KA ÏTKHMIH : Balei wan korbar da ki Hindu ba nabar jylla ïa ki kam poh ïing jong ngi ?
- HT Wells

Ki jingjia ha kine ki khyndiat sngi ba la dep ha kaba la don ka jingïatyngkhuh hapdeng ki paidbah bad ki bor jong ka aiñ ha Mawkynrew, Mawleiñ ha East Khasi Hills District namar ka jingtei ïa ka skul u Ram kumba ki ong, (Rama Krishna ME School), ba la kyntur sha madan phutbol jong ka shnong, ka dei ka kam shnong kam thaw jong ki, ha kaba ki paidbah ki kynnoh ruh ba u sardarshnong u leh hi u khlem ka jingmynjur lang jong kitei ki arshnong. Ñiuma, lada ka long kumno kumno ruh, ka dei beit ka kam shnong kam thaw jong ki, kam shym don satia kano kano ka jingpynshisha ba ki Balang khristan ki kynshoit ne ai ding ïa katei ka jingïakhih kumba la kynnoh da kata ka seng hindu KSP. Te balei pat ki shongshit niam Hindu (Hindu fanatics) na Assam ki wan ban korbar ïa ka kam ïing kam sem jong ka jylla jong ngi ?
Dang khyndiat bnai ngi la ïohi, kumno ka jia ïa ka Dorbarshnong Mawsynram namar ka krem Mawjymbuiñ ba kitei ki juh ki shongshit niam ki kwah ban pynlong jaka puja puken hapoh katei ka krem. Ha lyndet jong katei ka jingjia ruh, dei kata ka Kutumba Suraksha Parishad (KSP) na (RSS frontal organization) Assam ba la lamkhmat da uta u Ranjan Borah kaba la wan korbar, bad hangne ruh ka dei katei ka juh. Hynrei kaba sngewtynnad kham harud (sideline) jong kato ka jingïalang ba la khot da ka DC East Khasi Hills ban ïakren sngewthuh ïa katei ka mat ‘Mawjymbuiñ’; uwei na ki nongïalam jong katei ka KSP u la phla paidbah ba dei kata ka ‘Seng Khasi Hima Mawsynram’ kaba leit tied jingkhang sha ki, ban pyrsat pynrhem ïa katei ka kam sha Guwahati.
Hato ka sorkar ka hun ban long tang kum ka nongpeitkai na gallery bad ban shu shong kyllaiñ kti halor kane ka kam pynïapher niam jong ka RSS kaba la klang napoh napoh ha kane ka ri jong ngi ?. Kam pher, kano kano ka kyrteng hynrei ka kmie jong ka jingpynïashrut niam te dei katei ka Rashtriya Swayamsewak Sangh hi (khamtam ban pyrshah ïa ki khristan ha kylleng ka ri India), ym don da kawei pat namar ka la dep smai ban pynlong ïa ka India kum ka Hindu State (Rashtra) da ka “One Nation, One Religion, One Language, One Government”. Ngi la ïohi kumno ki leh ha Assam namar ka saffron party jong ki ka la don ha ka bor, ki pynmih laiphewjait ki hukum ban khanglad ïa ki khristan bad ïa ki Muslim, khnang ba ka niam Hindu jong ki kan ïeng rasong. Parari, ngi la dei ban kyndit bynriew halor kine ki lat lat (under current) kiba lynshop ïa ka Thwei napoh napoh. Baroh shikatta, ngi ïa shongsuk shongsaiñ wat ngi ïapher ha ka jingngeit niam hynrei, ka jaidbynriew ka long kawei, ngi burom kylliang iwei ïa iwei pat. Ngi ïabeh ha ka ïap ka im, ka khawai dawai bad kumta ter ter.
Wat la ngim lah ban tip thikna haduh katno phew hajar ngut ki ‘karsevaks’ kiba ka RSS ka la phah training bad phah skul sha ki ktem jong ka ha kylleng ka India. Ñiuma, lada ka volunteer ban phah pule ïa ki tang na ka bynta ka jingnang jingstad jong ki, ngim ong ei ei, hynrei kaba sngewkhia ka long, ba kine ki shongshitniam (fanatics), ki kynshoit napoh napoh ban pynïapher bad pharia jaidbynriew.
Balei, ngi klet ban pule ïa ki dak (signs) jong ka jingwan tyllep suki pa suki jong ki khar Hindu hangne. Kum ka jingpynmaw, ka jingwan ïuhkjat jong u heh duh ka Rashtriya Swayamsevak Sangh (RSS) u Mahan Bhagwat u Sarsanghchalak jong ka ha u ‘Nailur 2022 ha nongbah Shillong, u la ong “ba baroh ki nongshongshnong jong ka jylla Meghalaya ki dei ki Hindu namar ba ki im ha pneh ka Mei India” kata ka Bharat Mata jong u, ryngkat ka jingsynran lang u Munujik Khongjirem President RSS East Khasi Hills & Ri Bhoi, katba ïa ka jingkren jong u pat la pynkylla sha ka Khasi da u Makashang Khongshei bad la kren ai khublei da u Niewstor Syiemlieh, Baudhik Pramuk East Khasi Hills nalor kiwei pat kita ki Sanghchalak. Ki dak, ba ka Viswa Hindu Parishad (VHP) ka pyrshah ïa ki khristan da kaba nud ban pyrta ‘Jai Sreeram’ hakhmat Ïingmane Balang Presbyterian Laban ha ka 2tarik Ïaïong 2023, ha ka jingïaïaid paidbah jong ka, katba katei ka Balang ki danglong jingïaseng ka long kaba ma.
