Mano ba ïohnong na ka surok Nongstoiñ-Maweit?

Bah Tonington Tyrsa Maweit

0

Ka surok Nongstoiñ-Maweit la ju bna ha baroh kawei ka Jylla, wat ki bym pat ju poi ne ym donkam ïa ka ruh ki kwah ban tip, namar ka dei ka Surok kaba la rim tam (1963-1964 da ka sorkar Assam) na sor Nongstoiñ sha katei ka thaiñ bad kaba don kyrhai ki spah mariang. Ban ong ha baroh kawei ka jylla ka long namar, kat sha ba leit, la ha sor ne ki jaka kyndong ki ïa kylli kumno ka surok Maweit ?.
La tih ïa katei ka surok Nongstoiñ-Maweit naduh u snem 1963-64, por sorkar Assam bad ka arta jong ka, ka la dap mynta 58 snem ha kaba khlem lah pynbha da ka Jylla Meghalaya.
Ïa ka nam bad ka kyrteng jong ka barabor ha kum kine ki por ba la jan ka election, ka kyrteng jong ka ka la sdang mih pyrthei. Kum ki Nongshong shnong kim sngew phylla shuh ïa kum kita ki khubor kren sngew synei, ne kyntien kular, namar ka long tang kum ka jingwan phai biang ka mariang jong ka snem.
Ki Nongshong shnong, kim sngew nang shuh ban ngeit, la kata kawei pat ka khubor shna Maweit kan wan urlong shisha ne em kata ka jingtrei “Intermediate” (Single lane) kaba yn sa sdang na ka 0.23rd km Nongstoiñ-Maweit road. Ka khubor te, la ïaleh shitom bha ban pynpoi ha man la ki thliew ïing jong ka Mawshynrut Consti-tuency, bad la sngew kum ban pan bainong namar kitei ki kam, ym dei shuh kum ka kamram jong u ta u ba hap ban kitkhlieh.
Ki daw kiba pynlong ïa ki jingartatien, ka dei namar kajuh kane ka kynhun kaba la kular lypa ha ka por ïalap election, ba lada un jop yn pyndep ïa ka tang hapoh 6 bnai, naduh Nongstoiñ haduh Wah Blei 68 km. Hynrei mynta pat la bna tikna ba tang 23.00 km kaba long tang marshiteng ruh em, hato kan pynim aiu ïa ki paidbah ka thaiñ lano yn bteng biang?, ka por ruh kam don shuh ïa u ban pyrshang pynbiej da kumwei pat.
Ka por satang khyndiat sha ka Election, itei I 23 kilometer ruh pat sdang, kumno yn tikna, namar ka surok Maweit te ka la ïoh bun tylli ki jaid scheme khlem longkam bad kine harum ki long ki jingshisha:
Ha u snem 1979, mynba dang leh hok ka sorkar jylla, la rung ha ka Meghalaya Assembly Budget ban pynheh (Improvement) 0.00 to 21st km Nongstoiñ-Wahlyngdoh, hynrei ka shu jah rngai noh kumto.
Ha u 2005-06, namar ki jingleit byrngem boycott election ki Rangbah Nongshong shnong, u Chief Minister ba don burom Bah D.D. Lapang u la ai kyrpang 10 crore tang ïa ka Surok Nongstoiñ-Maweit ban siang rong 10 km, hynrei ym shym la ïoh surok rong namar ki jingleh kam kai ki Contractor Nongstoiñ. Naduh kitei ki snem la sdang ñiom ki trok dewiong. Ka kaba kut u 2010, ka pisa kam don shuh, katba 2 km na ka 10 kilometer kumba la ai work order pat khlem ktah eiei.
Ha u snem 2015, U MLA barim bad u ba nyngkong eh hadien ka Delimitation of Constituency jong ka Mawshynrut ST, Bah Witting Mawsor, u la pyrshang katba lah wat ban leit shaduh Delhi bad la ïohi ruh ïa ka estimate kaba 85 klur kaba phah da u Chief Engineer (NH) PWD (Road) Meghalaya, Shillong, sha Delhi kat kum ka No. PW/CE/NH/ISC/3/2015/2 dt. 16th March, 2015.
