Ka jingpyndonkam ïa ka lad pynmih marbam jong ka India: Ka World Food India 2023

Ka jingïaid lynti ka India ha ki spah snem ba 21 ka dei kaba hap ban rakhe. Ka jingïaid lynti jong ngi sha ka roi ka par ka dei kaba dap da ka jingïaid shaphrang, ka teknoloji, ka jingieng skhem na ka bynta ka jingïaineh, ki kam kiba skhem bad ka rukom peit ïa ki kam kiba ïadei bad ka pyrthei. Kane ka roi ka par ka dei kaba la ïoh bor na ki karkhana bad ki kam kiba ïadei bad kine kiba pynkylla ïa ka India man ka sngi. Kawei na ki kam kiba don lad, kiba kylla bad ki bym pat da ïoh jingithuh bha ka dei ka kam pynmih mar bam ha India.
Ka jingpynmih ïa ki mar bam ha India ka dei kaba la kiew bha ha kine ki snem ba la dep bad ka don ruh shibun ki lad ban kiew shaphrang nangne shakhmat. Ka jingwanrah jingmyntoi shuh shuh lyngba ka jingpyndonkam ïa ki mar bam ban pynmih ïa kiwei kiwei ki mar ka dei kawei na ki kam ba kongsan kiba lah ban pynkylla ïa ki kam rep ha India bad kiba lah ban don ka bynta kaba khraw ha ka jingkyntiew arshah ïa ka kamai kajih jong ki nongrep jong ka ri. Namar jong ki thong Sustainable Development Goal (SDG) jong ka United Nations ban pynthikna ïa ka jingpynmih bad jingpyndonkam mar ha ka rukom kaba don jingbah khlieh, ka la don ka jingpeit bniah ïa ka jingsepei ki mar bam. Lyngba ka jingsaindur thymmai ha ki rukom pynmih mar bam, ka jingpynbiang mar kaba ïaineh, ka jingpyndonkam biang ïa ki mar bad ka jingpyndonkam ïa ki mar rep ha ka rukom kaba seisoh bha, ki kam pynmih mar bam ki lah ban long ka jingplie lad sha ka jingpynduna ïa ka jingsepei ki mar bam bad ki lah ban pynurlong ïa katto katne ki thong SDG.
Namar ka jingkiew shaphrang kaba ryntih ha kine ki snem ba la dep bad ki jingantad na ka bynta ki snem ban wan, ki kam pynmih mar bam ki lah ban long ki nongplie lad ïa ka jingkiew ka ïoh ka kot jong ka India. Ka Sorkar India ka la pyntreikam katto katne ki polisi ban pynkhlaiñ ïa ka jingkiew shaphrang jong kine ki kam.
Ka Pradhan Mantri Kisan SampadaYojana (PMKSY) ka dei ka skhim ba la sdang da ka Sorkar Pdeng da ka jingthmu ban pynbiang ïa ki jingdon jingem katkum ka juk mynta ha ki kam pynmih mar bam. La kyrmen ba kane ka skhim kan pyndonkam ïa ka jingbei tyngka kaba kumba T 11,000 klur ban pynmih 5.44 lak ki lad ïoh kam bad ka jingpynkhlaiñ ïa ki kam pynmih mar bam. Ka PM Formalisation of Micro Food Processing Enterprises (PMFME) ka dei sa kawei ka skhim ba bei tyngka da ka Sorkar Pdeng da ka jingthmu ban ïarap ïa ki kam pynmih mar bam ba rit ba kin don bynta ba kham heh ha ka ïoh ka kot. Lyngba ka jingmang tyngka kaba T 10,000 klur, ka pynbiang ïa ki lad ïoh subsidy ïa 2,00,000 tylli ki kam barit baria. Hapoh ka PMFME, la soi ïa ki MoU bad 15 tylli ki bank ba ai ram bad la ai jingbit ïa ka jingpyntreikam ïa ki projek na ka bynta 25 tylli ki jylla. Ka Sorkar Pdeng ka thmu ruh ban ai jingïarap pisa ïa ki kompani pynmih mar bam jong ka India lyngba ka Production Linked Incentive Scheme for Food Processing Industry (PLISFPI), kaba long ka skhim kaba T 10,900 klur. La antad ba kane ka skhim kan ïarap ban pynïar ïa ka bor pynmih mar bam da kine ki kompani da T 33,000 klur bad pynmih 2.5 lak ki lad ïoh kam.
