Patricia Mukhim
Dei ka jingduk tasam kaba pynshlur ïa ki kmie ki kpa jong kito ki khynnah samla rit ba kin phah leit skul ïa ki shajngai na la ïing. Toi ki khynnah kiba dang rit bad ki bym pat pyndep ïa ka klas kaba shiphew kim ju kham mih ban leit pule shabar jylla. Dei ynda ki lah dep ka Klas shiphew ba ki kmie ki kpa ki khie khohreh ban phah pule ïa ki khun sha kiwei pat ki jylla namar ba ki kwah ïa ki khun ba kin lah ban ïaleh ïa ki eksamin kiba ki hap ban ïakhun lem bad kiba bun ki khynnah na kylleng ka ri ban ïoh rung ha ki skul engineering lane ki skul sorkar long doctor (medical college).
Mynta ka ïingshari ha Karnataka ka la hukum ba ïa kito ki khynnah Khasi-Jaiñtia baroh 22 ngut kiba leit sha kato ka skul kaba ym shym ithuh da ka sorkar bad kaba ka jaka sah jong ki khynnah ruh ka bym biang, te ngi khmih lynti ba kito ki khynnah kin hap wan ban leit skul hapoh shnong lajong. Ka long ka jingshisha ba bun bah ki skul ha nongkyndong ha kane ka jylla Meghalaya ki long ki bym ai ïa ka jinghikai kaba biang tam. Ka jingduna ka dei na ki nonghikai ki bym lah ban ïaid ryngkat ryngkat bad kane ka juk komputor lane ka juk kaba ong da ka ktien phareng ka technology.
Kane ka dei ka juk ha kiba bun bah ki kam lah ban trei na ïing ha ka komputor. Ki don ki briew kiba trei na ka bynta ki kompeni ha Amerika lane Bilat lane kano kano ka jaka shabar ri hynrei ki trei na ri India. Lada ma ngi ki paid Khasi-Pnar ngim lah ban ïaid stet kumba kylla ka juk mynta te khlem pep ngin sa sahdien bad sah duk. Ka jingduk ka wan ha kiba bun ki rukom. Don kiba duk namar ba rit kamai palat; don kiba duk namar ba ki bri ki pynthor kha lane ki jaka rep kim seisoh bha shuh bad kim ïoh ïa ka jingïarap na ka sorkar kumno ban pynbha pat ïa ka khyndew kaba ym seisoh shuh.
Ka jingduk ka wan ruh na ka daw ba kha bun palat ki khun namar ba kiba bun ki ong, “Katba ai U Blei U hap pdiang isynei.” U Blei u ai ruh ïa ki briew ka jingstad ban pynjlan khun khnang ba ka kmie kaba kha ruh kan ïoh por ban tei ïa la ka met shuwa ban kha sa iwei pat i khun bad kan lah ruh ban kham peit bha bad lehse kham ai ïa ka bam kaba tei ïa i khunlung. Ki doktor ki batai ba kawei na ki daw ba ki khynnah jong ngi ki duna ha ka pule puthi ka dei namar ba kim ïoh ïa ka bam kaba tei ïa ka jabieng bad ïa ka met ka phad jong ki ruh. Haba ban ka duk yn ïoh shano keiñ ban thied ïa ki soh ki pai haba ka jingrem kaba lah palat. Uwei u sohniamtra mynta u shongdor haduh 20 tyngka uwei. Ka kait syiem shinat ruh lah jan kot spah. Bun kiba tang u khaw bad ka doh ruh ki shitom ban thied. Lada hap thied lei lei sa bad u jhur bad u dai te lah shitom palat namar ki lah kiew dor palat. Te ka jingduk ka long kum ka jingtim ïa ka ïing ka sem. Haba tang ban pyndap ïa ka bam ruh ym lah te ban phah skul leilei te ka lah shem jingeh shisha. Dei na kata ka daw ba haba nga poi sha ki nongkyndong bad kren ïa ki khynnah rit kiba lah hap pep skul noh bad lah hap ap masi ap blang ki ong beit ba ym lah kyrshan skul shuh i mei i pa.
