KA NONGMUNA THUP-ADONG KYNTOKAM

Bah Raphael Warjri

0

Ka ktien kliar-iktiar ka lah ban long ïa kiwei kiwei ki bynta jong ki bor sorkar kum ka Kliar-iktiar Aiñ (Law Commission), Kliar-iktiar Shakri Sorkar Paidbah (Public Service Commission), Kliar-iktiar & Saiñpynïar (Commissioner & Secretary), Kliar-iktiar Tohkit ne Kliar-iktiar Jurip (Commission of Inquiry), Symbud Kliar-iktiar (Deputy Commissioner), bad kumta ter ter kat ba ba shah. Ha ka ba ïadei bad ka ktien Saiñpynïar (Secretary) la shem ha ki dulir jong ka sorkar Bilat mynnor bad ki Syiem Khasi ha ka ba ïa ka ktien Secretary la jer da Saiñpynïar. Hynrei ha kane ka khep yn pynleit jingmut shwa tang ha ka kam jied-lamkhmat sha ka dorbar thawaiñ jong ka jylla Meghalaya.
Ki mar bad kyntien ba pyndonkam ki seng saiñpyrthei, ki kyrtong bad ki paidbah nongbud ha ka ba jied ïa ki kyrtong nongmihkhmat sha ka dorbar thawaiñ la thawhi bad tyrwa shwa ban pdiang da ka iktiar jong ki riewtbit ha ka ktien ba la jer kyllum kumne harum:
Banner: Lama-pathai- ka mut ka lama ban pathai jingtip sha ki paidbah ha ka imlang sahlang.
Hoarding: Slapudker-antor- ka mut ka sla ka ba don u pud ba ker sawdong na ka bynta ban pathai ïa ki antor sha ki paidbah ha ka imlang sahlang.
Placard: Snep-pathai- ka mut ka snep kot lyngkhot ba pathai jingtip sha ki paidbah ha ka imlang sahlang.
Propaganda: ïalap-ainam- ka mut ka nia ba ïalap tang ban ai nam ïano ïano.
Programme: Kamroilang- ka mut ka kam ba dei na ka bynta ban roi ha ka imlang sahlang.
Slogan: Tienpah- ka mut ki synrop kyntien ki ba long ki nia ne ktien ban pah ne khring paidbah shisyndon.
Riewtiplem: Sympathiser- ka mut ki briew ki ba don ka mynsiem ban tip bad sngewlem ïa la ki parabynriew na kajuh ka kynhun.
Poster- Kot-antor- ka mut ka kot ka ba pathai antor sha ki paidbah ha ka imlang sahlang.
Leaflet: Slakot- ka mut ka sla kot ka ba sam paidbah ha lynti syngkien.
Khnang ban kham jlih ka rukom ïasam jingtip la sngew dei ban kylla sha ka ktien Khasi ïa ki bynta ba kongsan jong ka kam Jied-lamkhmat ha jylla ne ka Ri India hi baroh kawei. Kita ki bynta ba kongsan tam eh ki dei kumba la kdew harum:
MODEL CODE OF CONDUCT- NONGMUNA THUP-ADONG KYNTOKAM
Model- dei ka Nongmuna, Code- dei ka Thup jong ki adong, bad Conduct dei ka ba shah kynto ha la ka kam ba korbar.
Model Code of Conduct: Ka Nongmuna Thup-adong Kyntokam ban kdewlynti (guide) ïa ki seng saiñpyrthei bad ki kyrtong.
I. Kyntokam Kyllum:
1. Ki seng saiñpyrthei ne ki kyrtong kim dei ban kynthup ïa kino kino ki kam ki ba lah ban kynshoit ïa ka jingïapher ka ba la don lypa lane thaw ïashun ne ka saw ka sian hapdeng ki paidbynriew, paidriewniam lane para ba ïapher ka ktien ka thylliej.
