Ka Ïew Smit: Ki jingmyntoi bad ki lad ban pynbha

Ka Ïew Smit, ka Ïew kaba la suit la shor naduh kulong kumah da ki Syiem jong ka Hima Khyrim. Ka long kawei napdeng kiba bun ki ïew ki ba pawnam jong ka Ri Khasi. La sdang ia kane ka ïew ha Smit ha u snem 1800. Ka daw ba la pynlong ia kane ka ïew ha Smit ka long namar ba ka Shnong Smit ka dei ka Headquater jong ka Hima Khyrim. Kiba bun kiba dei na kiwei ki shnong ki ïa wan siew wan tda na kane ka ïew, bad kiba bun ki wan ban die ia la ki jong ki mar ki mataha kane ka ïew. Ia kane ka ïew ki ju khot da ka Ïew “Umni” bad la pynlong ia ka ha ka sngi Umni kata shisien shitaïew.
Ha ka por ba la rah ia ka ïew ha Smit, u jhur u long uwei u jingdie u ba wan die nyngkong ha ka ïew bad la bud sa kiwei ki jingdie kum u kwai, u tympew, ki soh ki pai, ki jaiñ ki nep, ki mar bam kiba bunjait, ki tiar ïing kum ki pela ki pliang, ki tiar pyndonkam haba trei ba ktah kum ki tari ki wait ki mohkhiew, ki jyntah jynber kum ki mluh ki shyrmit bad ka doh ka dohkha bad kumta ter ter. Kane ka ïew ka don ha ka ia ki basa kiba bun jait kita ki long : Ka basa doh, ka basa kait, ka basa kthung, ka basa kwai, ka basa tympew, ka basa jaiñ, ka basa juti, ka basa mohkhiew, ka basa khoh, ka basa dohkha, ka basa jingbam, ka basa jhur, ka basa tiar, ka basa syntiew bad kumta ter ter.
U Syiem u long u nongpeit nongkhmih ia kane ka ïew bad ki nongdie kiba shong ha ka dukan ki hap ban siew ia ka bai dukan jong ki kaba shongdor shihajar tyngka shisnem. Ki nongwan siew wan tda ha kane ka iew bad ki nong wan die ki dei na kylleng ka Ri khasi – naduh war, Jaintia, Maram, Bhoi ki iawan poi lang hajuh ban iadie iathied.
Kiba bun na ki nong sor ruh ki poi ban wan siew wan tda ha kane ka ïew. Ka daw kaba pynlong ia ki ban wan siew na kane ka ïew ka long ba ki jhur ki jhep kiba die ha Smit ki long kiba thymmai ki bym dei dawai hynrei ba la thung tang da kaba pyndonkam da ki sboh. Bad ka doh Masi kaba die ha kane ka ïew ka long kawei ka jingdie ba la khring ia kiba bun ki jaitbynriew jong ka jylla hi baroh kawei, ha kaba ki nongdie ia ka doh masi kim die kilo hynrei ki shu die kyndang ia ka. Ki nongpynïap masi ki ïa pynïap ia u masi ha ka step jong ka sngi ïew bad kim shah ban pynïap ia u masi uba don jingpang ha ka met ne uba don jingthlia ha ka bor met jong u. Ki da peit da khmih shwa ia u jait masi shuwa ban pynïap. Ka jingduna ha ka jingdheng kali ha surok Smit ka long kawei kaba ki briew ki sngewtynnad ban wan siew na kane ka ïew Smit.
Ki Jingmyntoi na ka Ïew Smit: Ki nongshong shnong jong ka shnong Smit ki da ïoh shibun ki jingmyntoi na kane ka iew ha kiba bun ki liang kum ha kaba ïoh ïa ki mar kiba bun na la shnong bad ym donkam ban leit siew sha kiwei ki shnong ne sha Ïewduh. Kumjuh ruh ki nongrep kiba bun ki lah ban die ia ki jhur ki jhep ïa ki mar rep jong ki ha kane ka ïew. Kiba bun ki khynnah samla ki ïohkam ïohjam na kane ka ïew. Katba ki jingduh jingmyntoi kiba ki nongshong shnong jong ka shnong Smit ki mad ka long ki jakhlia ki jakhlaid bad ki ñiut ki ñier kiba mih na kane ka ïew ki long kiba shyrkhei ban peit bad ka don ka jingduna ha ka jaka theh ia ki ñiut.
Ki lad ban pynbha ia ka Ïew Smit: Ka ïew Smit ka dei kawei na ki ïew kaba la kiew la san ha kiba bun ki liang bad ki don ki lad ki lynti kiba ngi lah ban bud khnang ban pynjanai bad pynbha shuh shuh ia kane ka ïew ha Smit bad kita ki long: (1) Ka jingbuh ryntih ia ki tin khat ñiut khat ñier ha baroh ki dukan bad ha ki surok ruh kumjuh. (2) Ka jingpynbiang ia ki kali kit synrum synrah ba ka ïew kan dup lait na ki ñiut ki ñier baroh. (3) Ka jingbuh ia ki painkhana ha ïew ban lait na ka jingleit pathar bad ban wanrah ia ka jingkhuid jingsuba ha ka ïew. (4) Ka jingpynbiang ia ka jaka ban pynïeng ia ki kali khamtam ha ka sngi ba pynlong ia ka ïew ban lait na ka jingdheng kali bad ban biang ka leit ka wan ki briew ha ïew.