Sa kawei ka sienjam kaba kongsan kaba pyni ïa ka jingthmu jong ka Sorkar India ka dei ka ‘World Food India’, ka prokram ha kaba don ka jingïashim bynta na kylleng ka pyrthei. Kane ka prokram ka peit bniah ïa ka jingpyni ïa ki lad jong ka India ha ki kam pynmih mar bam sha ki nongbei tyngka, ki nongïalam bad ki nongïatreilang na kylleng ka pyrthei. Ka bynta kaba nyngkong jong ka World Food India (WFI) ha u snem 2017 ka la long kaba seisoh bha bad ka la pdiang ïa ki nongïalam, ki delegate bad ki nongïashim bynta na 61 tylli ki ri bad 27 tylli ki jylla. Ka World Food India, 2017 ruh ka la long kaba seisoh ha ka jingplie lad ïa ki jingbei tyngka ki ban wanrah ïa ki jingkylla ba khraw ha kine ki kam.
Ka Tnat Food Processing Industries (MoFPI) ka la pynkhreh ban pynlong ïa ka bynta kaba ar jong ka World Food India (WFI) ha u 2023 kum ka prokram kaba don jingïashim bynta na kylleng ka pyrthei ka ban plié lad ïa ka jingïasoh jong ki kam pynmih mar bam jong ka India bad ki kompani na kylleng ka pyrthei kiba trei ha kane ka kam. Ki don shibun ki lad shalan mar ha ki kam pynmih mar bam ka India. Ka jingpynïasoh bad kito kiba trei ha kine ki kam na kylleng ka pyrthei kan plié lad ïa ki kompani na India ba kin ïoh bynta ha kine ki iew kiba ïohnong.
Ka kam pynmih mar bam ka don nongrim ha ki kam ha ki shnong namar ka sdang na ki mar bam ba ïoh na ki kam rep. Lyngba ka jingdon ha ka kyrdan kaba ar ha ka bor pynmih ïa ki mar rep, ka India ka don ha ka jaka kaba biang bha ban kyrshan ïa ka jingkiew jong ki kam pynmih mar na ki mar rep kaba neh da ki snem. Shuh shuh, ka jingpynmih ïa kine ki mar ha India ka long 10% kaba pyni ba ki dang bun bha ki lad ha kane ka kam.
Ka jingdawa ïa ki mar bam ha kylleng ka pyrthei ka dei kaba kiew 4% namar ka jingkylla sha ki jaka sor, ka jingkiew ka ïoh ka kot bad ka jingsuk ban pyndonkam ïa kine ki mar. Lyngba ka jingbun ki briew, ka jingkiew ka ïoh ka kot bad ka kamai kajih, ka India ka dei ka jaka kaba biang bha ban bei tyngka ha kaba ki kam pynmih mar bam ka long kawei na kiba don lad tam.
Katba ka India ka ïaid sha ka jingdon ka ïoh ka kot kaba $5 trillion, ki kam pynmih mar bam ki dei kiba don ka bynta kaba khraw. Lyngba ka jingsaiñdur thymmai, ka jingbei tyngka bad ki polisi, ka lah ban pynurlong ïa kane ka thong. Lyngba ka World Food India 2023, ki lad kiba don ha India kin sa khring ïa ki jingmut jingpyrkhat jong ka pyrthei. Kane ka dei ka por kaba biang bha ïa ki nongbei tyngka na ka ri bad nabar ri bad ruh ki kam pynmih mar bam ba kin shim ïa ki lad kiba don ha ki kam pynmih mar bam ha India ki ban wanrah ïa ka lawei kaba kham bha ïa ka pyrthei bad ka jingkiew shaphrang jong ka India. Ka World Food India 2023 kan long shisha ka prokram kaba kyrpang bad ka lynti sha ki kam pynmih mar bam ka India ki ban pynbeit ïa ki jingeh ha kylleng ka pyrthei lyngba ki lad kiba don ha India.