Ka jingbym lah ban tehlakam ïa ka jingkhaïi dewïong be-aiñ hapoh kane ka jylla ka la pynlong ïa ka Ïingbishar Meghalaya High Court ban tuklar hi dalade kat haduh ba kan da pan jingïarap na ka tnat Pulit jong ka Sorkar Pdeng kaba la tip kum ka Central Industrial Security Force (CISF). Dang shen ka Ïingbishar Meghalaya High Court ka la pan jingïarap haduh 10 pyrton ki Pulit Central Industrial Security Force (CISF) ban tehlakam ïa ka jingkhaïi beaiñ ïa u dewïong namarba ki Pulit jong ka Jylla kim lah satia ban tehlakam ha kine ki san snem ba la leit noh.
Kane ka jingtuklar hi da ka Ïingbishar Meghalaya High Court ka pynpaw shai ba ka tnat Pulit jong ka Jylla ka long kaba tlot haduh katta katta. Ka jingbym lah jong ka Sorkar Meghalaya Democratic Alliance ba la ïalam da ka NPP ha ki san snem ba la leit noh ban tehlakam ïa ka jingkhaïi be-aiñ ïa u dewïong ka la wanrah ka jingduhnong kaba jur na ka jingïohlum khajna jong ka Sorkar na u dewïong.
Katkum ka kaiphod jong u Comptroller Auditor General of India ka ïathuh u dewïong u la jah rngai da ki spah Metric Ton bad ka Sorkar Jylla ka la mad ïa ka jingduhnong na ka jingïohlum khajna na u dewïong da ki spah klur tyngka. Ka jingkylli kaba mih mynta ka long, mano ba donkti ban kit tuh ïa uta u dewïong da ki spah metric ton? Balei ka tnat Pulit kam ïohi ïa kane? Ki tnat treikam jong ka Sorkar ki matlah ne ki shu thiah sngi bad bam ei ïa ka tulop khlem da trei?
Kine ki jingjia ha ki san snem ba la leit noh, ka la ktah mationg ïa ka burom ka ijot jong ka tnat Pulit ha ka jylla namarba ki hap ban kohnguh ïa ki bor ba halor bad kan long pat ka jingjah burom ïa ka jylla baroh kawei lada ka Sorkar Jylla kan pdiang ïa ki Pulit CISF ban peitngor ïa ka jingkhaïi dewïong be-aiñ ha kane ka jylla.
Ka jingkylli ka long hato ki Pulit ka jylla kin leh aiu lada wanrah ïa ki pulit CISF ban trei ïa ka kam pahara/talasi trok kit dewïong be-aiñ jong ki Pulit ka jylla Meghalaya? Hato ki Pulit ka Jylla kim pat kotbor ban trei kumba trei kiwei pat ki Pulit ha kiwei ki Jylla bad kumba la hikai pyntbit ïa ki? Kum kine ki jingjia kin ktah mationg haduh katta katta ïa ka tnat Pulit namarba ka jingkhaïi be-aiñ ïa u dewïong ka la jur shaba palat liam. La jan baroh baroh ki kdew kti lut ïa ka Sorkar MDA ba ïalam da ka NPP ha ki san snem ba la leit noh, kata, naduh ki nongkhaïi dewïong haduh ki Nongmihkhmat paidbah. Hynrei ka Sorkar ka ïai pyneh beit triang ba kam don satia kata ka High Level kaba pynïaid sop sop ïa u dewïong bad dawa ruh ïa kiba kynnoh ba kin sei madan bad ki sakhi satar. Hynrei wat haba kawei na ki sengbhalang ha ka jylla ka la ïoh bat ïa ki trok kit dewïong be-aiñ pynban ka Sorkar ka sngap manman la kumba khlem jia eiei ruh em. Kine ki jingjia, ki shu jah klep kumto namarba ka Sorkar ka sngap kyllut bad kam treh ban kubur ba ka don ka jingkhaïi be-aiñ ïa u dewïong.
Ki jingleh jong ki briew kiba don ha bor ka pynlong ïa ki Pulit ban kylla langkñia wat lada ki trei hok ïa ka kam namarba lada kim kohnguh ïa ka hukum kaba wan najrong ka jingpynshitom ka la ap lypa ïa ki.
Namarkata, ban lait na ka jingjah burom, ka Sorkar ka la dei ban pyrkhat bha bad kam dei ban ailad ban wanrah ïa ki Pulit CISF ha ka jylla namar kan ktah ïa ki Pulit kiba tip kham bha ïa ki jingtreikam bad ban pynïadei bad ki nongshong shnong jong ka jylla.
Kumba long mynta ka rukom treikam jong ka Sorkar Jylla bad ki Pulit ki pynpaw shisha ba kim lah ban tehlakam ïa ki kam shalan bad tih dewïong be-aiñ ha ka jylla bad kane ka la pynduh jingshaniah ïa ka Ïingbishar wat hadien ba ka National Green Tribunal (NGT) ka la pynjari ban khang noh ïa ka jingtih dewïong thliew khnai hapoh ka jylla Meghalaya naduh u snem 2014, halor ka nongrim ba ka pynjot ïa ka mariang bad ka buh jingma ïa ki nongtih ha ki par dewïong bad kiba kwah ban tih dewïong ki dei ban pyntreikam katkum ka juk saïan bad teknolji ban lait na ki jingshah pynjulor jong ka mei mariang.
Wat hapdeng ki kyndon ba pyrkhing jong ka NGT bad ka Ïingbishar ban tehlakam ïa ki kam khaïi bad bad tih dewïong be-aiñ ha ka jylla, hynrei ki kam be-aiñ ha ka jylla ki dang ïaibteng haduh mynta ha ka kyrteng jong ka ‘High Level’ bad ïa kane la ban sakhi na ki jingjia ba ki nongtrei ha ki par dewïong ki la duhei ïa ka jingim na ka jingtwa jong ki par dewïong bad wat u dewïong ba la lum thup naduh naduh u snem 2014 haduh mynta ruh um lut shuh bad ki trok kit dewïong ki ïaid sahuh manla ka sngi ha ki surokbah.
Ki jingbthah jong ka NGT ban khang ïa ka jingtih dewïong be-aiñ kim shym treikam pura ha jylla namarba ki Pulit bad ki Magistrate ki dang ïai lap ïa ki jingtih dewïong be-aiñ ha ki par dewïong ha ki snem ba la leit noh.
Kine ki jingleh be-aiñ ki kylla long pynban kum ki jingkhanglad ïa ki trai par dewïong barit ban ïoh kamai katba ki nongkhaïi heh spah ki ïoh kam ban bteng ïa ki kam khaïi dewïong sahuh ha ka kyrteng ‘High Level’ bad ban ïaid laitluid ha ki surok bah. Lada ka Sorkar thymmai kaba mynta kam lah ban leh eiei u paidbah hi un sa duh noh ïa ka jingshahniah.
