KA ÏTKHMIH : Phohsniew u Bah Prestone da ka Double Engine sorkar ha ki Council?
Bah HT Wells
Ka jingpyllait khubor jong u Bah Prestone Tynsong, President jong ka ka National Peoples Party (NPP) hadien ba ka sorkar jylla ka la pynbna tarik ban ïakhun election sha ki artylli ki District Council, kata ka KHADC & JHADC ka ban long ha ka 21 Rymphang 2025.
To ngin ïapeit khyndiat shaphang katei ka jingangnud jong utei u rangbah ban ïoh synshar da ka “double engine sorkar”, kaba mut ha ka Jylla bad ha kitei ki Council. La copy ïa katei ka phrase na ki jingkren jong u Narendra Modi bad Amit Shah kiba long ki nongïalam jong ka sorkarpdeng ha Delhi. Ñiuma, katei ka jingpynbna, kam long kaba bakla hynrei ha ka jingpyntreikam pat, kitei ki engine kim ïaid ha kajuh ka lynti, namar “ar engine te ar driver”. Uwei u khun steering shawei katba uwei pat u khun shawei. Ha India, ngi la ïohi ha ki jylla ba synshar ka BJP, wat la ka don ka jingpyrshang ban pynstet ïa ka roi ka par lyngba ki scheme bad ki project bapher, hynrei ka jingroi ka long ha ka dor jong ka jingïuhroit ïa ka hok jong ki nongshongshnong. Kum ka nuksa, kaei kaba jia ha Manipur, la jan dap arsnem naduh ba bthei ka thma ïapher jaidbynriew hapdeng ki Meitei bad ki Kuki-Zo, haduh mynta, ka Double Engine sarkar kam lah ban leh ei ei. Ki heh jong ka double engine ki kylla long tang ki nongïashah liang bad ki nongpeitkai. Wat la ka don ka jingpyrta shla da la Liang pyrshah hapoh Parliament, hynrei haduh mynta u Narendra Modi kum u driver jong ka Engine heh um patiaw ban pynkhih wat tang iwei i ñiuhmat ruh. Um shym pyllait por ban leit jngoh dalade ïa ki khun ki raïot jong katei ka Jylla, ? pynban kumba kim dei shuh hapoh ka Indian Federalism. Ban shu jaw ummat crocodile kumba jaw u Nongthombam Biren Singh, Chief Minister ka Manipur halor ka jingïa-umsnam ka dei tang ban ïoh cheap publicity hakhmat ka India bad ka pyrthei. Wat ka USA ka pynrem jur ïa katei ka jingjia ha katei ka jylla. Ka Engine rit jong u Biren Singh ka poi pynban sharud. Shuh shuh, haba ngi phai sha kawei pat ka Engine rit jong u Modi ha Assam ha kaba la niah da u Dr Himanta Biswa Sarma. Ka don ka jingtrei bajur ban pynurlong ïa ki agenda jong ka RSS kaba long ka driver bashisha ban ñiah ïa kine ki double engine, kata; da kaba pyrshang ban ïuhroit ïa kiwei pat ki ritpaid kum ki Muslim, Khristan bad kiwei. Dangshen, wat hapdeng ka jingpynpaw pyrshah jong ki babun ki nongshong shnong, ka Assam Cabinet ka la pass ïa ka Aiñ ban khang bam dohmasi ha ki jaka paidbah, ha ki restaurant, ne kino kino ki jingkhawai, ne wat ban die ha ïew ha hat. Wat la ka long ka jingsammut ruh, pynban u Bah Sanbor Shullai MLA South Shillong Constituency wat la u dei u MLA jong ka BJP ruh u ther pyrshah ïa u Himanta Biswa ba u mushlia bad khanglad ïa ka ‘Food Eating Habit’ jong ki briew, haba ïalade u ong, wat ka dohksew, bseiñ, nianglartham, dohmasi bad kiwei ruh u bam beit.
Hato kum kata mo ka jingstet ka roi ka par jong ka Double Engine ? Kawei ka engine ka ïaid shakhmat ban pynhun ïa ka jingangnud jong ki class-based, private corporates, ki ban pynïahap bad ka jingkiew jong kane ka juk. Katba kawei pat ka engine, ka ïaid shadien sha ka phang ban ïalap ïa ka parom bym shongnia (myths) jong ka mynnor bad ka jingpynksan ïa ka “nationalism” ne jinglongtrai ri da kiei kiei ki barim bajah ki bym ïa hap satia bad kane ka juk.
