La khihwin ka ilekshon…mano ban jop mynta ka kynti?

Patricia Mukhim

0

Ki don bun ki jingjia ha ka ri jongngi ïa kiba ngim ju kham pynleit jingmut lane ngi ïakren bad ïatai tang ha sor Shillong. Katkum ki kaiphod kiba la pynmih da ka World Inequality Report lane ka jingthew tarajur hapdeng kiba duk tam bad kiba riewspah tam, la shem ba ka ri India ka long kaba jur tam eh ka jingbym ïaryngkat ka jingïoh jingsep la shem ba ka ri India ka long kaba ïapher tam eh ha kaba tang kumba shiphew na ka shispah (10 percent) ki bat ïa kumba 57 na ka shispah (57%) ka kamai ha ka ri baroh kawei ha u snem 2021. Na kiba sah 90 na ka shispah pat kumba shiteng ki don ka spah tang kumba 13 na ka shispah (13 %). Namarkata kane ka kaiphod kaba la pynmih na ri phareng ka kdew ba ka ri India ka long kaba duk bad kaba jur eh ka jingbym ïaryngkat ka jingïoh ha kaba tang khyndiat ngut ki bat lut ïa ka spah jong ka ri.
Kita ki long ki nongkhaïi kum u Mukesh Ambani bad u Gautam Adani ban shu jer katto katne ki kyrteng. Dang ha kine ki khyndiat taïew u khun jong u Mukesh Ambani u la khot ïa ki heh spah ka pyrthei baroh kawei kynthup ïa u Bill Gates, u Mark Zukerberg bad bun kiwei de ba kin ïadon bynta ha ka jingpynkhreh ka jingshongkurim jong u (pre marriage celebration). Ka jingshong kurim kan long haduh u bnai Naitung ne July. Kine ki heh spah baroh ki wan da la ki jong ki jong ki liengsuiñ bad lah pynkylla ïa ka jaka hiar liengsuiñ (aircraft landing ground) jong ka Indian Air Force sha ka jaka hiar kita ki liengsuiñ jing ki riewshimet. Toi ka jaka hiar liengsuiñ jong ka Indian Air Force lane ki shipai lehthma na suiñ ka long kaba kyrpang bad ym ju lah ban hiar kiwei pat ki liengsuiñ jong ki riew shimet namar ba ka lah ban long ka jingma ïa ka ri. Hynrei na ka bynta u khun u Ambani, u Ananth Ambani la pynkheiñ lut ki kyndon pyrkhing baroh.
Ki jingai sngewbha ba ki ai kita ki nongrwai sha kata ka jingkhawai ki kynthup ïa ki kali kiba da ki spah klur tyngka. Don lei lei kiba ai sa da ka dewlynnong baroh kawei. Ki mawlynnai bad ki baje kiba shongdor da ki klur tyngka leilei ym lah ñiew shuh. Kane keiñ ka dei ka jingshisha jong ka ri India bad ka dei ruh ka jingshisha ha ka jylla Meghalaya. Kiba duk tasam ki la nang duk bad kiba la kiew ka spah pat ki la nang kiew bad dei kine kiba ïoh bat lut ïa ki jaka raid bad pynkylla ri kynti ïa ki. Dei kine ki khyndiat ngut ki heh spah kiba dang tih ïa u dewïong wat hadien ba la khang ban tih dewïong kumba tih hangne ha ka jylla ha kaba ki briew ki hap ban hiar sha ki krem ban tih bad khlong ïa u dewïong. Bunsien kata ka krem dewïong ka dap um syndet bad kiba trei hapoh ki ïap jyllop lut. Lah bun ngut kiba ïap shapoh kita ki thliew hynrei namar ba bun na kine ki nongtrei ki dei na Nepal lane na Bangladesh bad Assam ïa ki met jong ki ym ju don ba wad shuh. La shu tep noh ïa ki jar jar.