Don bun ki khynnah kiba ong, “I pa lah ieh ïa ngi naduh dang rit bad i lah leit ïing briew shawei pat.” Kane ka long kum ka raibi hapdeng jong ngi ki paid Khasi baïar. Bun ki longkmie kiba hap kyrshan marwei ïa la ki khun namar u rangbah ynda u lah iehnoh ïa ka lok um ju phaidien shuh ban bsa lem ïa ki khun kiba u la pynkha. Kane ka jingduna jingkitkhlieh bad ka jingkheiñ sting u rangbah Khasi ïa ka kyrdan longkpa, ngim ju kham ïakren bad ïatai ha ka imlang sahlang wat la ka long kaei kaei kaba long kum ka jingpang bampong ha longïing longsem jong ngi.
Hooid ym lah len ba ki don ruh ki ïing ki sem kiba ïatreilang baroh arngut shi lok hynrei ka jingïoh ka duna bad kam long kaba thikna. Barabor kiba shah ktah eh ha ka jingduk ki dei ki khynnah bapli namar kim lah ban ïoh ïa ka jingnang jingstad ban seng ïa ka lawei kaba kham phyrnai ban ïa ka jong ki kmie ki kpa jong ki.
Sa kawei ka jingdkoh ha ka imlang sahlang jong ngi ka dei ka jingtlot ka jinglong kur. Don kiba na ka juh ka kur kiba riewspah bha; don pat kiba duk tasam. Kum ka kur ngim ju ïakren bad ïamir jingmut lang kumno ban ïa kyrshan skul lem ïa ki para kur kiba duk ba shitom lane kumno ban pynwad lad wad lynti ban kham ïoh ka kamai kaba biang. Lada man la ka kur ka kit lem ïa ki para kur kiba kham duna, ka jingduk kan sa kham duna. Ka jingïakit ka lah ban long bun rukom. Lehse lah ban ïarap da kaba pynbatai ïa ki shaphang ki skim sorkar kiba bun bad kumno ban shim kabu na ki. Lah ban pynïarap da kaba kyrshan bai skul, bai kot bad bai uniform ïa ki khynnah. Mano ban tip ïoh na kito kiba kyrshan lem ka kur mih ki doktor, ki engineer, ki stad aiñ bad ki proh jabieng kiba lah ban long ki nonghikai ha ki skul bah.
Ka imlang sahlang ka bym kitkhia lem ïa ki para kur bad ki bahaïing kiba kham duna jingïoh kam lah ban kiew irat. Ngin shah tan shadien ha ka jingduk bad ka jingbieit kiba dei ki artylli kiei kiei kiba the mraw ïa ngi kum ka jaidbynriew.
Ka mariang hi ka pyrshah ïa ka imlang sahlang ha kaba tang katto katne ngut ki briew ki kiew irat ha ka jingïoh spah bad kita ki khyndiat ngut ki ïoh ban thied lut ïa ka khyndew ka shyiap na kiwei ki para Khasi kiba duk bad kiba hap die duh noh wat ïa i nongrim ïing ruh. Ka daw ba ki mih ki seng kieng atiar ha kiba bun ki ri ka dei na ka daw ba kiba duk kim don jingkyrmen shuh ban ïoh eiei ruh na ka sorkar jong ki bad ki sa shu pyndonkam da ki atiar ban knieh jubor pat ïa ka jong kiwei. Lada ngim ïa peit-mat kane kajuh ka apot kan sa wan hap ha ngi ruh namar kam lah ban long ba ki khyndiat ngut kin ïuhroit bad klun lut ïa ka spah ka phew ha kane ka jylla lyngba ka politik bad namar ba ki ïajan bad ki seng saiñ pyrthei.
Hato ngi kloi mo ban ïakren halor kane ka mat? Balei ki sengbhalang kim ju khyllie lem ïa kane ka mat ka phang kaba donkam eh?.