Shi bnai ngam ki nongrung krem bar ri ïa ki krem ki kroh ha East Khasi bad East Jaiñtia Hills

0

Shillong, Lber, 14: Shi bnai kynthih ki nongrung krem na bar ri bad na kane ka ri India lyngba ka jingkyrshan jong ka Meghalaya Adventurers Association (MAA) ki la rung bad ngam ïa ki krem ki kroh kiba don ha East Khasi Hills bad ha East Jaiñtia Hills District.
Ka kynhun ki nongrung krem na bar ri ki kynthup na ka ri Austria, Germany, India, Ireland, Netherlands, Poland bad na UK lem bad na ka jylla Meghalaya bad kiwei kiwei ki bynta ka ri India ba kynthu ïa ki 11 ngut ki riewshimet kaba pynlong ïa ka kynhun ban don haduh 24 ngut ki nongrung krem bad 4 ngut ki Camp Staff.
Kane ka jingrung krem ka la sdang naduh ka 2 tarik, Rymphang bad la pynkut haduh ka 28 tarik Rymphang, 2025. Ka jingrung krem ka la sdang ha ka thaiñ Byrong jong ka Wahlong, East Khasi Hills District kaba la sdang naduh ka 2 tarik bad kut noh ha ka 8 tarik Rymphang. La bteng pat sa ka jingrung krem kaba lai taiew kaba la sdang naduh ka 10 tarik Rymphang haduh ka 27 tarik Rymphang, ha ki par mawshun kiba don ha ka shnong Jongria bad ka bynta ba sha mihngi sharum ka shnong Tangnub.
Ha ka thaiñ Byrong ha kaba la rung sha baroh 8 tylli ki krem. Saw tylli na kine ki dei kiba ladep rung teng bad saw tylli ki dei kiba dang thymmai bad ki bym pat ju rung mynno mynno ruh.
Kine ki kynthup ïa ka Krem Riblai kaba jrong 1,973 mitar ka lynti ïaid, ka Krem Khla kaba jrong 1,521 mitar ka lynti ïaid, ka Krem Wallang kaba jrong 1,393 mitar ka lynti ïaid bad ka Krem Shanguh-1 kaba jrong 1,027 mitar ka lynti ïaid. Nalor kine, ki dang don shuh shuh sa ki krem kiba rit ba la rung ba kynthup ïa ka Krem Sohrimera kaba jrong 148 mitar, ka Krem Khlarit kaba jrong 57 mitar, ka Krem Krien kaba jrong 51 mitar bad ka Krem Shanguh-2 kaba jrong 40 mitar.
Ha ka thaiñ Byrong, ki don lut baroh 6,210 mitar na kiba ym pat ju rung mynshwa ïa kiba la dep rung lut mynta ban sorjamin. Katto katne ki lynti ïaid bad ki krem ki dei kiba bym pat ju rung mynno mynno ruh bad ki dang don ruh ki krem ha ka thaiñ ki bym pat rung ïa kiba yn sa buh sngi ban rung ha ki por ban dang wan.
Na ka shnong Jongria, ka jingrung krem ka la sdang pat sa sha ka bynta ba shatei jong ka wah Pongkoloi (them wah Khangban) ïa kaba la buh jingthoh ha u snem 2013 bad khamtam eh ka Litang Basin ha kaba la lap ba ka don bun tylli ki krem ïa kiba ym pat ju rung ha ki snem 2006/2007. Ha kane ka thaiñ, ki don baroh 27 tylli ki krem ba ladep rung bad ba ladep sorjamin bad na ki 9 tylli kiba ladep lap mynshwa ïa kiba ym pat ju rung bad 10 tylli ki dei kiba thymmai.
Kawei pat ka jinglap ba kongsan ka dei ka Lungchung Khur kaba pynshisha ba ka don ka wah kaba tuid lyngba ka krem. Katkum jingïoh jingkheiñ ha ka jingjrong kaba 13,618 mitar, ka la long ruh ka krem kaba shiphew ha ri India ha ka jingjrong tad haduh kine ki sngi (kaba khyndai ka dei ka krem mawshun). Da ka jingdon ka lynti ïaid jong ka um kaba jrong 30 mitar bad kaba kynjang ka jingjrong bad ka lynti ïaid kaba ïar 20 mitar ka pyngkiang bad 15 mitar ka jingjrong ryngkat bad ki lynti ïaid kiba ring, nalor ba ki don ki jaka ba khun pyllun kiba itynnat bad ki krem maw. Hapoh ka krem la lap ruh ba ki don bun ki jaka ba la pynlong ïa ki maw Calsite kiba don sha ka bynta mihngi jong ka Muallian Spur ïa kiba ym pat ju lap ym lap ha kano kano ka krem.
Ha ka them wah Khangban hynñiew tylli ki krem ladep rung ba kynthup ïa ka Lijung Khur-1 kaba jrong 251 mitar, kaLijung Khur 2-3 kaba jrong 112 mitar, ka Lijung Khur-4 kaba jrong 138mitar, bad ka jinglap ïa ka krem Lijung Khur-5 kaba jrong 129 mitar. Kine ki krem baroh ki don ha kajuh ka bynta jong ka krem jong ka them Khangban. Hynrei kham shapoh jong ka wah Biate Khur la lap ba ka dang don sa ka lynti ïaid kaba jrong 138 mitar.