Don kiwei pat kiba kamai spah da kaba pum lut ïa ki khlaw bad die ïa ki dieng lane ki pom dieng khnang ban ïoh tih maw ban khaïi sha Bangladesh. Da ki spah tylli ki trok ki kit ïa kine ki maw manla ka sngi. Ka mariang te ka la jot hynrei ym don ba salia; ym don ba ud ba nam namar ngi ong “Ka khlaw jong u te u lah ban leh katba mon.” Kane ka long ka bym shongnia ei ei ruh. Ka khlaw, ki um ki wah bad ki lum baroh ki dei ki jong baroh lang (collective owenership). Dei na kata ka daw ba khot ïangi ki riewlum (tribal). Lada ngim don shuh kane ka jingïadei kyrpang kum kiba long trai lang ïa ki khlaw ki btap, ki lum ki wah, ki tlong um bad kumta ter ter te ngi lah kylla long kum kiwei pat ki jaitbynriew ïa kiba ngi khot ki ‘dkhar.’ Ka long kaba I bynniaw ba ki nongpynïaid shnong kim lah ban tehlakam ïa kane ka jingkurup bor ïa kiei kiei kiba dei ki “jonglang” ïa kiba dei ban ïa long trai lang bad ban ïasam lang. Kumban shu kdew nuksa, ka um bam um dih mynnor ka dei ka “jonglang” kamut ba ym don ba long trai shimet ïa ki tlong um. Mynta pat ngi ïohi ba ki don ki riew shimet kiba thied ïa ki khlaw bad ki tlong um bad ki die um pat kylleng. Bun na ngi ruh ngi hap ban thied ïa ka um kaba u Blei nongbuh nongthaw bad ka mei mariang ki la ai sbun ïangi u khun bynriew. Kane ka jingkylla stet jong kita kiba dei ki jonglang (community resources) sha ka jong ki briew shimet ka la pynlong ïa kiba bun kiba duk ba rangli ba kin ym ïoh shuh wat tang shi nongrim ïing ruh.
Kine ki jingeh kiba ka jaitbynriew ka ïaid lyngba dei ban ïakren ha ka por ilekshon. Mangi ki paidbah ngi dei ban buh jingkylli na ki kyrtong kiba wan na ki seng bapher bapher bad kiba ïeng ha ka nognrim shimet ruh balei ba kim ju kren halor kitei ki mat ki phang. Dei ban kylli ruh balei ba ka jylla Meghalaya ka wan balai ha ka jingduk tam na ki jylla baroh ka ri India. Kiei ki daw kiba pynlong ïa ki briew jongngi ba kin duk tasam haduh katne? Balei ba bun bah kiba na nongkyndong ki hap ban wan sah ïing kiba shi kamra ar kamra hangne ha sor Shillong tang ban ïoh buh dukan harud surok? Balei ba ym don lad ban seng kam seng jam ha ki nongkyndong jong ngi?
Lada ka jingpule puthi ka nang hiar kata ka mut ki lad ïoh kamai ki samla jong ngi ruh kin nang jynjar. Te ka jingkylli ka long balei ba ka jingpule ka hiar haduh katne bad mano ban wanrah ïa ka jingkylla ha kane ka phang? Hato uta/kata kiba shah jied nongthaw aiñ (Member of Parliament) ha ka dorbar bah ka ri India (Parliament) ki la ju tuklar mo ïa kine kiei kiei kiba ktah eh ïa ngi – kata ka jingduk tasam, ka jinghiar ka pule puthi, ka jingjynjar ban ïoh ïa ki lad pynkoit pynkhiah, ka jingbym ïoh ïa ka bam kaba tei khamtam eh ïa ki hep barit bad kata ka ktah ïa ka bor pyrkhat jong ki. Bunsien ym ju ïohsngew ba ki MP na kane ka jylla kin kren eiei ha Parliament. Hynrei lah dei ban kdew ïa kine ki mat ki phang kiba ktah eh ïa ngi. La jied ïa ki nongthaw aiñ ym tang ba kin shu leit mihkhmat na ka bynta jong ngi hynrei ban kren bad kdew ruh ïa ki jingeh ka jylla.
