Buh thong ka Congress ban ïada ïa ki riti dustur, ban thaw bun ki aiñ, nalor ka 6th Scheduled, ong u Bah PN Syiem

Shillong, K’ Lyngkot 12: U Working President ka MPCC u Bah P N Syiem u la ong ba ka thong jong ka Congress na ka bynta kane ka elekshon sha ka ADC ka long ban thaw kham bun ki aiñ ki ban ïada, ban pynneh pynsah ïa ki riti dustur jong ka bri u Hynñiewtrep watla ha ki district council ka la don lypa ka 6th Scheduled.
Haba kren sha ki lad pathai khubor u Bah P N Syiem u la ong ba ha kane ka elekshon ka Congress ka buh ïa ka thong ban pynkhlaiñ shuh shuh ïa ka 6th Scheduled da kaba thaw shuh shuh ki aiñ ki ban ïada ïa ki riti dustur, ki khlaw ki btap, ka khyndew ka shyiap bad kiwei kiwei ki bynta kiba la ïoh ka jingpynkupbor hapoh kane ka 6th Scheduled kaba dei ka riti synshar jong ka ri India.
“Ngin thaw bun ki aiñ, ban ïada, ban sumar, ban pynkhlaiñ, ïa ki riti dustur ba la buh da ki longshwa manshwa, nangta ki custom ka kolshor, ka rukom bat khyndew, ki hok kumba la don hapoh ki district Council, kumba ka long mynta khlem artatien ngi la pyntreikam ïa kiba bun ki aiñ bad dangshen ngi la mynjur ïa ka Elaka Administration act 2023, ha kaba ki seng kynthei, ki seng samla, ki dorbar shnong, ki rangbah shnong, la batai shai ba ki la don ka bor ban thaw ïa ki riti synshar kam, nangta ïa ki seng Kur kiba khlem pat pynrung hapoh ka Khasi Custom of Lineage Act 1991 bad dang shen la pyntreikam ïa ka Khasi Social and Custom of Leneage Act 2023 ha kaba la pyntreikam na ka bynta ki seng Kur bad mynta ki la don ka bor bad ki lah ban don la ki jong ki constitution,” ong u Bah P N Syiem uba long ruh u Deputy CEM barim ka KHADC uba bat ïa ka tnat Elaka bad Law.
U la ong ruh ba kine ki constitution hadien ba la pynskhem da u Registrar kin sa kylla long kum ka aiñ bad kaei kaei kaba la leh da ki nongïalam ka kur ka la kylla long ka aiñ. “Ka mut ba ka Congress ka la leh bun ki kam hapoh KHADC bad kum u Deputy CEM ka KHADC ba bat ïa ka Elaka bad ka tnat Law nga tharai ba yn ym don kano kano ka Bill kaba lah ban mynjur hapoh ka ïing khlem ka jingtrei shitom jong ka tnat aiñ,” u la ong.
U la ong ruh ba donkam ban pynkhlaiñ ïa ki kyndon jong ka tnat aiñ khnang ban lah ban ïada ïa ki jaka ba don ki tyllong um, nangta na ka jingpom pathar ïa ki dieng, ba ym dei ban don ki jingshah pynjulor ki tyllong um, nangta ban pynkhlaiñ ïa ka traditional tourism, cultural tourism bad kiwei kiba donkam ban pyntreikam bad kiba donkam ban don hapoh ki jingthoh hapoh ka aiñ, kumta ban pynurlong ïa kine baroh donkam ban pynkhlaiñ ïa ka ADC, ban ïada, ban kyntiew bad ban thaw bun ki aiñ bad kane ka dei ka mat ka phang kaba kongsan jong ka Congress ha kane ka jingïakhun ïa ka elekshon sha ka ADC.
