12882.2 klur mang ka Sorkar Pdeng ban bteng ïa ki skhim pynroi lyngba ka tnat DoNER

0

New Delhi, K’lyngkot, 07: Ka Kynhun Myntri jong ka Sorkar Pdeng ha ka sngi Palei ka la mynjur ïa ka jingbteng biang ïa ki skhim jong ka Ministry of Development of North Eastern Region da kaba mang pisa T. 12882.2 klur na ka 15th Finance Commission hapoh ka samoi jong u snem 2022-23 haduh 2025-26.
Katkum ki jingai jingmut jong ka Expendidture Filnance Committee (EFC), ka jingmang pisa ïa ka North East Special Infrastructure Scheme (NESIDS) kan long T. 8139.5 klur kynthup ki jinglut na ka bynta ki projek ba dang pyntrei. Ka jingmang pisa na ka bynta ka ‘Schemes of NEC’ kan long T. 3202.7 klur kynthup ki jinglut na ka bynta ki projek ba dang pyntrei. Ka jingmang pisa na ka bynta ki song jingïarap ba kyrpang ïa ka BTC, DHATC bad KAATC ha Assam ka long T. 1540 klur kynthup ki jinglut na ka bynta ki projek ba dang pyntrei. La pynthymmai ïa ka NESIDS, ka skhim kaba bei pisa 100% da ka Sorkar Pdeng bad ka don ar bynta- ka NESIDS (Roads) bad NESIDS (lait na ki jingdon jingem ba ïadei bad ki surok).
Ka skhim ba thymmai jong ka DoNER, ka “Prime Minister’s Development initiative for the North Eastern Region – PM-Devine” (da ka jingmang pisa kaba T. 6,600 klur) ka la ïoh jingmynjur la ka jong ha u bnai Risaw 2022, ha kaba la shim ïa ki jingtyrwa kiba heh hapoh ki jingdon jingem, ka jingkyntiew ïa ka imlang sahlang bad ka kamai kajih.
Ki jingthmu jong ki skhim hapoh ka MDoNER ka long ban pynkhlaiñ ïa ki sienjam jong ki tnat Sorkar Pdeng bapher bapher bad ki tnat ha kawei ka liang bad ki jingdonkam jong ki jylla ka thaiñ Shatei Lammihngi ha kawei pat ka liang, na ka bynta ki kam pynroi bad ka bha ka miat ka bym pat ju don. Ki skhim jong ka DoNER ki ïarap ban kyrshan ïa ki jingduna jong phra tylli ki jylla ka thaiñ Shatei Lammihngi katkum ki jingdonkam jong ki, da kaba sdang ïa ki projek- nuksa, ka jingkyntiew ïa ki jingdon jingem ban pynsuk ïa ki lad jingpynïasoh bad ki jingduna bad kyntiew ïa ki lad kamai kajih bad ki lad ïoh kam ha ka thain.
Ka Jingbteng ïa ki skhim ba la mynjur na ka bynta ka samoi jong ka 15th finance commission kata haduh u snem mang tyngka 2025-26, ki long, ban ïarap saiñdur bha na ka bynta ka jingpyntreikam ïa ki skhim ha ka liang ka jingjied ïa ka projek, ka jingpynstet ïa ka jingmang pisa na ka bynta ki projek bad ka jingpyntreikam ïa ka projek ha ka samoi jong ka skhim. Yn shim ïa ki sienjam ban pyndep kham bun ki projek shuwa u 2025-26 khnang ban duna ki jinglut palat une u snem. Kumta, ki skhim kin don ki jingmang pisa ba thymmai ha u 2022-23 bad 2023-24; katba ka jinglut kan bteng ha u 2024-25 bad 2025-26.Yn phaikhmat sha ka jingpyndep ïa ki projek ba la mang pisa kiba dang ïaid mynta.
Ki san tylli ki rishot jong ka Atmanirbhar Bharat Abhiyan na ka bynta ka India kaba lah ban kyrshan dalade, kynthup ka ïoh ka kot, ki jingdon jingem, ki rukom treikam, ka jingdawa kin ïoh ïa ka jingkyntiew lyngba ka skhim.
Ka sorkar ka la phaikhmat kyrpang halor ka roi ka par jong ka thaiñ Shatei Lammihngi. U Myntri Rangbah duh u la wan jngoh ïa ka thaiñ Shatei Lammihngi palat 50 sien ha ki 8 snem ba la leit katba 74 ngut ki myntri ki la wan jngoh ïa ka thaiñ Shatei Lammihngi palat 400 sien.
Naduh u 2014, la sakhi ba ka jingkiew ha ka jingmang tyngka sha ka thaiñ. Naduh u 2014, palat 4 lak klur ladep mang na ka bynta ka thaiñ.
Ka jingpynlut ha ki 4 snem ba la leit hapoh ki skhim jong ka DONER ka long T. 7534.46 klur, katba ka jingdon ka pisa na ka jingpynlut ha ki saw snem ban wan haduh u 2025-26 ka long T. 19482.20 klur (2.60 shah)
La shim ïa ki sienjam ba kongsan na ka bynta ka jingkyntiew ïa ki jingdon jingem ha ka thaiñ. Ka jingkyntiew ïa ki lad jingpynïasoh ka la long ka jingphaikhmat kyrpang.
Na ka bynta ka jingkyntiew ïa ka jingpynïasoh rel, la pynlut T. 51,019 klur naduh u 2014. La pisa pisa 19 tylli ki projek ba thymmai kiba shongdor T. 77,930 klur.
Ha ka jingïanujor bad ka jingmang tyngka kaba shisnem kaba T. 2,122 klur ha u 2009-2014, ha ki 8 snem ba la leit, ka la don ka jingkiew 370% ha ka jingmang tyngka kaba shisnem kaba la kot baroh T.9,970 klur.
