Ha India, kumba 2.35 million ngut kiba ïoh ïa ka jingpang HIV, tang kumba 1.78 million ngut ki tip

Shillong, Nohprah 02 : Ha India, kumba 2.35 million ngut ki briew ki ïoh ïa ka jingpang HIV (PLHIV), hynrei tang kumba 1.78 million ngut ki tip ïa kane lyngba ka jingtest ba dang shen shaphang ka HIV ïa kaba la leh ha kylleng satlak ka pyrthei ka pyni ba ka don ka jingma kaba khraw ïa ka pyrthei ha ki sngi mynta, ha kaba bun na ki briew kim ïoh ban phah leit test namar ka daw jong ka jingwan ka khlam.
Ha ka jingpyrshang ban weng ïa ka ne ka jingeh ha ka liang ka jingtest kumta ban leh ïa ka jingtest khnang ban pynkhlaiñ ki jingïarap ïa kito kiba ïoh pang bad lah ruh ban pynurlong ïa ka thong kaba nyngkong jong ka UNAIDS’ – khnang ba yn lah ban tip ïa kumba 95% na ki nongpang kiba don ïa ka HIV-positive, kaba lah ban ïalam sha ka jinglah ban ai jingsumar na ka bynta kito kiba don ïa ka jingpang, bad lah ban tehlakam ïa ka jingpang bad pynkut syndon ïaka jingsaphriang jong ka HIV kat ha ka snem 2030.
Ka jinglap kaba kloi ïa kito ki nongpang HIV positive ka long kaba donkam khnang ban pynsuk ïa ka jingïaid lynti jong kito kiba ïohpang ba kin ïoh ïa ka jingsumar kaba kloi. Nalor kata, ka ïarap ruh ban ïada na ka jingsaphriang jong u khniang jingpang HIV, kumba 3.5 shah ka jingsaphriang u khniang jingpang sha kiwei pat ki briew ka long namar ba kim tip ïa ka jingdon jong u. Kane kan ïarap ruh bad pynduna ïa ka jingïohpang bad jingkhlad jong ki nongpang.
Ki buit treikam kum ka ka point-of-care testing, kaba dei ka jingtest kaban pyntip kloi ïa ka jingdon u khniang jingpang HIV ïa kaba la leh ha ki jaka sumar da ki nongsumar ba la pyntbit, ka long kaba donkam ban pyntikna ban tip kham kloi ïa ka jingpang. Ka ïarap ruh ban ïoh ïa ki jingtest, ka pynkup bor ïa ki briew ba kin suk ban tip ïa lade la ki don ne em ïa ka jingpang da kaba ki ïoh noh ïa ka jingpyntip tang hapoh 20 minit. Ka jingsumar ba la tip kum ka point-of-care ka long kaba donkam bha na ka bynta ka ri kaba don ha ka jingma kum ka, ha kaba ki jaka ban leit test ki duna khamtam ha ki jaka nongkyndong jong ka ri, ka jingleit test mon sngewbha ruh ka long kaba duna.
Ha kine ki sngi, ka point-of-care testing ka ïai bteng ban nang kiew sted, da ka jingwanrah ïa ki kor treikam ba la tip kum ka 4 th generation technology-based rapid test, ka long ka kor treikam kaba la kham tam ka jingbha ban ïa ka 2nd bad 3rd generation test kaba mynshwa. Kine ki test ba thymmai ki long kiba suk ban pyndonkam bad ka lah ban lap 28% ka jingshah ktah na ka jingpang kaba ka jingtest ba mynta kaba ka 3rd generation rapid test kam lah,kaba pyntikna ba bun na ki nongshong shnong kin lah ban tip shaphang ka jingpang khnang ba kin ïoh ïaka jingsumar kaba sted ban ïarap ïa ka jingshitom jong ki. Ka test ka ïarap ban lap kloi ïa ka jingpang, ka ïarap ruh ban lap ïa ka HIV antibodies bad ka antigen, kiba lah ban paw 15-25 sngi hadien ba la ïabit ïa ka jigpang. Kumta, ka long ka jingtest kaba biang ba lah ban ïoh jingtip tang ha ka por ba lyngkot. Kane ka long kaba donkam bha ruh ha ki jaka test snam, ha kaba ka por ban lap ïaka jingpang HIV ynda la ïabit ka kloi bad kumba mar shiteng ka jingsted na kiwei pat ki jingtest.
Ha kane ka kor test ba thymmai ia kaba la tip kum ka 4th generation testing, ka don ïa ki jingtest kaba lah ban lap beit thik ïa ka jingpang, ka long kaba tikna ban lap ïa ka jingpang, kaba long kumba 5 haduh 20% jong baroh kiba ïoh ïa ka jingpang HIV hapdeng ki briew kiba kwah ban leit test, ban ïa nujor bad ka jingtest kaba ha ki por ba mynshwa.
Kane ka ïarap ban lap noh ïa ka jingpang dangshen, tang hapoh 12 sngi hadien ba la ïabit ïa ka jingpang, ban ïa nujor bad ki jingtest jong ka 3rd generation test kaba lah ban lap ïa ka jingpang tang hadien 20 sngi ne hadien shuh shuh ïa kata.
Kumta, ki nongpang HIV positive ki lah ban ïoh ïa ka jingtip kaba kloi bad ïoh ruh ïa ki jingsumar. Lah ruh ban pyndkut ïa u kynjri jong ka jingsaphriang ka jingpang, kaba long shisha kaba donkam namar ba jingktah ka jingpang ka long namar ka jingbun jong u khniang jingpang bad ka don jingma ïa ka jingsaphriang jong ka jingpang.
Ka buit treikam ha kaba ïadei bad ka jingtest ka long kaba kongsan ban ïarap ïa ka jingpyrshang jong ka India ban pynduna ïa ka HIV, ban weng ïa ka jingibein, bad ïarap ïa ki nongpang ban ïoh ïa ki jingsumar kaba kloi.