Ka jingkoit jingkhiah bad ka jingsumar kaba paka pynurlong ka MDA ha ki 5 snem : James

Shillong, Kyllalyngkot 25 : U Myntri ka tnad ka koit ka khiah jongka sorkar MDA hapoh ka jingïalam ka NPP u James Sangma u la ong ba ka sorkar ha kine ki san snem ka la pyrshang ban wanrah ïa ka jingkoit jingkhiah ba paka, ka jingsumar kaba biang bad kaba lah ban kot bor da ki paidbah.
U Myntri u la ong “ Ngi la pyrshang ban wanrah ïa ka jingsumar kaba bit ba biang kaba lah ban kot bor namar ngi buh thong ïa ka koit ka khiah hakhmat eh na kata ka daw kiba bun ki PHC ngi la kyntiew kyrdan sha ki CHC ban jan ka jingsumar ïa ki paidbah. Kine baroh ki shu long tang ki jingkular jong ki sorkar kiba mynshwa hynrei mynta ha kane ka sorkar ngi la lah ban pynurlong ïa ki”.
“ Ki jingkular kiba shikit hynrei ym don jingshim khia ban leh da ki kam ha ki por ba mynshwa, ki nongpang kin shitom khlem da ïoh ki jingsumar kiba paka, ki long ïing kiba duk ki la ngat ha ka apot namar ïa ka pisa ba ki la lum ki la hap ban pynlut ha kaba leit phah sumar namar ym biang ki jingsumar ha ki jaka sumar jong ka sorkar” ong biang u James
Ha u snem 2018 hadien ba la thaw ïa ka sorkar MDA hapoh ka jingïalam ka NPP la shim ïa ka rai ban wanrah ka jingkylla bad ngi la rai ruh ban buh ïa ka jingkoit jingkhiah kum ka thong kaba hakhmat eh namar kane ka long kaba kongsan tam ym tang ïa kito kiba bit ba biang hynrei ïa baroh hi haduh kiba duk ba rangli. Daka jingailad jong ki paidbah ban ïoh shakri ïa ki hapoh ka jingïalam jong u Myntri Rangbah u Conrad K Sangma bad kumjuh ruh ma u kum u myntri ka koit ka khiah ka sorkar kala ïoh lad ban pyntreikam ïa kiba bun ki lad ki lynti kiba la wanrah da shisha ka jingkylla ha ka koit ka khiah ha ka jylla, ong u James.
“ Ka thong jong ngi ka long ban ïoh ka jingsumar kaba lah ne kot bor ïa kaba leh klet mynshwa bad ba la mad jingeh da ki paidbah khamtam ïa ki nongkyndong bad kiba duk ba kyrduh. Kumba ka sorkar jong ngi ka shim khia ïakane ka kam, ha u snem 2022 ka la lah ban kyntiew ïa ka Insurance ne ka MHIS sha ka 5,30,000 lak shi khlieh briew na ka bynta baroh ki paid nongshong shnong ka jylla kiba la register ha ka MHIS” ong biang u myntri ka koit ka khiah.
“ Wat la katta ruh ngim hun tang ba ki paidbah ki la ïoh jingsumar kaba paka namar ka jingkwah jong ngi ka long ba baroh ki paid nongshong shnong kim dei ban mad ïa kino kino ki jingeh. Kumta ka thong kaba ar pat ka long ban biang lut nadong shadong ki jaka sumar. Kumta da ka jingkyrshan ba rad bah na u Myntri Rangbah ngi la lah ban wanrah ki jingpynkylla ha kaba pynbiang ïa ki tiar ki tar, ki jaka thiah bad ki kamra kiba khuid ha ki jaka sumar khamtam ha kito ki jaka sumar kiba la shah ïehbein eh mynshwa” ong biang u Myntri.
