Dr. Devesh Chaturvedi, Secretary bad Sanjay Kumar Agarwal, Joint Secretary

"Ka kam na ka bynta ka Atmanirbharta ha ki dai"

0

Ka bor jong ki dai: Ka jingtrei ka India na ka bynta ka jinglah pyndap ïalade ha kaba ïadei bad ki dai ka pynkup bor ïa ki nongrep
Ki dai ki dei ka bynta kaba kongsan jong ka rukom bam bad ka rukom rep jong ka ri India – kaba ai ïa ka jingbam ba tei met ïa ki nongshong shnong bad ka jingkamai jong ki million ngut ki nongrep, kaba long ka tyllong kaba khraw jong ki jingbam kiba koit ba khiah bad kiba bun ka protein.
Ha ka 11 tarik u Risaw, 2025, u Myntri Rangbahduh u la plie paidbah ïa ka “Mission for Aatmanirbharta in Pulses” ban kyntiew ïa ka jingpynmih bad ban wanrah ïa ka jinglah ban pyndap ïalade ha ki symbai jingthung kum ki dai shuwa u snem 2030-31, da kaba mang pisa haduh 11,440 klur tyngka. U Myntri Rangbahduh u la ong, “Ka jingthmu jong ka “Kam na ka bynta ka Aatmanirbharta ha ki dai kam dei tang ban pynbun ïa ka jingpynmih ïa ki symbai jingthung kum ki dai, hynrei ban pynlong ïa ki pateng ban wan kiba khlaiñ da kaba pynbiang ïa ki jingbam kiba tei met.”
Kane ka kam ba kyrpang ka pynleit jingmut ha kaba pynthikna ïa ka jingdon jong ki symbai kiba seisoh bha bad ban kyntiew ïa ka ïoh ka kot jong ki nongrep ryngkat bad ka jingpynurlong ïa ka jingbam ba tei met da kaba pynneh ïa ka jingpynbiang ïa ki dai.
Ki jingeh ha ka jingpynmih ïa ki dai
Ka jingpynmih ïa ki dai ha India ka la hiar ha ki snem rep 2014-2016. Halor kane ka jingeh kaba khraw, ka sorkar India ka la shim ïa ki lad ki lynti bapher bapher ban kyntiew ïa ka jingpynmih mar. Namar kine ki jingpyrshang kiba bteng, ka jingmih jong ki dai ka la long kaba la kiew bha.
Watla, ka don ka jingkiew kaba stet ha ka jingpynmih ïa ki dai hapoh ka ri, hynrei ka jingpyndonkam ïa ki dai ka dang ïai bteng ban palat ïa ka jingpynbiang, kaba ïalam sha ka jinghap shalan nabar ri na ka por sha ka por. Ka jinglah ban shaniah halade ha ka jingpynmih ïa ki dai ka thmu ban pyndap ïa kane ka jingduna, kaba la long ka jingeh kaba khraw la slem bah.
Kham bunsien la thung hapoh ki jaka ba jur slap, ki dai ki shah ktah ha ki jinghap slap ba khlem thikna bad ka jingkhriat. Ha ryngkat ka jingbym thikna jong ka jinglong ka suiñbneng ki don ruh ki jingma na ki khniang bad ki jingpang, ka jingduna ka jingmih jong ki dai lah ban ïadei bad ka jingduna ban ïoh ïa ki jaitsymbai ba la pynbha.
Ka “Kam Atmanirbharta ha ki dai,” ka don ka lad ban pynkylla ïa ka ïoh ka kot jong ka rep ka riang jong ka India hapoh ka por ba la buh thong kaba san snem. Kane ka kam kan pynlong ïa ka jingrep ïa ki symbai jingthung kum ki dai kaba kham ïoh jingmyntoi & kaba lah ban shaniah na ka bynta ki nongrep, katba ka pynthikna ïa ka jingbam kaba neh bad kaba bun protein na ka bynta ka ri.
Ka jingsdang ïa ka jinglah pyndap dalade ïa ki symbai jingthung kum ki dai
Ka “Kam na ka bynta ka Aatmanirbharta ha ki dai” ka thmu ban pyndap ïa ka jingduna da kaba shim ïa ka rukom kaba bniah, naduh ki symbai haduh ka ïew ka hat, ha kaba kut ka kyntiew ïa ka jingmih, ka jinglah pynmih, bad ka ïoh ka kot jong ki nongrep. Kane ka kam kan bud ïa ka buit treikam kaba pynshong nongrim ha ki kynhun (cluster-based strategy) ryngkat ka jingïadon bynta kaba kham bun jong ki seng nongrep (FPO) bad ki seng ïatreilang ban pynthikna ïa ka jingpyntreikam kaba paka bad ka jingpynpoi sha ki jaka bapher bapher. Yn pynwandur ïa ki kynhun ba kyrpang na ka bynta ki jingthung katkum ka jaka bad ka jinglah ban pynmih mar bam ryngkat bad ki jingïarap.
