Ka ïing ka sem ka dei ka shlem saiñdur ba nyngkong eh jong u briew ne ka briew. Ka ïing ka sem ka dei ka skul bad ki kmie ki kpa ki dei ki nonghikai. Dei na la ïing na la rympei ba la hikai bad saiñdur ïa ka long briew man briew, ka jinglong ka jingim kata naduh ka ktien ka thylliej, ka ïaid ka ïeng, ka riam ka beit ka akor ka burom, ka tipbriew tipblei bad kumta ter ter. Kumta ki kmie ki kpa ki don ka bynta kaba khia bad ba khraw tam na ka bynta la ki khun, ym tang ka bam ka dih ka kup ka sem, ka jingnang jingstad hynrei kaba kongsan ka long ban hikai ban tip ïa u Blei bad ban pynmlien ïa ki ha ka jinglong babha ka akor ka burom naduh dangrit.
Ka ïing ka sem ka dei kaba ngi ïeid thep mynsiem kam pher la ka dei ka iing trep iingskum ne da ka paki dulan. Ka ïing ka sem ka kynthup ïa ki lai tylli ki Mawbyrsiew (1) u Kpa (2) ka Kmie bad (3) ki Khun. Lada uwei na kine ki Mawbyrsiew u kyllon noh ka iing ka sem kan sa pra saphret noh khlem ka jingïatylli ïadei jingmut lang, ki lai tylli ki mawbyrsiew u kpa, ka kmie, bad ki khun.
“Lymda u Trai u tei ka ïing trei leh noh ei kiba tei ïa ka (Ps 127:1) Donkam ka jingiaïeid ka jingïadei jingmut ka jingïaburom markylliang hapdeng u kpa ka kmie bad ki khun, ka iing ka sem kaba duwai lang ka sahlang,
Don lai tylli kiei kiei kiba sahduh ka jingngeit, ka jingkyrmen bad ka jingïeid hynrei kaba khrawtam na kine ka long ka jingïeid (1 Korin 13:13). Haba don ka jingïeid ka jingïadei ka jingïatylli hapdeng u kpa ka kmie bad ki khun ka skhem.
Ka ïing ka sem kaba synshar da ka jingïeid kata ka longiing ka phuh ka phieng ka neh ka skhem ka long kum ka iing ba la tei halor u mawsiang (Lk 6:47-49)
(1) U Kpa uba bha:- u dei u Rangbah bashisha uba don ka jingkitkhlieh ïa ka lok ïa ki khun uba synshar da ka jingïeid uba pyndap pynbiang ïa ka iing ka sem ha ki liang baroh. Uba shim ïa ka jingkitkhlieh ha lade bad uba don bynta ha ki kam babha ha ka imlang ka sahlang naduh ka kam iing kam sem, kam Balang, kam shnong kam thaw, ka kam iap ka kam im bad kum u kñi ha ka kam kur kam jait. U nongsneng nongkyntu kynpham ïa ki para pyrsa, u kpa u rangbah uba im tipbriew tipblei uba ïalam ïa ka iing ka sem da ka jingïeid “Suk u briew uba tieng burom ia u Trai uba iaid ha ki lynti jong u” (Ps 128:1)
(2) Ka Longkmie kaba bha:- Haba don ka longkmie kaba bha ka iing ka sem ka shngaiñ, ka syaid ka phuh ka phieng, ka ïing ka sem ka shongshit ka kmen ka sngewbha. Ka kmie ka dei ka nonglum ka nonglang ka nongkynshew kyndiap, ka nongshet nongtiew, ka nongsumar sukher, ka nongpeit nongkhmih ïa ka iing ka sem ïa ki khun ki kti.
Ka kmie (tnga) kaba bha ka dei ka nongaibuit babha nongai mynsiem nongkynpham ka nongïarap ïa u tnga jong ka kumba ong ka ktien phareng (In every successful man there is a woman behind) ha man la ka jingjop jong u Rangbah ka don ka kynthei nadien.