To ngin ïaphai biang sha i Bah Prestone, ka jingphohsniew jong i ïa ka double engine sorkar ka la dep pynshisha hakhmat ki nongshong shnong jong ka Ri Khasi-Jaintia, ba katei ka plan ka la pulom lypa shwa ba kan sdang. Haba ngi phai sha ka jonglong jingman jong ka Jaintia Hills Autonomous District Council (JHADC), la palat snem ki nongtrei jong ka kim ïoh tulop namar ba don double engine, ka ka engine-rit NPP hangtei ka im kordit, wat la ka don ka engine heh ha nongbah Shillong. Ka jingsah khongreng ka project Ïawmusiang da ki phewsnem, la khie khohreh mynta ba la jan ka election MDC tang ban pynbieit paidbah. Ka la dei ka jinglehraiñ bakhraw, ha ka jingshisha ha ka jaka ba u Bah Prestone un pynkhyllew ïa kata ka jingbuh maw nongrim jong u Ma Sñiawbha ïa katei ka Ïawmusiang ha ka por ba la khyndian (khyllipmat ba khatduh) u dei pynban ban tap ïa ka durkhmat namar la jan dap phewsnem ba ki don ‘Double Engine’ (Conrad+Thombor) kim lah ban leh ei ei, ha ka jingshisha la dei ban phyrnai khrek mynta.
Nangta, hadien ba la shah siatïap ki sanngut + iwei ha Mukroh da ki pulit bad Forest Guard jong ka Assam ha u November 2022, u CEM jong ka KHADC ryngkat ka Team jong u, ki la leit sha ka Phlong Mukroh (jaka ba kyllon ïap), kaei kaba kata ka double sorkar u Bah Prestone ka lah ban leh, hato lah ban phah kynriah ïa ka Assam tang shi tda-khnai hadien katei ka jingjia ?.
Em ! ngi sakhi pynban ba kata ka Karbi Anglong Autonomous Council (KAAC) ka la nangpynskhem nongsuhthied pynban. Hynrei ngi ïohi ba dei tang u local MDC Aiborlang Shadap uba la jan dei kuli ïalade ha kata ka step ba kyllon ïap ki paradoh parasnam, namar ba u tur. Ki nongkitkam shnong jong ka Dorbar Shnong Mukroh dangshen ki la wan ban ai press statement ha Shillong Press Club, ba ka Assam ka la kyntur haduh 8 (phra) kilometre shapoh u pud u sam jong ka Shnong Mukroh, kata naduh Umkhyrmi. Hato kata ka sorkar rit NPP ha JHADC kaba dei ban peit ïa ka khyndew ka shyiap ka lah ban beh ïa ka Assam da kaba pynshong nongrim lyngba ki dulir ?. Kaba i sangsot shuh shuh, haba u nongthoh u la ïoh ban leit jurip da lade ïa katei ka jaka, wat ka Meghalaya Police Check Post kaba don hangtei, ka long kaba isynei, isangsot shisha, la ieh ha ka jingisynei jong ka mariang ha ka por slap por sngep, jaw um jrup jrup ka jingtap plastic jong ka trep, namar ym don ïing ïa ki personnel da kaba paka, ïa ki tiar ïaleh lei ynnai ïanujor (they are ill-equipped) bad ki jong ka Assam, lada jia ka jingïaleh; la rem lypa. Kata ruh ka dei double engine jong ka NPP.
Ka jingpyntieng kohtympang jong ka kong Ampareen Lyngdoh ba kano kano ka party ka ban bat lakam ha District Council kam lah ban im (survive) khlem ka jingkyrkhu jong ka sorkar MDA. Katei ka jingkren, ka pynpaw ïa ka jinglong khyllung bym pat ihbha ka jingmut jingpykhat, ka thew sha ka mynsiem pynhiarkput, ban pyndik da kumne kumtai. U barit u don la ka kylla kumba jia ha MP election ba dang shu dep.
Haba phai pat sha ka double engine ha KHADC (Conrad+Pyniaid), hato ka la lah ne em ban ai legal status ïa ki Rangbah Shnong, ba u briew un nym lah shuh ban challenge ïa ka bor jong ki ha Court lada tyngkhuh kam ?. Hato, la lah ne em ban ai Direct Funding na Centre sha Council kumba ki ïai dawa, hato la lah ne em ban weng noh ïa ka Para 12A jong ka Sixth Schedule ?.
Kum ka jingpynkynmaw, wat ka S.K.Dutta Commission of Inquiry on Autonomous District Council Administration ha Meghalaya ka la dep kubur (recommend) ban weng noh, hynrei NPP Double Engine sorkar shano ?. Ngi sakhi ba ka synshar paidbah kaba im (vibrant democracy) dei kaba synshar la ka jong ka engine (single engine), namar ym ïoh ban leh kjeh ne shong klikti. Ka jylla West Bengal, Karnataka, Jharkhand bad kiwei ki im bad kiew ka roi ka par namar ki pyndonkam hok ïa ki resource jong ka state ba ki don; khlem kata ka jingpynbieit double engine ruh, te balei pat hangne phohsniew ïa kata ?.