Bun tylli ki skul tei u Syiem Sib Sing ha Hima Nongstoiñ ba u ieid eh ïa ka pule puthi

Nongstoiñ, Nohprah 13: Ka Hima Nongstoiñ ryngkat lang bad u Paiem Phylla Sing Syiem, kynthup ruh ïa u Syiem Khynnah u Paiem R.K. Syiem, ki Myntri, ki Sordar Shnong, ka Kur Syiem lem bad ki khun ki hajar ki la rakhe kynmaw burom ïa ka lyngkhuh sngi ïap kaba 60 snem jong u Syiem Sib Sing ha phyllaw jong ka iing Syiem kaba don ha Nongstoiñ.
La sdang ïa kane ka sngi kynmaw burom da ka jingsngap jar kaba shi minit bad ka jingleit buh syntiew ha u mot sah kynmaw jong u Syiem Sib Sing. Hadien kata, la pynlong sa ïa ka prokram ha kaba la ïoh jingkren na u Paiem Phylla Sing Syiem, na ka Kong E. Dkhar Retd. Professor Nongstoiñ College, kiba la pynkynmaw ïa ki kam kiba ratbah kiba u Syiem Sib Sing u la leh na ka bynta ka Hima Nongstoiñ bad ïa ka thaiñ hi baroh kawei.
Kum ban shu pynkynmaw hangne, la kha ïa u Syiem Sib Sing ha u snem 1889. Dei ha u snem 1937 ba u la ïoh ban kiew ïa ka khet Syiem bad ha kine ki 27 tylli ki snem kum u nongshynshar, u la leh shibun bah ki kam kiba radbah ha kaba ïadei bad ki kam Hima Sima.
Hynrei, kaba kongsan eh ka long ba u Syiem Sib Sing u dei u Syiem uba ieid eh ïa ka pule ka puthi. U la seng shibun tylli ki skul Lower Primary hapoh ka Hima Nongstoiñ, kaba kynthup ïa ka LP School Nongstoiñ, Maheskhola, Nongkulang, Mawmarin, Umsohpieng, Mawthengkut bad kiwei kiwei.
U dei u briew uba ieid bha ïa ka pule puthi bad hapoh ka jingsynshar jong u, u la thung ïa u Bah S.A Khaiñ ban long kum u nongai buit ai bor ha kaba ïadei bad ka kam pule puthi hapoh ha Hima.
Da kaba lum khorsa napoh ka Hima, u la ïoh ban seng ïa ka Middle English School hapoh ka shnong Nongpyndeng, kaba la tbeh jingshai ïa ka thaiñ baroh kawei. Dei ha u snem 1964, ba ka Sorkar ka la shimti noh ïa kane ka skul bad ai nam noh na ka bynta jong u kum ka Sib Sing Secondary School.
Hadien ka jingkhlad noh jong u, la tip noh pat kum ka Sib Sing Memorial Secondary School, ha kaba kane ka skul haduh mynta ka dang long kum kawei na ka shlem pule kaba la pynmih shibun ki kynrem ki lyndan ka West Khasi Hills District.
Dei ha ka por ka jingsynhar jong u, ba ka la khie ka thma bah kaba ar, ha kaba u la phah haduh 1000 ngut ki rangbah hapoh ka jingïalam jong u Syiem Wickliffe Syiem kaba la khot kum ka Labour Corp na ka bynta ban shna surok sha ka ri Burma bad ki la wanphai ha u snem 1945.
U la lah ruh ban pynïoh bad kyntiew ïa ka song jingïarap pisa na ka T. 600 spah sha ka T. 900 spah sha kiba khlad ha ka ka thmabah baar. U Syiem Sib Sing u la long ruh u Manager jong ka Company tih Mawshynrut ha Mawthengkut.
U Sib Sing u la khlad noh ha ka 13 tarik Nohprah 1964 bad ka Hima Nongstoiñ, ka la duh noh ïa u Syiem uba ïar jingmut bad uba kwah ba ka thaiñ Nongstoiñ kan ïa ryngkat bad kiwei pat ki thaiñ jong ka Ri Khasi.
U Paiem Phylla Sing Syiem haba ai jingkren ha kane ka sngi, u la kyntu ïa ki longdien ba wat ha ki por kiba eh ha ka leit ka wan jong u Syiem Sib Sing, u la lah ban seng ïa shibun ki Skul. Mynta, ka lah dei sa ka kamram jong ki longdien ban tei pat ïa ka Hima bad ka dong ka thaiñ kaba la shah ïalam bakla ha kiba bun ki liang ha ka imlang ka sahlang.
Ha kajuh ka por u Syiem, u la pynpaw ïa ka jingngsewsih bad ka jingsngew bynñiaw halor ka jingkheiñ sting bad ka jingbym burom jong ki kato katne ki skul hapoh ka Hima, kiba pynlong skul ha kum kane ka sngi khraw jong ka Hima, wat hadien ba u Deputy Commissioner u ladep ban pynbna shuti ha kane ka sngi ha baroh kawei ka West Khasi Hills District.