Hato ka sorkar ka lah ban rai halor ka Roster system?

Patricia Mukhim

0

Ka phang kaba ïadei bad ka Roster system lane ka jingbhah ha ka thung kam thung jam bad ha ki lad jingpule mynta ka don ha ka ïingshari bah ka jylla (Meghalaya High Court). Ha ka 13 tarik u bnai Jymmang ka seng Voice of Peoples’ Party (VPP) kaba mut ruh ka Sur U Paidbah ka leit rah ïa ka dorkhas hakhmat ka sorkar bad ryngkat bad ka jingdawa ba dei ban pynsangeh shuwa ïa ka thung kam thung jam. Ka jingkylli ka long la ka sorkar ka lah ne em ban leh ïa kata ne ka hap ban bud beit thik ïa kata ka Roster System.
Ka VPP ka don ki dkhot kiba nang bastad tam na kiwei pat ki seng saiñ pyrthei, namarkata ngi khmih lynti ba kin pynshai paidbah lem kaei kata ka Roster system ïa kaba ka ïingshari bah ka la kynthoh tyngeh naduh u snem ba la lah (2022) bad hato ka Roster System kam dei mo kaba donkam khnang ba kata ka Reservation Policy lane ka bhah kam bhah jam kan long kaba ïaid ryntih bad kaba ym noh shiliang na ka bynta kino kino ruh ki kynhun – Khasi-Jaintia 40 %, Garo 40 %, 5% kiwei ki kynhun kiba sahdien bad 15% ïa kino kino kiwei pat ki nong India.
ïa kane ka Roster lane ka kot buh jingkheiñ mano ba lah ïoh rung ha la ka bhah ka bhah naduh u snem 1972 ba la seng ïa ka jylla Meghalaya, la dei ban don naduh ba sdang ka jylla hynrei tip na kano ka daw ym shym la don kano kano ruh ka jingbuh jingkheiñ. Lada jin da la buh jingkheiñ naduh kato ka por, mynta ngi la dei ban tip mano ba kham ïoh bun eh ka bhah ïoh kam bad ki lad ïoh leit pule ha ki laiñ bapher bapher kum ki Medical, Engineering, Forestry, Dentistry bad kumta ter ter. Mynta haba ka la shim khia da ka ïingshari heh duh ka sorkar kam banse ban pynkhreh ïa kata ka kot buh jingkheiñ lane ka Roster system. Namarkata lada don mano mano ba pyrshah ïa kane, ka lynti kaba dei eh ka long ban leit thep dorkhas ha ïingshari bad ban kdew hangto ïa kaei kaba kita ki nongujor ki sngew pyrshah. Ai ba ka ïingshari kan sngap ïa kita ki nong ujor bad kan ai ïa la ka rai.
Kane ka mamla mynta kam don shuh ha kti ka sorkar namar na ka por sha ka por u nongsaid aiñ na ka liang ka sorkar u la mihkhmat ban ïada ïa ka sorkar bad ban pan ruh ïa ka lynti ba ïa ka Roster system dei ban pyntrei kam nangne shakhmat khlem da phai shuh sha ki snem kiba lah dep khnang ban wanrah ïa ka jingpynïaid hok ïa ka Reservation lane ka bhah ïoh kam ïoh jam. Ka Meghalaya High Court ka la kdew ruh ba ka bhah sam kam dei ban pyntrei kam tang na ka bynta kiba dang rung kam nyngkong eh ha kano kano ka kam (entry level). Ym lah ban pyntrei kam ïa ka Roster System ha ka jingpynkiew kam (promotion), lait noh lada kata ka kyndon lah buh ha ka State Reservation Policy naduh mynba dang sdang ban pynlong doh long snam ïa ka.
Ka jingthmu jong ka State Reservation Policy ka long ban ai kam ïa ki riewlum Khasi, Jaintia bad Garo ryngkat bad kiwei pat ki riewlum kiba kham rit paid kiba dei na kane ka jylla. Ha ki snem kiba mynshuwa la shem ba bun ki Garo kim shym ïoh rung satia wat haba don kata ka bhah kyrpang ruh. Haba ki Garo kim kot ban shah thung kam namar ba lah duna eh ki marks lane namar ba ym don satia kiba biang ka jingpule kaba donkam ïa kata ka jait kam lehse kum ka kam engineer lane doktor bad kiwei kiwei de, lah thung noh da ki Khasi-Jaintia kiba la leh bha ïa ki eksamin rung kam. Ka Roster System mynta ka thmu ban pynbeit ïa kane ka jingbym ïoh bhah jong ki Garo ha ka por mynshuwa.
Lada peit na ka liang ki Khasi-Jaintia lehse ngi sngew ba kane kam long kaba shong hok. Na ka liang ki Garo pat ki sngew ba kane ka hok kaba ki lah duh ha ka por mynshuwa dei ban pynbeit noh bad ki dei ban ïoh ïa la ka jong ka bhah mynta. Shisien pyrkhat te ka sngew eh haduh katta katta ban pdiang ïa kane khamtam namar mynta lah syrtok eh ban ïoh kam ïoh jam. Shuh shuh ha kane ka jylla lait na ka kam sorkar ym i don lad satia ban ïoh kiwei pat ki lad trei kam. Kaba phylla ka long ba ki seng saiñ pyrthei kim ju kren shaphang kane.
Ha ka jingshisha kito ki MLA kiba don ha ka sorkar ki dei ban wad ïa ki lad ki lynti bad plie ïa ki lad ai kam ha ka jylla da kaba khot ïa ki kompeni heh ban kin wan sdang kam sdang jam shane. Hynrei lehse ka jingeh ka long ba mangi hi ki riewlum Khasi-Jaintia ngim kloi ban ai jaka ïa kum kita ki kompeni heh. Lada khlem don ka jingïa ai bad ïashim mar kyliang ym lah ban thaw ïa ki lad ai kam ha ka jylla Meghalaya.
Lada phai biang sha la Roster System mynta ka lad kaba don hakhmat ka VPP ka long ba kan leit ujor beit ha ïingshari namar ïa mynta hi ka sorkar jylla kam lah ban ïaid palat ïa ka rai jong ka Meghalaya High Court. Lada don ba ong ha ïingshari ba yn pynkylla noh sha ka 80% ïa ki Khasi, Jaintia bad Garo ba kin ïakhun para maki ka jingma ka long ba ka ïingshari kaba heh tam (Supreme Court) kan pynduh noh syndon bad pynhiar ïa ka Reservation sha ka 50% na ka bynta ki riewlum (ST) baroh kumba leh ha kiwei kiwei pat ki jylla. Dei na kane ka daw ba ki riewsaiñ pyrtthei (MLAs) ha kato ka por ki bynta ïa ka bhah thung kam ha ka jingkheiñ 40:40:5:15.
Kan bha shibun eh lada ïa kane ka kam yn ym pynïakhleh politiks namar ïoh poi shaba bakla.

Leave A Reply

Your email address will not be published.