Dawa panmap bad pynshai ki lai seng halor ka jingkren laplah u CEM ka KAAC

0

Jowai, Nohprah 02: Ki lai tylli ki kynhun sengbhalang kiba kynthup ïa ka Hynñiewtrep Border Disputed Redressal Forum (HBDRF), ka Movement For Change bad ka Hynñiewtrep Women Welfare & Development Organization (HWW&DO) mynta ka sngi kila leit ban ïa kynduh ïa Chief Executive Members (CEM) ka Jaiñtia Hills Autonomous District Council u ma T. Shiwat halor ka jingthoh laplah jong u CEM ka KAAC.
Katkum katei ka shithi ba la aiti ha u CEM ka JHADC la pynpaw ba ki ki pait nongshong shnong jong ka Elaka Labang Nangphyllut & Pangam Raliang ki dap daka jingsngewsih kaba khraw bad ngi pynpaw ruh ka jingpyrshah jur halor ka jingkren beiñ jaitbynriew jong u Chief Executive Members jong ka Karbi Anglong Autonomous Council u Tuliram Ronghang haka 29.11.2022 mynba u wan jngoh ïaka jingjia haka shnong Mukroh West Jaiñtia Hills District Meghalaya.
Na ka liang u ma C. Sungoh Chairman ka HBDRF ula ong ba ka seng ka kwah ban pynshai bad pyntikna ‘ba ngi ki Khasi Pnar kiba shong basah hangne ngim dei ki nongsah be-aiñ ne kita ki Illegal Settlers kumba ong une u Tuliram Ronghang. Ngi dei ki trai shnong ki trai ri hakane ka thaiñ ka jaka. Dei mangi ba shong basah shwa ban ïaki Karbi hangne. Ym dei mangi ba sah sha Karbi Anglong hynrei dei maki ba wan sah wanshong sha kari ka Hima jong ngi’.
Namar naduh hynthai kulong kumah kat haduh ka snem 1835 A.D kane ka jaka ka hap hapoh ka Hima Jaiñtia bad ngi don laka jong ka Elaka bad la u jong u Dolloi, naduh ka snem 1835 haduh ka snem 1950 A.D haka por ka jingsynshar jong ka sorkar Phareng ruh ka dang pynneh pynsah ïangi hapoh jong ka Jowai Civil Sub-Division ngi dang ki kot ki sla ban pynshisha ïa kane.
Dei tang naduh ka 13th April 1951 ka Sorkar Assam kala khlad jubor bad pyniasoh jubor ïangi sha United Cachar & Mikirs Hills Districts kaba long Karbi Anglong Autonomous Council mynta haka jaka ba ngin don ha United Khasi & Jaiñtia Hills District Council, JHADC mynta.
Shuh shuh u ong ngi pynshisha bangi long ki trai shnong (Origin Settlers) ha kane ka jaka lyngba ki kyrteng lum kyrteng wah, ki kyrteng shnong kyrteng thaw namar ba wat ïaki kyrteng shnong jong ki Karbi bad Nepali ruh lajer kyrteng daki ktien Pnar suda. Kum ka nuksa, lum Lama, Pdeiñ Lalieh, Pampyrthad, Lumjrong, Chahlyer, ki wah kum ka wah Mynriang, Myn-i, Umlong, Umpu, Umshara, Umteli Umryntih bad kiwei kiwei. Ki shnong Karbi kum ka Umkhermi, Moothade, Mookoilum, Tahpat, Mooing, Umpu Umbaso, Umshara Jrikyndeng bad kiwei kiwei de, Ïaki shnong Khasi Pnar lei lajer tang daki ktien Pnar suda hi. Haba lajer latang daki ktien Pnar kamut ka pynshisha bad pynshkem ba dei mangi kiba shong basah shwa.
La ong ruh wat ka ktien ka thylleij ruh ki dang shim kylliang naka ktien jong ngi. Ka ktien jong ki kaba ki ong “Nim rokom” kawan naka ktien Jaiñtia “Niam rukom” ki ong Nim rokom tang naka daw bakim lah ban kynnoh (pronunciation) “Pinchong pynthih” kawan naka ktien “Pynchong pxnthiah” ïa u syntiew ki ong sintu kaba mut haka ktien Jaiñtia, nangta ïa ka dor ka por lakha, (ñiew haka Khasi) duma ïa seng, loti (lynti) bad dang bun shuh nalor kine.
Kawei naki jinglehñiam ne Festival ba kongsan jong ki kaba ki khot ka Chomangkan ruh ki ïoh pateng naki Pnar. “Chomang,” kamut Pnar bad “Kan” kamut Pnar, kumta ‘Chomangkan” kamut ka Shad Pnar.
U Historian ba pawnam Dr. S.K Bhuyan u ong ba ki Karbi ki wan nyngkong na Tibet bad Burman bad ki shong ki sah sha rud wah Kalang sha shiliang Kupli bad Kaziranga ka National Park jong ka jylla Assam kaba long shisien ka sngi ka jaka shong jaka sah jong ki. Haka jinghiar thma ki Syiem Kachari ki shah beh noh nangtei bad ki wan phet noh shaki Lum jong ka Hima Jaiñtia bad ki shong ki sah hapoh jong ka jingpeit jingsynshar jong ki Syiem Jaiñtia.
Kane ka pyni shai kdar ba mangi ngi dei ki trai shnong ba pura hakane ka jaka , maki pat ki dei ki poi ei. Kumta ban shu kynnoh ïangi kum ki illegal settlers te ka long ka bym lah ban pdiang da lei lei ruh.
Utei u Chairman ka HBDRF ma C. Sungong u ong tang ki jingpynshai haki Twitter Whatapp ne Facebook jong u (Tuliram Ronghang) lane ha Social media kam pat biang, hynrei u dei ban panmap mardor bad pynshai ba ha kano ka nongrim bad jingshisha ba u don ban ong ba ngi dei kita ki Illegal Settlers. lymda kumta ngin shim ïaka sienjam kaba tyngeh pyrshah ïa u.
Ha ka juh ka por u pynsngew ba kine ki seng ki buh ka jingkyrpad bad kyntu ïa u CEM bad ïaka Council hi baroh Kawei ba kan sngewbha ban shimkhia halor kane ka kam bad phah khot syndon ïa u ba un pynshai ïangi halor kane ka jingkren ne jingthoh jong u la ha kano kano ka por ne ka jaka. Kum ka seng ka kloi ruh ban ïasaid ne ïatai ñia (debate) bad u halor kane ka kam.

Leave A Reply

Your email address will not be published.