khynnah ban wan shisnem, pep pat ar ne lai snem kat kaba ki sngewbit kan ïarap ïa ki khynnah? Hato long ban aili bad ai mon haduh 7 snem ïa ki khynnah ban pyndep ïa ka jingpule? hato kan ym ktah ïa ka snem wad kam jong ki hadien? Mano ban kitkhlieh lada kine ki khynnah kiba la pep shiteng kim wan phai shuh sha ka jingpule? Hooid ki don bun kiei kiei ba ki khynnah ki don hok ban rai na ka bynta ïalade hynrei ban shu aimon haduh u pud ba yn pyndep degree haduh katne snem te kam dei shuh ka jingpule hynrei ka la dei ka jingpynjlan bad jingai laitlan ban pynsakma pynban iaki. Haba poi kumune u pud ngim dei ban klet ïa ka jingsneng kaba ong “Don ka ma haba la than eh ka suk”.
· Lada jia ba pyntreikam, yn sa donkam khambun ki nonghikai ban ïa kaba long mynta. Mano ban thung ïa ki nonghikai academics, nonghikai vocational bad ki instructors ha ki college? Mano ban thung ïa ki staff khamtam ha ki cluster college baheh? Naei yn ïoh ïa ka fund ban shna ïa ki classroom bad kiwei ki jingdonkam? Hato ngin shaniah ha ka sorkar jylla kaba tang ïa ka tulop ba dei hok jong ki nonghikai bad ki scholarship jong ki khynnah ruh hap da ïakhih ban ïoh ïa ki? Hato ngin shaniah ha ka sorkar jylla ka bym lah ban tehlakam ïa ki college kiba la pynduh ïa ki sanctioned post ba la shongthait bad thung beit da ki college post pat ha ka jaka jong ki? Balei ka sorkar bad ka NEHU kim pyrkhat halor kane ka bynta? Hato ym dei ba kiba rai ïa kane kim dei pat ma ki kiba hap hikai ne trei ha college, katba ki khmih lynti pat ba kiwei kin trei dukhi tang namar ban pynhun ka sorkarpdeng bad ban pyni ba ki long ki niang kohnguh ban pyntreikam ïa ka policy?
· Balei ha ka NEP baroh kawei la shu pynwandur jubor ïa ki kyntien ba kan sngew kum ka iarap eh ia ki khynnah hynrei ym lah pat tang ban wanrah ïa kane ka policy ha Parliament ban ïatai bad ban wad iaka jing mynjur jong ka, hato ym dei namar ka jingdon ka jingthmu bymkhuid sha lyndet? Hato ngi lah mo ban shaniah ïa ka sorkar kaba wanrah ïa ki policy kum ka Farm Bill, ka CAB, ka CAA, ka UCC bad kiwei de kiba thmu beit ban pynjot ïa ki paidbah bad khmih lynti pad ba kajuh ka sorkar kan don iaka jingthmu ba bha lyngba ka NEP? Hato ngi lah ban ong ba ka NEP te ka pher na kitei ki policy ba la kdew haneng? Hato ngi lah ban shanïah ïa kajuh ka sorkar kaba la sdang ban pynduh ïa ki lynnong history na ki kot skul tang namar ba ki thoh shaphang ka history jong ki syiem Mughal?
Kitei ki jingeh bad ki jingkynthoh ki dang long tang khyndiat ha kaba ïadei bad ka NEP 2020 naduh na school haduh college level. Ki dang don bun bah ki jnit ki jnat bad ki jingïatai halor ka nongrim jong ka pule puthi bad ruh ki jingpeitngor ïa ki jingmyntoi bad ka jingpynjot kiba ngim lah ban pynrung lut ha kane ka jingthoh barit. Hoid ngim lah ban len ba ki don ki bynta ha ka policy kiba lah ban ïarap ïa ki khynnah pule, hynrei ngi dei ban peit jngai ba ha kano ka rukom kane ka policy kan ktah ha ki snem ki ban wan khamtam ïa ki rit paid bad ïa kiba duna ka ïoh ka kot.
Ha ka jingshem jong ngi, wat lada ki college ki pdiang ban pyntreikam kum ba la pynbor da ka NEHU wat haba ki la tip lypa ïa ki jingeh ki ba khanglynti mynta bad ki ban sa mih na kane ka policy, kan sa poi pat ka por ba yn sa babe bad yn nym lah leh eiei shuh namar ban phai biang shadien kan sa nang ktah shuh shuh. Dei hangne ba ngi lah ban ong ba ka dien rung te ka don hynrei ka dien mih te yn nym lap satia.
To ïa mynta te katne shwa ka la biang, lada don ki bym sngewhun ia kane ka pyrman ne ba kwah ban kham ïashai ruh ngi kloi ban ïatai bad ïaphylliew jingmut markhmat. Tangba shwa ba kin leh kumta, ngi kyrpad ïa ki ba kin da pule bniah ïa ka policy bad sngewthuh ïa ka jingmut ba rieh ba don ha ki kyndon jong ka. Hynrei sa shisien ngin pynkynmaw ba nangne shakhmat ka shong sa ha ka University, ka sorkar, ki nongpynïaid college, ki nonghikai, ki kmei ki kpa bad ki khynnah pule ba kin rai ïa kiei kiei baroh bad lada ki samla pule kin tyngkhuh mawsiang bad shah rah umsaw ha ki snem ban wan, sngewbha ynnai ong pat ba ngi khlem maham.

Leave A Reply

Your email address will not be published.