Ha them Litang Valley/Basin ki don ki krem ba ladep buh jingthoh ïa kiba ym pat rung. Kine ki kynthup ïa ka Canyon Sink, ba jrong 938 mitar, ka Lizard Splat kaba jrong 155 mitar, ka Honeycomb-1 kaba jrong 49 mitar, ka Honeycomb-2 kaba jrong 104 mitar bad ka Honeycomb-3 kaba jrong 35 mitar.
Khatlai tylli na ki krem ba la tip mynshwa ha kane ka thaiñ ki long ka Krem Soh Shrieh kaba dum tliw tliw hapdeng 8 mitar haduh 26 mitar ha ka jingjylliew lait noh tang ka Krem Soh Shrieh-2 kaba la jrong 174 mitar ka lynti ïaid kaba jylliew 46 mitar.
Ka Um Sngad Sink ka dei kaba ladep rung teng ha ki snem 2007/2008 kaba jrong naduh 2,086 mitar haduh 2,185 mitar. Kane ka kynthup ai ka jaka bad ka bynta ba dang lap ïa ka lynti rung thymmai ïa kaba donkam ban shu kiew na ka tduh kaba shapoh jong ka krem kaba watla ka paw ba ka don ïa ka lynti kaba lah ban ïaid sha ka jaka ba kut jong ka krem hynrei la lap pat ba ka dei ka bynta jong ki thliew bad kaba la twa.
Ka Krem Pakse, ka krem kaba jrong 756 mitar ïa kaba la rung ha u snem 2007 ka dei kaba dang jrong shuh shuh sa 80 mitar kaba ka lynti ïaid ka dap da ka ktieh bad ka kham heh. Sa kawei pat ka krem Thangapa Hali la lap ba ka jrong 118 mitar bad ka ka Um Sla kaba jrong 98 mitar.
Ha ka thaiñ Muallian ka kynhun kaab rit ka la ïarap ïa ka tnat Fisheries jong ka Sorkar Jylla ban lum ïa ki saw tylli ki nuksa jong ki dohkha krem matlah na Krem Um Ladaw. Baroh ki long ki jaka kiba shngaiñ ba la sumar da ka tnat Fisheries na ka bynta ban pynneh pynsah ïa kine ki jait dohkha krem matlah (Neolissochilus pnar) kiba kham phylla ban don ha Meghalaya. Nalor kane, ki don pat sa ki jaka ïaid na kynriang hajan ka Krem Rebung Kung ka kynhun rung krem ha u snem 2024 ka lap ïa ka jaka rung sha kane ka krem ka jrong 2,223 mitar haduh 2,353mitar.
Ha ka thaiñ Jongria-Muallian ka kynhun rung krem ha u snem 2025 ka la rung sa 16,453 mitar ïa ka lynti ïaid bym pat ju ïaid mynshwa.
Ha ka jingpynkut ïa ka Abode of the Clouds 2025 Expedition haduh 22,663 mitar ki lynti ïaid ba thymmai ladep ïaid bad ladep ban buh dak. Kane ka kynthup pura ïa ka jingjrong jong ki krem ba ladep rung bad ba ladep buh dak ha Meghalaya da ka Caving in the Abode of the Clouds Project, ïa kaba la sdang rung krem naduh u snem 1992, kaba long 573.6 kilomitar.
Ka jingjop jong ka ‘Caving in the Abode of the Clouds Project’ ka sngew kitram ïa ka jingïarap bad ka jingkyrshan ba la ïoh ha kine ki 33 snem na ka Meghalaya Adventurers Association, ka Sorkar India Tourist Office (East and North East India) Kolkata; ka tnat Tourism ka Sorkar Meghalaya; na ka Directorate of Sports and Youth Affairs, Meghalaya, na ka Meghalaya Age Limited, na ki ophisar bad ki tnat treikam ka Sorkar kiba don ha ka Jylla Meghalaya bad khamtam eh ïa ki nongshong shnong jong ka jylla Meghalaya na ki shnong bapher bapher kiba la ïarap ïa ka kynhun rung krem ban ïalam lynti lyngba ki khlaw ki btap, ki lum ki them bad ki wah na ka bynta ban wad ïa ki krem kiba thymmai bad kiba ithiang.
Ka jingrung krem ka la long ruh ha Krem Amarsang, South West Khasi Hills naduh ka 3 tarik haduh ka 14 tarik Kyllalyngkot, bad ka kynhun kaba 11 ngut(4 na UK, iwei na US, san ngut na St. Anthony’s College bad 3 ngut ki dkhot ka MAA. Ka Krem Amarsang ïa kaba la rung ha u snem 2012 bad 2018 mynta la lap shuh shuh ba ka dang jrong 1564 mitar. San tylli ki krem ladep ban rung ha kine ki sngi.

Leave A Reply

Your email address will not be published.