2. Ha ba kynthoh pyrshah ïa la ki para seng saiñhima, ka dei ban long thik tang halor ki kpait saiñkam bad kamroilang, ki dienkam barim bad ki kam thymmai. Ki seng badd kyrtong ki dei ban kiar na ka ba kynthoh ïa ka kam shimet, ka bym ïasnoh bad ka kam paidbah jong ki nongïalam ne ki nongtrei jong kiwei ki seng. Ka ba kynthoh markynti ïa ki seng ne nongtrei khlem jingshisha lane ba budnam dei ban kiar raimaw raidieng.
3. Ym dei ban khring da ka ba shah liang ïa ka ba sngew la ka jait ka khong ne paidbynriew tang na ka bynta ban ïoh nongbud. Ym dei ban pyndonkam ïa ki iingmane bad iingniam lane ki jaka mane blei kum ki jylli ban ïalap ainam jied kyrtong.
4. Baroh ki seng saiñpyrthei bad kyrtong ki dei ban kyndiah na ki kam ki ban lam sha ka bamsap kum ban pyrshah ïa ki aiñ jiedkyrtong, kum ha ba bei pisa ïa ki nongbud, ba kynteit pynma ïa ki nongbud, ban mihpli ha ka kyrteng ki nongbud, ban khroh-sha-lade hapoh ka shispah jam na ki semtrei budkyrtong, ban pynlong jingïalang ha ka khep khatduh ba la mang 48 kynta shwa ban kut ka jingbud, bad ka ba bei baileit baiwan bad baisynran ïa ki nongbud na bad sha ki semtrei budkyrtong.
5. Dei ban burom ïa ka kam iing kam sem bad ka suk ka saiñ kum ka hok jong ki riew shimet, wat lada ki seng saiñpyrthei ne kyrtong ki atnud ïa ki tienshimet bad kam shimet jongno jongno ha ka saiñpyrthei. Dei ban kiar raimaw raidieng na ka ba ïalang pynkhihwin ne khangkut hakhmat tyngkong ne khyrdop iing kum ban pyrshah ïa ki tienshimet ne kam shimet jong ki riewshimet.
6. Ki seng saiñpyrthei ne kyrtong kim dei ban shah ïa la ki synran nongbud ban pyndonkam ïa ka khyndew, ka iing ka sem, ka kynroh iing ter ter khlem ka jingbit jong ki trai jaka na ka bynta ban sieh lama, wah sla-antor, tah kotpynbna, thoh tienpah ter ter.
7. Ki seng saiñpyrthei bad ki kyrtong ki dei ban husiar na ka ba pynthut ne pynsakma ïa ki jingïalang bad ïaid paidbah ba pynlong da kiwei pat ki seng. Ki nongtrei bad riewtiplem jong kawei ki seng saiñpyrthei kim dei ban pynwit ha ki jingïalang paidbah ba la pynlong da kiwei pat ki para seng saiñpyrthei da ka ba buh kyntien ne jynthoh da ka ba kylli ne da ka ba sam paidbah ïa ki slakot jong ka seng lajong. Ka ïaid paidbah kam dei ban long ha kajuh ka jaka ba don ki para seng ba ïaleh markynti. Ki seng ba ïaleh markynti kim dei ban weng ïa ki kot-antor ba pynieng da ki para seng na ka liang pyrshah.
Kane haneng ka long shi bynta jong ka Nongmuna Thup-adong Kyntokam na ka bynta ban teh lakam ïa ki seng saiñpyrthei bad kyrtong ha ka ba korbar ïa ka kam jied-lamkhmat sha ka dorbar thawaiñ ha jylla. Ki bynta ba bud na ki kyndon katkum ka dulir tehlakam jong ka Kliar-iktiar Jied-lamkhmat kin dang bteng ha ka sienmih ka ba bud, bad kine ki long katkum ba la kubur bad aibor da u Bah Frederick Roy Kharkongor, Kherrangbah Kliar-iktiar Jiedlamkhmat jong ka Sorkar Jylla na ka bynta ban myntoi ki paidbah salonsar ha ka imlang sahlang.

Leave A Reply

Your email address will not be published.