Balei kane ka jingpihuiñ ban ïa kiew lem kiwei?

Patricia Mukhim

0

Ha kine ki khyndiat bnai ba la leit ngi ïohsngew bad ïoh pule ha social media shaphang kata ka “cyber bullying,” lane ka jingbyrngem byrsit bad ka jingkren beiñ kren khoh ïa kiwei ha ki rynsan social media kum ka Facebook bad Instagram. Kane ka la jia khamtam eh pyrshah ïa ki samla nongrwai ha ka jylla kiba tbit bha bad kiba shah khot rwai kylleng ka ri.
Kine ki samla bapli kiba shah kynthoh ki la ïamrem bad lyngngoh balei ba kita ki ‘senior’ lane kiba lah kham shemphang bad kiba la prat lynti ha ka rwai ka siaw bad ïa kiba la ithuh shabar jylla bad wat shabar ri ruh, ki da kren beiñ ïa kita kiba dang shu paw khmat shen. Hato kane ka jylla kam lah mo ban kdup bad pynshlur ïa ki kaitor jongngi baroh? Balei keiñ ban kren pyrshah ïa kiba dang ïa sdang bad dang wad jaka ha ka dohnud jong ki paidbah ha ka jaka ban nang pynshlur lem ïa ki khnang ba kin ïoh kiew lem kum kita kiba ïaid shakhmat jong ki?
Ngam tip ïa kiwei ki jaitbynriew hynrei imat kane ka jaitbynriew Khasi-Pnar ka long kaba kham khyllah. Naduh ki seng sain hima haduh ki kam shnong bad ki seng bhalang ruh ngim ju lah satia ban ïatylli lane ban ïa kyrshan lem markylliang. Baroh ngi long kum u hati saw kuna uba ïaid marwei, ym bad ka kynhun. Namakata uta u jait hati u shah pyniap namar ba haba u donkam lem ïa ki para hati kim ïa don bad u ban ïada ïa u na ki nongshun. Ka jingong ba ka jingïatylli ka long ka bor imat kam ngam satia ha ka jingmut jingpyrkhat jongngi. Lada ngi phai sha ka saiñ hima, ka daw ba U Garo u ïoh long myntri rangbah man la ka por ka long namar ki para MLA Khasi kim lah rai ban jied myntri rangbah da u para Khasi. Ki dang kham sngewbha ban ïoh da u bym dei u Khasi-Pnar namar ba baroh baroh ki ïa mih reng lut bad ki kwah long nongïalam lut. Ym don ba kwah ban long nongbud lait noh tang lada shah ïalam da u bymdei u Khasi-Pnar. Ki seng bhalang ruh ki hap ha kajuh hi apot. Dei na kata ka daw ba sa kha seng bhalang man ka la sngi kumba kha ïa u tit. Kane ka jinglong ka pynhiar dor ïa ngi bad ngim lah hi ruh ban kiew ha ki kam pynroi.
Ka bha shibun eh ba kine ki samla nongrwai kiba dang khie dang san ki la pynsgew paidbah shaphang kane ka jingshah leh ïuhroit ha kine kiba la kham san ban ïa ki. Kane ka la pynpaw pyrthei ïa ka jingshah kren beiñ bad kren khlem- akor haduh ba ki lad pathai khubor ruh ki la pynphriang ïa kane ka khubor.
Ha kane ka jylla baïar don jaka na ka bynta baroh ki nongrwai kiba don la ka jong ka jong ka sap ka phong. Bad katba nang ïa bun katta ka nang don ka jingai reng bad ka jingpyntbit bad nang pynjanai ïalade. Kiba kham tbit kin kham ïoh jingkhot ym tang ha ri lajong hynrei sha kiwei kiwei ki jylla ruh bad kin ïoh ïa ka dor kaba ki dawa.