Kane ka kam kan pynmih ïa ki symbai kiba seisoh bha, kiba lah ban shah ïa ka jinglong ka suiñbneng bad kiba lah ban shah ïa ka jingshit da ka jingïarap jong ka ICAR bad CGIAR Institutes. Kane ka kam kan pynleit jingmut ruh ha kaba kyntiew ïa ka jingpynmih bad jingsam ïa ki jait dai kiba seisoh bha lyngba ka jingpynbha ïa ki symbai kiba biang. Kane kan pynthikna ba ki nongrep ki ïoh ïa u nongpynmih symbai uba bha, ka nongrim, bad ki symbai ba la pynshisha. Ryngkat bad ki jingpyni ïa ki jingthung da ki jaka pule jong ka ICAR, ki Krishi Vigyan Kendra (KVK), bad ki tnad rep jong ki jylla, kin ïoh ïa ka jingpyni ïa ki rukom rep kiba kham bha. Ka jingpynheh kaba lah ban long sha ka jaka rep kba, ka jingpynkylla ïa ki jingthung bad ka jingrep hapdeng kiwei kiwei ki jingthung kan pynsuk ban wanrah ïa ka jaka kaba kham heh hapoh ka jingrep ïa ki symbai jingthung kum ki dai.
Ka jingtrei kaba khlaiñ
Ban pynduna ïa ka jingsep ei hadien ba la dep rep bad ban ïarap ïa ki nongrep ban ïoh ïa ka dor kaba bha, yn buh 1000 tylli ki jaka pynmih ha kylleng ka ri. Yn pynthikna ïa ka lad ban thied ïa u Tur, Urad, bad Masoor na baroh ki nongrep kiba la pynrung kyrteng bad kiba kwah ban rep ha Minimum Support Price (MSP) na ka bynta ki saw snem ban wan. La khmih lynti ba kane kan wanrah ïa ka jingshaniah hapdeng ki nongrep, kan pynbeit ïa ka dor, bad kan pynthikna ïa ka jingmih kaba skhem. Kum kane ka jingleh ka lah ban long ka jingkylla ha ka rep symbai dai, kaba pynshlur ïa ki nongrep kiba kham bun ban shim ïa ka jingrep dai bad ban pynheh ïa ka jaka. Da kaba pynthikna ïa baroh ar ka jingmih kaba heh bad ka jingmih kaba hok, kane ka kam kan wanrah ïa ka jingshaniah hapdeng ki nongrep dai bad kan pynkhlaiñ ïa ka tyllong protein jong ka ri.
Shuwa u snem 2030-31, kane ka kam ka thmu ban pynïar ïa ka jaka ba thung ïa ki dai na ka 275 lak hectare ha u snem 2023-24 sha ka 310 lak hectare, ban kyntiew ïa ka jingmih na ka 242 lak ton sha ka 350 lak ton, bad kyntiew ïa ka jingpynmih na ka 881 kg/ha sha ka 110 g/ha. La khmih lynti ba kumba 2 klur ngut ki nongrep kin ïoh jingmyntoi na kane ka kam.
Ha ryngkat ki thong ban pynmih, kane ka kam ka thmu ban kylla sha ka kam rep kaba lah ban ïaineh bad kaba lah ban ïaleh pyrshah ïa ka jinglong ka suiñbneng ban kyntiew ïa ka jingpynmih ïa ki dai, ki ban pynneh pynsah ïa ka um, ban kyntiew ïa ka koit ka khiah jong ka khyndew lyngba ka jingpynskhem ïa ka nitrogen, bad ban pynduna ïa ka jingshaniah ha ki sboh dawai.
Ki jaka rep bad ka lawei
Da kaba pynïasoh ïa kane ka kam bad ki skhim kiba la don lypa kum ka jingpynbiang um, ka jingpyndonkam da ki kor, ka jingpynbiang ïa ki jingthung, bad ka jingai ram ha ka rep ka riang, ka sorkar ka thmu ban thaw ïa ka jingïatreilang bad ka jingïatylli na ka bynta ka jingpynneh pynsah kaba jrong samoi. Shuh shuh, ka jingpynkhreh, ka jingsong, bad ka jingpynbha ïa ka dor jong ki dai kan ïarap ha kane ka rukom rep.
Kane ka kam ka ïahap bad ka Vision 2047 jong ka India, kaba thmu ban don ka kam rep kaba biang, kaba lah ban pynneh pynsah, bad kaba lah ban shaniah ha lade. Da kaba ai ïa ki nongrep ïa ki symbai kiba kham bha, ki ïew kiba thikna bad ka jingstad jong ka juk mynta, ka sorkar ka pynpaw ïa ka jingkut jingmut, kaba kheiñkor ïa ki nongrep bad ïa ka khyndew.
Katba ka India ka nang jan sha ka jingshaniah halade ha ki symbai jingthung kum ki dai, kane ka kam ba kyrpang ka pyni ïa ka jingkylla ha ka jingïaid lynti jong ka ri sha ka jingpynbiang ïa ka bam ba tei met. Khatduh eh, ka “Kam na ka bynta ka Aatmanirbharta ha ki dai” kam dei tang ka jingbei tyngka ha ki jingthung jingtep, ka dei ka jingbei tyngka ha ka jingshaniah: ka jingskhem jingmut jong ki nongrep, ban tip ba ki jingmih jong ki ki don ïa ka dor bad ka lawei kaba skhem.

Leave A Reply

Your email address will not be published.