Ha kawei pat ka liang u nongïalam ka Congress u la ong ban pynkhlaiñ ïa ka pla tyngka jong ka District Council ka long kaba donkam bha da kaba bynrap, “Ha GHADC mynta la 3 snem ki nongtrei ki khlem pat ïoh ïa ki tulop jong ki, nangta ha JHADC la palat 2 snem ki nongtrei ki khlem pat ïoh ïa ka tulop, kumta donkam ban pynkhlaiñ ïa ka pla tyngka jong baroh 2 ki ADC, kane ka jingïaleh ka jong ngi ba ngi donkam ban pynbha ïa ka jinglong jingman ka pla tyngka ha ki ADC ha kaba ïadei bad ka pisa pilaiñ.”
“Ngi dei ban don ka jingïatreilang kaba jan bha bad ka Finance Ministry, ki urban body, Ministry of Urban, Ministry of Tribal Affairs, Ministry of Justice ban pynkhlaiñ ïa ki Ïingkashari ha ki shnong ki thaw, bad ban pynthikna ruh ba kin don katto katne ki projek ki ban synniang lyngba ka khajna sha ki ADC. Ngi don ka Professional Tax, ka Trading by Non Tribal, ki jingmih na ki khlaw la ki dei ki mar kiba heh ne kiba rit bad ngi donkam ruh ban peit ba kan ym don ka jingpyllait tuh ïa ka khajna kaba dei ban poi sha ki ADC khnang ba ka pisa ha ki district council kan neh,” ong nongïalam ka Congress.
Haba phai pat sha ki samla, u nongïalam ka Congress u la ong, “Baroh ki jaka pule, ki firm, ki karkhana ha shwa ba ki pan ïa ka NOC, license napoh ki ADC ki dei ban pynthikna haduh katno ki lah ban ai kam ïa ki samla kiba khlem kam khlem jam bad kumba la tip ki don bun ki karkhana, ki firm, ki jaka pule, kumta donkam ki polisi ha kaba kine ki dei ban bud ki ban long ka jingmyntoi ïa ki samla jong ngi kiba khlem kam khlem jam, kumta ngi dei ban don ïa kane ka jingïohi jngai.”
Haba kren shaphang ka Ïingkashari, u Bah Syiem u la ong, “Dangshen baroh la ïatip ba ka High Court ka la pynmih ïa ka hukum ba ïa ki mukotduma paidbah ne Civil Cases ym dei ban shim hapoh ka District Council Court hynrei kin hap ban leit sha ka District Session Court bad hadien ba la mih kane ka hukum ym don shuh mano mano ba wan ïaleh mukotduma hapoh ka District Council Court bad lada ym don shuh napdeng ki riewlum ban wan ïaleh mukotduma yn ym don shuh da kawei ka lad tang ban shu khang noh ïa ka Judiciary, hynrei halor kane ngi la leit kyrpad sha ka Supreme Court bad ka la pynsangeh ïa ka hukum jong ka High Court bad halor kane haduh mynta ki mukotduma hapdeng ki riewlum la ïaleh bad shim bishar hapoh ka District Council Court,” ong u Bah Syiem.
“Ka phang kaba kongsan ha kane ka elekshon ka long ban ïada ïa ka judicial jong ka district Council, dei ban thaw bun ki Ïingkashari ha ki shnong ne ki Village Court naba kane kan pynsuk ïa ki nongshong shnong naba bun ki longïing kiba tlot ka ïoh ka kot kin ym kotbor ban wan ïakhun mukotduma hapoh High Court hynrei ki lah ban ïakhun ïa ki mukotduma hapoh ki Village Court bad ka jingshim bishar na kine ki Ïingkashari ha ki shnong ka long kaba khlaiñ bad hapoh High Court ruh ka ïeng bad kane kan ïarap ïa ki nongshong shnong ban ïoh ka jingbishar kaba hok,” u la ong.
Haba kren shaphang ki muktiar ne ki advocate, kaba dei ruh ka mat jong ka Congress ha kane ka elekshon, kiba mynta bun ki la shu shong khlem kam, u Bah Syiem u la ong, “Da kaba thaw ne pynmih bun ki Village Court kine ki nongsaid aiñ ne muktiar kin lah ban leit noh sha ki Village Court bad bun na ki muktiar kin ïoh ban don bynta ha kine ki Ïingbishar ha ki shnong.”