Ka jaitbynriew ka bym don ïa ka riti ka dustur bad ka ktien ka thylliej ka dei kaba ïap

Nongstoiñ, K’lyngkot, 28: Ka ri India ka dei ka ri kaba kawei pa kawei ka jylla ki do ïa ka riti ka dustur bad kiba don ruh la ka jong ka ktien ka thylliej kaba kat kum ka kyrteng jong ka jylla.
Haba phai ha ki hynñiew tylli ki jylla kiba don shaphang shatei lam mihngi jong ka ri kum ka Assam, Tripura, Manipur, Mizoram, Arunachal Pra-desh, Nagaland, Mani-pur bad Meghalaya. Ki jatbyn-riew kiba shong ha kine ki jylla kim dei tang na kawei ka kynhun ne ka jait hynrei ki don bun tylli ki jait kum ka nuksa ha ka jylla Assam ki don ki Assamese, Rabha, Bodo, Adivasi ,Karbi, Boro bad kiwei kiwei hynrei ka ktien pdeng kaba la ithuh kum ka Official Language ka dei ka tien Assamse bad ha ka pule puthi naduh ki skul step ne Primary la pyndonkam ban hikai bad ban thoh ban pule.
Nalor kata, ka riti kadustrur bad ka jinglehniam kaba kongsan jong ki Assamse ka dei ka Bihu ha kaba baroh ki jaitbynriew kiba shong basah ha ka jylla ki dustura manla ki jylla ki ñiewkor bad ki kheiñ burom haduh katta katta.
Lada phai ha kiwei pat ki jylla ruh ki don la ki jong ki jong ki rirti ki dustur bad ka ktien ka thylliej hynrei napdeng jong baroh hynñiew tylli ki jylla ka Meghalaya ka dei ka jylla kaba kyrteng bad ka ki jaitbynriew ba shong ha ka kam iadei wat tang khyndiat ruh namar ka kyrteng ka dei ka Meghalaya katba ki jaitbynriew pat ki dei ki Khasi, Jaiñtia bad Garo. Nalor kata ki don ruh la ka jong ka jong ka ktien bad watla ia ka ktien Sohra la pyndonkam kum ka ktien pdeng ha ka kren ka khana ka thoh ka tar bad ban hikai ha ki skul hynrei haduh mynta ka sorkar pdeng kam shym pat la pynrung ia ka ktien khasi ha ka Khyrnit Baphra jong ka Riti Synshar ka ri ne ban ithuh kum ka Official language.
Haba phai ha ka jingdon jong ki riti ki dustur ym lah ban len ba ki jaitbynriew kiba shong ha Meghalay ki dei ki jaitbynriew kiba don bun tam ki riti ki dustur bad ki jait jinglehniam hynrei kiba kham kongsan ba baroh salonsar ki tip ka dei ka Shadsuk Mynsiem ha Khasi Hills, ka Behdeiñ khlam ha Jaiñtia Hills bad ka Wangala Dance ha Garo Hills.
Nalor kitei ki jingshad kiba pawnam bad kiba pyni ia ka tynrai tynrai jong ka jaitbynriew ki dang don shibun bah ki rukom lehniam ba ki longshuwa manshuwa ki ju leh kum ka phur ka siang, ka kñia thep mawbah, ka lehniam shuwa ban thung ban tep bad bun bah kiwei kiwei ki jait jinglehniam kiba kdew ba ki dei ka riti ka dustur jong ka jaitbynriew.
Ka long pat kaei kaei kaba baroh ngi hap ban pyrkhat bad shim khia namar ha kane ka juk jong ngi kaba mynta ki don bunbah ki briew kiba ong ba ka dei ka juk kaba la shai bad kaba la nang la stad bad ka jingsngew stad jong ki ka pynlong ba kim kwah shuh ban kren da ka ktien Khasi lajong la ha lynti synkien, ha ing ha sem hynrei ki la kren beit da ka ktien nongwei.
Nalor kata kim tip shuh wat ia ka kheiñ kur kheiñ kha bad kim kheiñ kor shuh ïa ka burom jong ki Kñi. Kaba kham sngewsih ka long ba wat ïa ka jingaijait sha ka kmie kaba dei ka riti ka dsutur tynrai naduh hyndai hynthai kulong kumah ki la ïaleh katba lah ban pynkylla khongpong bad ban ïalam bakla ïa ki paitbah babun balang.
Ym lah ruh ban len ïa ka jingshisha ba ki don bunbah ki briew kiba kam ba ki ieit ïa ka jaitbynriew hynrei kim sngewthuh pat ïa ka dor jong ka jaitbynriew.
Don ruh kiba ong ba ka thong jong ki ka long ban pynneh pynsah ïa ka riti ka dustur katba kim sngewthuh pat haduh kaei kata ka riti ka dustur. Dei hangne keiñ ba ka jingïathuh khana puriskam shaphang ki biej ka hynñewngut ki matlah ka Hindustan kiba pynksan ïa la ka jong ka jingtip ba u hati u long kumno. Uba ïohktah ïa ka shkor te u pynksan ba u Hati u long kum ka trap, uba ïoh ktah ïa ka pung kjat te u pynksan ba u hati u long kum u thlong, uba ïoh ktah ïa u tdong te u pynksan ba u Hati u long kum u jyrmie bad kumta ter ter hynrei ha kiba ïohi bad ki bym matlah te ki tip ba u Hati te u long kum u hati ym kum ka trap, u thlong ne kum u jyrmie.