Kum ka jingpynkynmaw, ki news channel bad social media, ki ïathuh, kumba 500 ngut ki sevaks jong ka RSS ki la ïaid procession na Keating Road, Police Bazar ter ter shaduh Contonment Lukier Road myn sngi u Blei 23.04.2023. Kat kum ka khana thawnang jong u Pawnam Khongsngi General Secretary RSS, East Khasi Hills Unit, u ong ba ka RSS ka la don lypa ha Meghalaya naduh ka snem 1972 bad ha North East naduh ka 1946. U la ong ruh wat la ngi la don palat 51 snem ha Meghalaya ngim pat ju pynkylla niam hindu ïa uwei ruh. U ong ba ka ktien pynkylla niam ka dei ka ktien nongwei. U nongthoh u kwah ban pynkynmaw biang ba u Bah Hipshon Roy Kharshiing uwei na ki Rangbah ka Seng Khasi u ong; ba ka Seng Khasi ka long la ka jong hi, kam don jingïadei ei ei bad ka niam Hindu jong u Khar u klieng, namar ka Seng Khasi Niamtré ka don la ka jong ka durstur ka riti, ka tipbriew ka tipblei. Lehse, dei hadien ba ka ïohi ba kane ka Ri Khasi ka dei ka shrah kaba seisoh na ka bynta ka Sangh Parivaar ruh ym lah ban tip. Ka Sangh Parivaar ka dei ka seng Hindu ba kynthup ïa ka Rashtriya Swayamsevak Sangh (RSS), Bharatiya Janata Party (BJP), Vishwa Hindu Parishad (VHP), Akhil Bharatiya Vidyarthi Parishad (ABVP), Bajrang Dal ka seng samla jong ka VHP, Bharatiya Kisan Sangh bad wat ka Shiv Sena ruh. Ka thong jong kine ki seng baroh ka dei ban pynlong ïa ka India tang kawei ka niam, kawei ka ktien bad kawei ka culture ban kdup ïa ka Hindutva ideology da kaba pyntreikam ia kata ka Ghar wapsi & Hindu Rashtra kumba la kdew haneng.
Sa kawei ka dak, phi kynmaw ha kane ka snem ba la dep, la don sa kawei pat ka kynhun shongshit niam Hindu hapoh ka shatri “Gau Dhwaj Sthapana Bharat Yatra” ka la thmu ban khot ïa ka Press Conference ha office jong ka Shillong Press Club bad ban ïa ïaid paidbah ban ïalap ba dei ban burom ïa ka ‘Masi’ kum ka kmie ha ri India baroh kawei bad dei ban kiar shisyndon na ka jingpynïap bad bam dohmasi hapoh ka jingïalam jong uta u Jagat Guru Shankaracharya Shri Swami Swaroopanand Ji Maharaj. Hynrei ka programme jong utei u heh hindu ka la pulom noh namar um ïohlad ban hiar tang ha Umroi Airport ruh namar ka jingpyrshah jong ki sengbhalang ba ka sorkar ruh kumjuh.
Nangta, dangshen, sa uwei u hindu fanatic, u Akash Sagar u la nud ban leit pyrta slogan “Jai Shree Ram” ha pulpit jong ka Ïingmane Epiphany ha shnong Mawlynnong ka por Khristmas, ïa kaba la file FIR ruh da ka social activist, kong Angela Rangad, hynrei tang u Blei ba tip shano la poi kata ka FIR. Ki pulit, hana kim pat lah ban kem ïa utei u briew haduh mynta wat la um shym ïaid phetrieh ruh, don aïu sha lyndet, ym lah ban tip. Ki dangjia bad nangïai jia kiba kum kine, dei tang ynda la ïoh kem ïa utei u briew bad sa tohkit tyngeh, te u hap ban phla mano na ki traishnong (local) ba lam lynti ïa u ban leh ïa kata ka kam. Hangta, yn sa paw penryngkew, mano ba kynshoit ?.
Namarkata ka daw, Husiar Parari ! ïoh ngi ïa umsnam para mangi, tang na ka bynta ka niam ba wan kynshoit kynsan da kiwei pat ki shongshitniam kumba ki la nud ban kynnoh khlem nongrim ïa ki khristan ha thaiñ Mawkynrew, namar ba kine ki briew kim salia namar ba ki la biang lut naduh ka Finance, Legal, Political & Publicity.