Hynrei kane ruh ka la shu jah rngai kumjuh namar ym don ba buddien. Kam long kaba shisha pat kumba u la kren ha ka Youtube ha kine ki sngi ba u leit Delhi shaphang ka 2 lane Nongstoiñ-Maweit haduh Nongjri-75 kms, hynrei ka jingpyrshang jong u ka long tang kumtei haneng.
Ha ka 5th April 2017, ka Ministry of Transport & Highways ka sorkar India, ka la approved “In Principle” and, Declaration Nongstoiñ-Maweit-Nongjri (Length-75.00 Kms as New National Highways in the state of Meghalaya. No. NH-14012/15/2013-P&M (Pt-23) GOI Ministry of Road Transport & Highways, Dt. 05.04.2017. Ïa kane ym lah ban len, kumba la pyntikna lyngba ki kot ki sla ba dei U Bah Vincent pala MP ba trei shitom, ïa ki ar tylli ki project, Nongstoiñ-Maweit-Nongjri Road bad Jowai-Moulsei-Silshar Road kajuh ka File.
Katkum ka shithi na u Maya Prakash, Director (P&B) Ministry of Road Transport, Govt. of Indua, la bthah kumne ïa u Chief Engineer, National Highways, Meghalaya: “You are, therefore, request to take up the work of Preparation of DPRs of the said stretches, most immediate”. Katkum kitei ki jingthmu ka Ministry, ka la biang eh hynrei sa tang ka kamram jong ka sorkar jylla. Ïa kine ki jingshisha la ïoh jingtip bniah lyngba ka RTI ba la pan da kawei ka sengbhalang.
U Chief Engineer NH, ka State, u la tender 2 sien, na ka bynta ban survey ban ïoh ïa ki DPR kumne:
La tender ha ka 08.08. 2017 la buh ban plie tender 04.09.2017. Hynrei, namar bym ïoh ïa ki Consultancy ba biang, ka Ministry ka la bthah ban khot tender biang vide; Letter dt. 19.03.2019. La khot bïang (Re-invite) ha ka 24.05.2019, hynrei la cancelled noh vide; letter dt. 30.09.2020.
Namar katei ka surok la shu approved “In principle” bad haduh kata ka por ym pat pynbna (Notified) kum ka National Highway da ka sorkar India, kumta la sangeh shuwa shipor kat haduh ban da pynbna NH ïa ka. Ha kaba khatduh eh katkum katei ka shithi, ka Ministry ka ong; Kat bym pat pynbna National Highway, ka sorkar Jylla kan hap peit bad maramot hi na ka pisa ka state ba ïoh lum na ki khajna.
Katkum ka jubab jong u Chief Engineer NH Shillong, u ong kumne ha ka ktien phareng: On pending the above, “Construction of Intermediate Lane Road from 0-35th km under World Bank funded MITP is Proposed”.
Ha kaba kut ka 4.5 snem, la ïohi lyngba ki kot ki sla ba katei ka 35 km la shah ot noh satang 23 km. Ym lah ban pynshisha la ka urlong neem haba lah kat kitei ki scheme baroh ki la jah noh.
Ka jinglyngngoh jong ki nongshong shnong, ka long kumno bym lah ban pyndep haduh ka 35 km kumba la dep survey ban pynpoi haduh shnong Maweit, ban pynmyntoi ïa ki. Kat ïa ka surok Maweit kaba la ju kyrshan khamtam ïa ka sor Nongstoiñ bad ka district baroh kawei. Ka jingïoh jingtip na ka jubab RTI ka DMR dt. 18.04.2018, ba ka jingkit ïa u old stock ha u 2014 haduh 2017, tang napoh ka Counter Nongstoiñ kaba u Dewiong u wan tang na Maweit bad khyndiat na Shahlang, ka long Rs 190, 00 51,282 bad ka challan ba dangsah ban die ka long 13,926.