Bunsien ma ngi ki nongjied ngi shu shong shit khleh beij bad jied ïa u/ka kyrtong tang namar ka jingrwai kaba pynkyndeh mynsiem hynrei ngim thew pat la uta/kata kaba ngi jied ki long ne em kiba lah ban ïeng tyngeh na ka bynta jong ngi bad khamtam ban ïada ïa ki hok ki sot jong ngi kum ki riewlum. Hynrei ka por kam slem ba yn nang bun kiba duk kiba wat tang ka ïing shong ruh kim don. Kumno keiñ ka imlang sahlang kaba mynnor ka ïeng halor ka nongrim ban ïa kyrshan mar kylliang bad ban ïarap lem ïa kiba duna jingïoh; ka imlang sahlang kaba ïoh ei ïa ka um bam um dih mynta pat la hap thied wat ïa ka um. Kine ki jingkylla ki dei ban pynpeit mat ïa ngi ym ban shu ïa khaprip haba ngi ïohi ïa kine king jingkylla ka por ha kaba ïa ka ‘jonglang’ lah knieh noh tang da ki katto katne ngut.
Mynjur ka Air Force bad NEIGRIHMS ban pynbiang ki lad jingshakri ha ki sngi ilekshon
Shillong, Lber 24: Kum ka dak jong ka jingpynkhreh ia ka jingpynlong ia ki Lok Sabha Election, na ka liang u Chief Electoral Officer ka Meghalaya u Dr. B.D.R Tiwari ha ka sngi saitjain u la pynlong ka jingiakynduh lang bad ki Nodal Officer napoh ka H.Q Eastern Air Command Upper Shillong bad u nongialam ka Group Captain A. Sharma, bad u NEIGRIHMS u Nalin Mehta, nangta ka tnat Transport jong ka Meghalaya, na ka Directorate of Health Services (MI), ka State Nodal Officer CAPF, ban pan ia ki lad jingiarap kum ka Air Ambulance lane ki Chopper Service na ka bynta ki jingdonkam jingiarap ai dawai ne ki lad jingsumar kiba kyrkieh na ka bynta ki Lok Sabha General Election 2024 ban buh ia ki helicopter bad ka jingsumar kaba khlem donkam siew ia ki nongtrei kiba don ha ki polling station kiba don ha ki kamram jong ka ilekshon.
U CEO u la banjur halor ki jingsngewkhia jong ka ECI na ka bynta ka koit ka khiah jong ki nongtrei bad ki jingdonkam ia ki health care bad baroh ki lad kiba bha tam khlem da donkam ban siew bad u la iathuh ba watla da don ka jingbym lah thikna jong ka jinglong ka suinbneng ha ka jylla, baroh ki lad jingdonkam ha kaba iadei bad ki jingiarap na ki shipai liengsuin dei beit ban buh kumba la bthah da ka ECI.
Halor ka jingdonkam ban pynbiang ia ki Helicopter ban kit ia ki bor pahara bad ki nongtrei ha ki polling station kiba donkam kyrkieh bad kiba donkam ki jingiarap kiba mardor, ka ophis u CEO kan sap hah ia ka shithi sha ka Ministry of Defence na ka bynta ki sienjam kiba kongsan halor kane baroh ar tylli ki shnat trreikam ka Transport department jong ka Meghalaya bad ki shipai Air Force ki la pynthikna ba kin buh ia ki Chopper ha ki jaka ba donkam na ka bynta ka jingdonkam ba mardor ban kit ia ki nongtrei bad kumjuh ruh ia ki bor pahara bad na ka liang ki pulit ka jylla ruh ki la long kiba la kloi ban iarap khamtam sha kito ki jaka kiba khma jynjar.
Ha ka jingialang u CEO u la iasyllok ruh bad u director jong ka NEIGRIHMS bad ka ophis DHS (MI) ban pynbiang ki lad sumar khlem donkam siew ia ki nongtrei kiba leit sha ki kamram jong ki ilekshon Lok Sabha ha ka jylla.
U la iathuh ba kin sa pyntip sha baroh ki PHC bad CHC bad sha kiwei pat ki jaka sumar ban long kiba la khreh ban iarap bad ai ki jingsumar kiba kyrkieh kiba donkam. U la kyntu ruh ia DHS (MI) ban pynbiang ia ka kynhun ki nongsumar bad kumjuh ki Ambulance ba kin don ha ki jaka khnang ba kin lah ban leh ia ki kam kiba donkam ha ka por ba kyrkieh.

Leave A Reply

Your email address will not be published.