U briew uba ïoh ïa ka tnga kaba bha u bha nusib u la ïoh ka jingkyrkhu ba kynsai na u Trai (Phawar 18:22) ka tnga kaba bha ka long ka pansngiat jong u tnga jong ka, hynrei ka tnga kaba khlemraiñ ka long kum ka pyut ha ki shyieng jong u (Phawar 12:4)
Ha ka kmie (tnga) kaba bha ka jingïeid ka dei ban synshar, ka jingïeid jong ka kmie ka pynlong ïa u kpa (tnga) ban shim ïa ka jingkitkhlieh ban tei ïa ka iing ka sem bad ban aiti lut ïalade met bad mynsiem.
Ka jinglong arsap, tharai sniew bishni, sarong, lorni bad ka jingleh mon kim dei ban don, ka jinglong khuid, jinglong shida, jong ka kmie ka lah wat ban pynkylla kaba mut ïa u kpa uba la ngam ha ki jingsniew ba har rukom.
3. Ki Khun kiba bha:- Ki khun kiba bha ki mih lyngba ki kmie ki kpa kiba bha, ki longiing longsem kiba bha “ U dieng uba bha u met ki soh kiba bha” (Mt 7:17) u khun uba stad u long ka jingkmen ïa u kpa, hynrei u khun uba biej u long ka jingkhuslai ïa ka kmie (Phawar 10:1)
Haba don ki kmie ki kpa kiba bha ki khun ki long kiba bha, ki mih ki rangkynsai, ki thei kynsai, ki mih ki riewñiam ki nongïalam, ki riew donburom na kata ka iing ka sem kiba ban ïalam ïa ka imlang sahlang ka ri bad ka jaitbynriew, ki riewkhraw ki nongïalam kiba bit dor kiba don ka jingkitkhlieh.
Ai ïa ngi ka kmie kaba bha bad ngin ai ïaphi ka jaitbynriew kaba bha (Give us a good mother and we will give you a good Nation – Napoleon).
Ha kine ki sngi jong ngi mynta bun ki longiing longsem ki jot ki pra na ka daw, ba ym don ka jingïadei ka jingïaïeid, ka jingïaburom markylliang hapdeng u kpa ka kmie bad ki khun. U longkpa ba bun tang ka im lyngkar ha ryngkat ka buaid ka tanglang, ka thok ka shukor ka longkmie ba im tang ha ka kam lorni bishni ïathuh khana nawei shawei, ym don por shuh ban peit ïa ka iing ka sem ki khun ki kti, ki leit shaei ki wan naei ki leh aiu ymtip, ki khun ki ïoh mon ban shang laitlan bad ki paralok kiba sniew kylla long ki nongdih kyiad dih drug dih kynja suki suki kylla nongtuh nonglute leh ki kam sniew ki kam pyntriem ïa ka imlang sahlang. Balei ka jia kumne?
Ka daw ka long ba ym don shuh u nongsynshar ïa ka ïing ka sem, ym don shuh ka jingtieng burom ïa u Blei la synshar da u ksuid nongpynjot u soitan la synshar da ka spah bym hok da ka thok ka shukor, la synshar da ka kyiad, ki tien sih tin sang ka lorni, ka bishni, ka sarong bad kumta ter ter.
Namar kata ban long ka iing ka sem kaba suk bakmen kaba roi parum pareh donkam ka jing ïa ïeid ïa burom markylliang ryngkat ka jingduwai ïa u Blei da ka jingïeid naduh dohnud shi iing shi sem “Ka jingïeid u Trai ka neh junom ha kito kiba tieng burom ïa u (Ps 103:17)
Watla ngi duk ngi jynjar katno katno ruh haba ngi aiti bad shañiah tylli ha u Blei ryngkat ka jingleh hok imbha im miat u Blei u ai ka lad ka lynti ban im “U Trai un ym pynshah thngan ïa kiba ïaid hok” (Phawar 10:13).