Na ka bynta ka jingkyntiew ïa ki surok, 375 tylli ki projek ba shongdor T. 1.05 lak klur ki dang ïaid shaid shaid mynta. Ha ki lai snem ban wan, ka sorkar kan siang 9,476 km ki surok hapoh 209 tylli ki projek. Na ka bynta kane ka sorkar pdeng ka pynlut T, 1,06,004 klur.
Ka jingpynïasoh liengsuin ruh ka la kiew bha. Ha ki 68 snem ka thain shatei lammihngi ka don tang 9 tylli ki kad liengsuin, tang hapoh ka phra snem ka la kiew sha ka 17.
Mynta ka jingpynher liengsuin ha ka thain shatei lammihngi ka la kiew da 113% naduh u 2014 (na u snem sha u snem). Ban kyntiew shuh shuh ïa ka jingpynïasoh lyngba ka jingpynher liengsuin, yn bei tyngka haduh T. 2,000 klur ha ki kam liengsuiñ ha ka thain shatei lammihngi.
Ban kyntiew ïa ki kam telecom, naduh u snem 2014, la pynlut T. 3466 klur hapoh ka 10% GBS. Ka kynhun myntri sorkar pdeng ka la ai jingmynjur ruh ïa ka jingpynïasoh 4G ha 4,525 tylli ki shnong jong ka thain. Ka Sorkar Pdeng ka la buh thong haduh 500 sngi ban pynbiang pura ïa ki jingpynïasoh telecom ha ka thain shuwa ba kut u snem 2023.
Ki lad lyngba ki jaka shong um ki long kiba kongsan ha ka jingim bad ka deiriti ha ka thain shatei lammihngi. Ka Sorkar hapoh u Myntri Rangbah Duh, u Narendra Modi ka dang ïaleh ban kyntiew ïa kine ki kam ha ka thain. Shuwa u snem 2014 ka don tang kawei ka national waterway ha ka thain. Mynta ki don 18 tylli ki national waterway ha ka thain shatei lammihngi. Dang shen, la sanction T. 6000 klur na ka bynta ka jingkyntiew ïa ka national waterway 2 bad national waterway 16.
Kumba T. 190 klur ka dei kaba la pynlut na ka bynta ka jingkyntiew ïa ki lad ban kyntiew ïa ki sap jong ki briew ha ka thain bad ka jingkyntiew ïa ki jaka ai jinghikai jong ka Sorkar kiba la don lpa hapdeng u 2014 bad 2021. 193 tylli ki skill development institute ba thymmai ki dei kiba la seng. La pynlut T. 81.83 klur na ka bynta ka jingkyntiew ïa ki sap. 16,05,801 ngut ki briew ki dei kiba la ïoh jinghikai hapoh ki skhim bapher bapher.
La kyntiew ïa ki MSME hapoh ki skhim bapher bapher ban kyntiew ïa ka jingseng kam lajong. La pynlut T. 645.07 klur ban kyrshan/ plie 978 tylli ki unit. Katkum ka DPIIT, 3,865 tylli ki startup ki la pynrung kyrteng na ka thain shatei lammihngi.
Ka jingkyntiew ïa ki jingdon jingem ha ki kam ai jingsumar ka dang ïai long ka jingphaikhmat ba kongsan ha kine ki phra snem ba la leit. Ka sorkar ka la pynlut T.31,793.86 klur naduh u 2014-15 ha ki kam ba ïadei bad ka koit ka khiah.
La mynjur 19 tylli ki jaka sumar cancer ha ki jylla bad 20 tylli ki tertiary care cancer centre hapoh ka jingpynkhlain ïa ka tertiary care jong ka skhim cancer.
Ha ki phra snem ba la leit, ki la don ki sienjam ban kyntiew ïa ki jingdon jingem ba ïadei bad ka pule puthi ha ka thain.
Naduh u 2014 haduh mynta, ka sorkar ka la pynlut T. 14,009 klur ban kyntiew ïa ka higher education ha ka thain shatei lammihngi. La plie 191 tylli ki jaka pule ba thymmai na ka bynta ka higher education. Ka la don ka jingkiew kaba 39% ka jingplie ïa ki skul bah naduh u 2014. Ka la don ka jingkiew kaba 40% ka jingplie ïa ki jaka pule jong ka sorkar pdeng na ka bynta ka higher education naduh u 2014-15.
Kumta, ka la don ka jingkiew kaba 29% ka jingdon ki samla pule ha ka higher education.
La pynkhlain ïa ki jingdon jingem ha ki kam Bording ban kyntiew ïa ka roi ka par ha ka thain. Naduh u 2014-15, ka sorkar ka la pyllait T. 37,092 klur bad na kane T. 10,003 klur la pynlut haduh mynta.
Ka projek North East Gas Grid (NEGG) kaba T. 9,265 klur ka dang ïaid shaid shaid mynta bad kane kan kyntiew ïa ka ïoh ka kot ha ka thain shatei lammihngi.
Pynbna u Myntri Rangbah duh ïa ka song tyngka kaba T.550 klur ban pynpoi bording elektrik ha ki shnong khappud jong ka jylla Arunachal Pradesh.
Ha ka sien ba nyngkong la plie ïa ka district level SDG Index. La pyndep ïa ka bynta kaba ar jong ka SDG index bad shen yn sa pyllait ïa ka.

Leave A Reply

Your email address will not be published.