“ Ka nuksa kaba paka eh ka dei ha Jengjal, West Garo Hills ka jaka ha kaba ki paidbah ki hap ban ïaid da ki bun bun mer bad bun kynta ban ïoh jingsumar hynrei da ka jingshim khia jong nga, la plie ïa ka hospital ha kane ka Jengjal Sub Division bad mynta ka la ïaid shakhmat. La pynïaid ïa ka da ki doktor kiba la pass na Christian Medical College (CMC) Vellore, mynta kane ka hospital ka la long ka hospital kaba paw bad bha tam ha rilum Garo. Nalor kata dang shen ngi la lah ban plie ïa ka hospital ba 100 jingthiah ha Baljek Integrated Health Complex ha kaba ki paidbah kila ïoh ki jingsumar kiba paka” ong u James Sangma.
Lyngkot, ïa ka thain kaba la shah leh klet baroh shi katta ha ka liang a koit ka khiah mynta suki pa suki ka la sdang ban kylla kum ka jaka ban ïoh jingsumar kiba na jngai ruh namar ki briew na kylleng ka ri lum Garo bad wat na kiwei ki bynta ruh ki la wanban phah sumar ha kine ki hospital. La trei shitom ruh ban pynthikna ban plie bad pynbha bad kyntiew kyrdan ïa kumba 2000 tylli ki jaka sumar ha ka jylla khnang ba ki paidbah kin ym ïa kynduh ïa kino kino ki jingeh haba ki pang bad shitom.
“ Nalor kine kiei kiei kaba wanrah eh ka jingsngew sarong iaka sorkar ka long ba la lah ban ai ka jingkoit jingkhiah ha ki kmie bad ki khyllung. Ha ki por ba mynshwa ka jylla ka mad ia ki jingeh ha ka por pun por kha kata la ka kmie kan iap ne i khun in iap namar kam biang ka rukom pynkha ne ki khyllung ki iap namar kim khlaiñ bad khiah krat bym biang ki jingbam kiba tei ha ka por ba pun ka kmie. Kumta ka tnad ka koit ka khiah ka la shim khia ban pynbiang ïaki jingdonkam bad thung ruh ïa ki doktor bad ki nurse kiba tbit ban pynkha bad pynsngewthuh ïaki longkmie bad lyngba kane da ki hajar hajar ngut ki longkmie ki la lah ban kha bad ïoh ïa ki khyllung kiba koit ba khiah krat bad ka jingiap jong ki kmie ha ka por ba kha ruh ka la hiar sha ka 9% bad ka jingiap ki khyllung ka la hiar sha ka 21%. Palat 2 lak ngut ki kmie ki la ïoh jingmyntoi na ki prokram bad skhim bapher bapher. Mynta 91% ki khynnah ki la dep ai injek/tika ban lah ïada na kino kino ki jingpang ba shyrkhei ha kaba niar kiwei ki jylla kin lah ban pyndep.
“ Haba nga phai sha kane ka bynta ban kyntiew ïa ka jingkoit jingkhiah nga sngewthuh ba kam dei ban pynbiang tang ha ki jaka sor bad klet ïaki jaka nongkyndong ne pynap ïa ki jaka nongkyndong na kata ka daw la plie lad da kaba plie ïa ka jingïakren lyngba ki kor ki bor ka juk mynta ne tele-consultation clinic ha ki thaiñ nongkyndong khnang ba ki paidbah kin ym hap ïaid da ki bun bun kynta ban ïoh jingïarap hynrei tang da kaba shu ïakren ruh la ïoh jingmyntoi bad la plie ïa kiba kum kine ki clinic haduh 80,00 tylli bad ban pynpoi kloi ïa ki dawai sha kiba kum kita ki jaka la pynher da ki Drone ban leit pynhiar ïaki dawai. Ha kine ki san snem ka jylla Meghalaya ka ïoh bun ki khusnam na ka sorkar pdeng, na ki seng ba na shabar ri ha ka liang ka koit ka khiah, kumta lada bishar ym dei ka por ban ïaroh da lade ïa lade hynrei ka dei ka por kaba pynhun namar kiba bun la lah ban pynurlong ha kine ki san snem” pynkut u James.