Ha ka Sngi Lumlang ïakynduh kum shi ïing shi sem ki Khasi Pnar kiba sah ha Dima Hasao, Assam
Khliehriat, K’ lyngkot, 08: Ha ka rukom kaba i shongkun bad kaba i phuh iphieng bha ki Khasi Pnar kiba sah ha ki shnong bapher bapher naduh hyndai hynthai ha Dima Hasao, Assam ha ka sngi Baar ki la ïakynduh lang kum shi iing shi sem ha ka 13th Sngi Lumlang kaba la long ha ka shnong Rongmongve ha Dima Hasao, District Assam.
U Member Autonomous Council (MAC) jong ka Dima Hasao Autonomous Council (DHAC) u Bah Fleming Rupsi u la long kum u kongsan bad u Peisident jong ka Hynñiewtrep Integrated Teritorial Organisation (HITO) Bah Donbok Dkhar u la shah khot sngewbha ban ïadonlang ha kane ka sngi ha kaba la sakhi lang da ki Pastor, Tymmen Basan, ki heh ophisar jong ka sorkar Assam, ki Mission Worker bad ki paid Khasi Pnar.
Haba kren kum u kongsan, u Bah Fleming Rupsi u la ban jur ba donkam ban ïalong shitylli kawei kum ka jaitbynriew kaba don ha Assam ha kaba ki lah ruh ban pyndonkam ïa u kum u nongmihkhmat jong ka thaiñ ha kino kino ki por ba ki donkam bad u ong ruh ba ka long kaba donkam ban don ka jingnang jingstad kaba paka ha kaba un dup lah ruh ban ïarap ha ka ïohkam ïohjam.
U Bah Rupsi u la ïathuh ruh ba ka Dima Hasao Autonomous Council (DHAC) ka la pdiang ïa ka jingthoh ba la pynkhreh halor ka Customary Law da ka jingïatreilang bad uwei u rangbah ha Jatinga u Bah Wanaibok Suciang.
“ïa ki kot lyngkdop kiba la kdew ruh ïa ki aiñ kiba yn pyntreikam ha Dima Hasao yn sa sam sha ki paidbah ,” u la ong bad kyntu ïa ki paidbah ba ki dei ban pule bha bad ban pynsngewthuh ïa kiwei kiwei ruh.
Ha kaba ïadei bad ka Customary Law, kum u nongmihkhmat u la kyntu ruh ïa ki paidbah ba kim dei ban shu khñium ne kren sha kino kino ki jaka paidbah hynrei ki dei ban wan sha ka Committee ban ïa pynbeit ha kaba dang lah ban pynkylla.
U President ka HITO Bah Donbok Dkhar haba kren ha ka jingïalang u la ong “nga dei u Pnar bad ym lah ban len pat ba ngi don hapoh ka shatri jong ka jaidbynriew Khasi bad baroh lang hi ngi dei ka jaitbynriew Hynñiewtrep.”
U la pynkynmaw ruh ïa ka jingïadei hapdeng ki Hima Jaiñtia bad ki Ahom (Akhom) kiba ieng ban ïada ïa ki Hima ha ki por hyndai. U la ai mynsiem ruh ïa ki paradoh parasnam kiba sah ha Dima Hasao da kaba ong “wat lada phi ritpaid ruh hynrei kynmaw ba phi dei ka lawei, phi dei ka nuksa ym tang ïa kito kiba shong basah ha Assam, hynrei wat ïa ki bashong basah ha jylla Meghalaya ruh kiba pasiaw ïa ki kyntien ka jingïatylli ba sa shisien kan im ka jaitbynriew kumba ju ong, Khynriam, u Pnar, u Bhoi, u War ngi dei ki paid khasi ba ïar, ym dei ban shah ïalam bakla kaba donkam hi ka dei ka jingïatylli lang kawei kum ka jaitbynriew.”
Shuh shuh u la pynshlur bad ai mynsiem da kaba ong ba ka mynsiem ieid jaitbynriew ka dei ruh lada ki lap ba don ka jingshah lehbeiñ ki para jaitbynriew ki dei ban ieng da kaba bud ïa ka nuksa jong u MAC ka Dima Hasao Autonomous Council u Bah Fleming Rupsi uba ju ieng ban ïada ïa ki briew jong ka thaiñ lada don kano kano ka jingshah thombor wat ha ki lehnoh u ju don lang bad ki paidbah ban ïada ïa ki.
“ieng skhem, ieng shi tylli kum ka Seng Lumlang, nga kwah ba ha ki snem ki ban wan ki paidbah Khynriam, Pnar, Bhoi, War kiba don sha kane ka thaiñ ki dei ban mih ar shah sha kane ka lympung kum ka jaitbynriew Hynñiewtrep,” la ai mynsiem u President ka HITO bad bynrap da kaba sot na ka ktien u Blei na ka kitab Psalm kaba ong, “katno kaba itynnad haba ïa shong lang kum shipara.”
U Bah Shaniah Pohleng, uba dei u dkhot jong ka Apex Body, u la pynsngew ïa ka jingkren lyngkot kaba ïadei bad ka Sngi Lumlang Central Committee bad ong ba ïa kane ka sngi Lumlang la pyrshang ban pynlong naduh ki snem 2010, 2011 bad la lah ban pynurlong ha u snem 2012. Kumta dei ha u snem 2012 la pynlong nyngkong eh ïa ka lympung ïakynduh lang kum ka jaitbynriew, ka Sngi Lumlang.
Ha ka lympung, la kyntiew ïa ka lama Sngi Lumlang da u Bah F.Rupsi bad la rwai ruh ïa ka jingrwai Anthem jong ka Seng Lumlang.
La pynshongkun ïa ka lympung da ki jingshad na ki khynnah rit bad ki jingshad tynrai na ki khun samla na ka thaiñ kum na ka kynhun Rongmongve (Shnong Pnar) Umrangso Unit, na ka Choto Moulkoi Harangajao Unit, ka shad Laho na ka Dimbrucherra Harangajao Unit, ka shad pliang na ka kynhun Haflong Unit, ka shad nongrep na ka Jatinga Unit bad na kiwei kiwei ki kynhun kiba dei ki Pnar.
Ka Seng Lumlang Central Committee ha kane ka sngi ka la pynkup burom ruh ïa ki khatphra ngut ki samla pule kiba la pas bha ha ki eksamin ha ki kyrdan pule bapher bapher.