Peit ïa ka nuksa jong ka Shillong Chamber Choir. Ha ka por ba ki dang sdang ha u snem 2001 bad ki rwai ha Pinewood Hotel, ym da bun kiba ïaroh ïa ki. Don lei lei kiba ong ba ka ktien “Choir” ka mut da dei ban rwai tang ki jingrwai niam. Hynrei ynda kine ki juh ki nongrwai ki la jop ïa ka jingaireng, “India’s Got Talent,” ha ka snem 2010 ka ri India baroh kawei bad ka pyrthei hi baroh kawei ka la ithuh ïa ki. Dei namar ba ki dkhot ka Shillong Chamber Choir ki ithuh bad kohnguh ïa u nongïalam u Bah Neil Nongkynrih (Bam kwai ha Dwar u Blei). Ki long ruh kiba bat ïa ka por practise bad kiba tip ruh ïa la ka jong ka jong ka kamram. Kim ju sngap ïa ki jingshah kynthoh hynrei ki phrang beit shakhmat. Mynta ki long ki nongrwai kiba ïoh ïa ka dor siew kaba rem tam bad kaba ïaryngkat bad ki nongrwai Bollywood.
Kane kam mut pat ba kiwei ki nongrwai kiba tbit na kane ka jylla jongngi kim lah ban kiew kyrdan kum ka Shillong Chamber Choir. Ki don bun ki kynhun kum ka SummerSalt kiba mynta ki dang wan tem na Vietnam bad kham shuwa ïa kata ha Denmark. Ka don ka Aroha Choir, ka KC Lites na ka skul Kiddies Corner bad bun kiwei ruh kiba tem ba rwai shimet kum U Rangbah Lou Majaw bad kumta ter ter. Baroh ki don la ki jong ki nongbud (followers) kiba sngewtynnad ïa ka jait jingrwai ba ki rwai. Kat ha kane ka pyrthei baïar kin don beit kiba kwah ban sngap ïa la ki jong ki jong ki jait jingrwai bad nongrwai ruh. Te kan myntoi aiu keiñ ban ïabeiñ ïakhoh para nongrwai/nongtem?
Kham mynshuwa ka jingbishni jingpihuiñ ïa ka jingkiew kiwei ka kut noh tang ha la jingïakren pharshi bad jingkren dait sharud sha kiar. Mynta naduh ba la mih ka social media ym don shuh ba the lakam shuh. Bad namar ba kita kiba kren pyrshah ki thoh da ka ktien Khasi, ki nongpynïaid Facebook kim lah ban sngewthuh ïa ka ktien bad lada ym don ba pynkylla phareng bad phah ïa ka jingujor sha ka Facebook kita ki kyntien ki sah beit ha ka cyber space lane ka mariang haw haw bad ki nang bun shuh shuh kiba namg ïathap kti ïa kita kiba thoh pynrem hynrei duna eh kiban kyrshan ïa kiba shah kynthoh khlem nongrim.
Ka kamram jong kiba lah kham nang kham tip ka long ban btin lynti lem ïa kiba dang sdang ha kano kano ruh ka kam. Ka long kaba suk ban tan arsut ïa kiba dang pyrshang ban kiew ïa ka jingkieng jong ka jingim, bad kiba bun ki kloi ban pynhiar arsut ïa kiwei. Hynrei ban ai mynsiem bad btin lynti lem ïa kiba donkam ïa ka kti kamon kti kadiang jongngi pat ki duna bha. Balei keiñ ngi ïa long kumne bad lano ngin kylla? Kane ka dei ka jingkylli ba ki rangbah kane ka jaitbynriew bad shynrang bad kynthei ki dei ban ïapuson bha namar kane ka dei ka dawbah ba ngim lah satia ban ai reng ha kiba bun bah ki khep jingim.
Hato kam dei ïangi kiba la kham shuwa ka rta ba ngin pynshlur bad ai mynsiem lem ïa kiba dang sdang ïa kano kano ka kam? Te to ngi ïa kylla kaba mut noh bad ngin ai mynsiem ïa kiba dang sdang ka lynti jingim jong ki, khamtam eh ïa ki samla kiba ïeng ha ki rynsan paidbah ban pynsngew bha ïa ki nongsngap. Kine bapli ki pynlut por pynlut samoi ban pynkhreh bad pynjanai ïalade haduh ba kin da la biang bha ban ïeng ha rynsan. Lada ngi tan noh arsut ïa kum kine ki riewpyrshang ngim dei pat ban lyngngoh balei ba ki bun bah ki samla kiba poi sha ka apot dih droks. Ka dei ka jingduh jingkyrmen kaba ngiat ïa ki sha kane ka jinglong basniew. Ai ba ngin ym long ka daw kaba ngiat ïa uno uno ne kano kano ka samla sha ka jingduh jingkyrmen.

Leave A Reply

Your email address will not be published.