Katei ka pisa ka dei ka pisa paidbah ka ban repair ne maramot ïa ka surok Nongstoiñ-Maweit hi, katkum ka NGT guideline. Hynrei ka jingkylli ka long ka la jah shano?. Paidbah lada ka dei ka sorkar ba hok bad leh katkum ka aiñ sorkar India, ka khajna dewiong naduh u snem 2000 ba sdang trei dewiong haduh mynta, ym donkam ban leit shim ram ne pan na Delhi,tang na ka khajna ba mih na ka, ban siang da ka ksiar ruh ka la dep.
Kiba ïohnong barabor ki dei ki Politicians, ki Nongkhaïi, Contractor bad ki nongtrei sorkar na ki Department bapher bapher kiba ïadei kam bad ki nongshong shnong, ba barabor bym lah ban paw.
Ki daw baroh kiba la pynsohsat eh ïa ka surok Maweit haduh ba ki muster roll kim lah shuh ban repair ki long:
Ki politician ki shu wan pynbiej shisien haman la ka 5 snem tang ban ïoh Vote. Ki ju pynlong pynban kum ka jaka kamai na ka bynta ki Nongkyrshan jong ki ha ki san snem, ki Nuksa :-
Katkum ka jubab jong ka RTI dt. 10.09.20, ka tnad PWD, ka la Draw bills khlem jingtrei repair ba tikna haduh Rs 2.11 Crores, naduh Nongstoiñ-Maweit-Sdad Dkhar road (Wahblei), tang ha ki 3 snem : 2018-19, 2019-20, kynthup A/R, S/R Culverts, hynrei tang 10 percent ei ei kiba la leh malu mala.
Ka jingïada bad ailad ki Nongïalam paidbah ïa ki Hehspah Nongkhaïi dewiong ban leh katba mon ban tih bad kit shaduh Nongstoiñ lyngba katei ka surok, katba ki paidbah ka thaiñ nangjynjar khamtam ha kine ki por slap. U DC, SP, West Khasi Hills, kim kwah ban tuklar, la I kumba ka don ka jingïa myntoi lang. La kylli ruh ïa uwei u police officer ba kumno kim burom ïa ka aiñ ri India, ka jubab ka long, “Ym don Order na ka sorkar jylla”. Kane ka pynshisha ha ki paidbah ba ym don hukum, namar u CM Conrad u ïai len ha Assembly haduh mynta.
Ki Nongkhaïi Dewiong, bad Nongkhaïi dieng supply, kim kheiñ snep ïa ka jingjot ka surok wat tang ban ïa kyrshan lem ïa ki jingdawa ki trai shnong na ka sorkar.
Kaba phylla eh ka long khamtam ka jingtih bad kit beaiñ ïa u Dewiong, ym don ba peit ne burom wat la ka Aiñ ri India (Supreme Court) ka la khang pyrshah ruh ym don ba salia.
U Chief Minister ka Jylla, U Conrad K. Sangma u nang len (denied) haduh mynta. Wat hapoh Assembly ba ym don ba tih ne khaïi beaiñ ïa u Dewiong ha ka jylla. U ieng skhem ha la ka nia, ba ka sorkar ka la pynbna da ka buskit kaba Rs 5,000/- ïa kino kino kiba ai report lada don kiba leh beaiñ.
Hynrei ym tip ei ei pat, kaei kaba don ha ki paidbah ba lui lui. Ka 5,000/- tyngka kan long aiu haba ïa nujor bad ka jingim bad ka ing ka sem. Ym don jingïapher ei ei bad ka thaiñ jaiñtia bad kane ka District jongngi ki jinglong ha ki jaka tih par dewiong. Kumta shai kdar ki paidbah ki im ha ka jingtieng kaba khraw (Live with fears). Lada yn pyndonkam da kawei pat ka kyntien ki ju ong ïa ki “nongleh donbor” (Mafia acts).
Kiba duh nong na kitei ki jingjia baroh ki dei ki nongshong shnong. Ban thoh lut ïa ki jingshah lehbeiñ ïa ka thaiñ Maweit, ym lah ïoh page ha ki kot khubor, namar kiwei pat ki briew kiba nabar kim ïohi ïa kiwei pat ki lad pynroi paidbah ki Department bapher bapher, kiba la ju duh lut tang namar ka jinglong katei ka surok, ba kim treh ban ai scheme ïa ki briew na ka thaiñ Maweit.

Leave A Reply

Your email address will not be published.