Ka jingïaid sha ka lawei kaba thymmai: Kumno ki lad na ki jaka shong um ki la pynkylla ïa ka jingïasoh ha ka thain shatei lammihngi

0

Sarbananda Sonowal

Da ki phew snem, ka thaiñ shatei lammihngi ka la don hapdeng ka jaka ba ka don bad ka jingmutdur — ka thaiñ kaba la kyrkhu da ka jingaiei jong ka mariang, hynrei kaba la khanglad namar ka jinduna ki lad ka leit ka wan. Ki jaka kiba jynjar ban poi, ki khlaw kiba rben bad ki surok ki bym skhem ki la dei ka jinglong jong ka. Hynrei, katba ka India ka nang ïaid sha ka juk thymmai jong ka roi ka par, ïa ka khana jong ka thain shatei lammihngi, kum ka kor ka roi ka par jong ka Bharat, mynta la ïathuh ym tang lyngba ki surok bah ne ki lynti rel jong ka, hynrei da ka bor ba rim tam jong ka – ki wah kiba don ha kane ka thain.
Naduh u snem 2014, ka jinglong nongïalam ba pynkylla dur jong u Myntri Rangbahduh ka ri u Narendra Modi ka la wanrah ïa ka jingïohi biang ïa ki wah kum kiba kyntiew ïa ka roi ka par bad kiba long ruh ki lynti jong ka lad, khamtam ha ka thain shatei lammihngi. Naduh ka wah Brahmaputra kaba khlain bor haduh ka wah Barak bad ki wahduid jong ki, ki lad ka leit ka wan lyngba ki jaka shong um jong ka thain ki dang shah kyntiew kum ka lad thymmai jong ka jingpynïasoh kaba lah ban neh, kaba bun rukom.
Da ki spah snem, ki wah jong ngi ki la long kum ki surok bah kiba pynïasoh ïa ka ïoh ka kot jong ki jaka lum bad ki jaka them bad ka pyrthei. Ki Ahom ki pyndonkam da ka jingstad ïa ki lad ka leit ka wan lyngba ki jaka shong um na ka bynta ka khaii pateng, ka leit ka wan jong ki shipai, bad ka jingïadei para briew — shuwa ba ki lynti rel ne ki surok rong kin ïaid lyngba ïa ki madan jong ka Assam. Kumta, ki phareng ki la leh ban kyntiew ïa ka khaii pateng jong ki ha ka por ba synshar ki phareng. Kaba thymmai mynta ka long ka jingïar bad ka jingthmu jong ka jingkhyllie im biang!
Ka Inland Waterways Authority of India (IWAI), ka kynhun hapoh ka tnad Ports, Shipping and Waterways (MoPSW), ka la shna ïa ki jaka kiew lieng bad ka la pynkhuid ïa ki wah; bad ka la pynkylla ïa ka leit ka wan lyngba ki jaka shong um kum ka jingplie lad ïa ka jingïasoh ha ka thain, ka jingkiew ka ïoh ka kot bad ka jingïaid ryntih ka mariang.
Ka rynsan kaba ïar jong ki wah ha ka thain shatei lammihngi ka ai ïa ka lad ka leit ka wan kaba long tynrai, kaba jem dor, bad ka bym pynjulor ïa ka mariang. Hapoh ka National Waterways Act, 2016, la ithuh ïa ki arphew tylli ki wah ha kane ka thaiñ kum ki National Waterway. Napdeng jong ki, ka Brahmaputra (NW-2), Barak (NW-16), bad ka Dhansiri (NW-31) bad Kopili (NW-57) ba dang shu pyntreikam dang shen ki long kiba kham kongsan.
Ka bynta Sadiya-Dhubri jong ka wah Brahmaputra kaba jrong 891 kilomitar mynta ka la ïoh ïa ka jingphaikhmat ban pynkylla ïa ka lad sha ka jingurlong ki kam. Ka IWAI ka la shim ïa ka kam maramot ïa ki lynti, ka jingtih, bad ka jingshna ïa ki jaka ieng lieng kiba katkum ka juk mynta ban pynsuk ïa ka jingkit mar bad ka leit ka wan jong ki briew. Ki jaka kiew lieng RCC mynta ki don ha Pandu, Dhubri, Jogighopa, bad Bogibeel, katba ki jaka kiew lieng kiba shu per ki dei kiba la buh ha ki jaka ba kongsan, kaba pynlong ïa ka jinglong jingman kaba dang mih jong ka jingpynpoi mar bad ka khaii pateng. Ki kam ki dang ïaid shakhmat ruh ban pynïasoh ïa kine ki jaka ieng lieng bad ki rynsan jong ki surok bad ki lynti rel, kaba wanrah ïa ki lad ka leit ka wan kiba bun bynta.
Ha ki lad jong ka Barak (NW-16) bad Indo-Bangladesh Protocol (IBP), ki jaka kiew lieng ha Badarpur bad Karimganj ha Assam bad Sonamura ha Tripura ki dei kiba la pynbha bad pyntreikam. Ka Maia terminal ka la treikam mynta. Kine ki projek ki la plie lad ïa ki lad ki lynti kiba khlem pat ju don mynno mynno ruh na ka bynta ka khaii pateng bad ka leit ka wan. Ki mar kum ki maw, u dewiong, u mawshun, bad ka dewbilat — kiba ju long kiba khia bad kiba rem dor ban pynkit lyngba ki surok — mynta la pynkit bha lyngba ki lad ka leit ka wan lyngba ki jaka shong um. Man u snem, kumba 11,00,000 ton kum kine ki mar la pynkit lyngba ka Brahmaputra, Barak, bad IBP. Ka lad jong ka jingkit mar lyngba ki jaka shong um ka la ïoh ïa ka jingpynshisha haba 18 tylli ki mar over-dimensional/weight cargo (ODC/OWC) — kiba khia 11,950 metrik ton — ki la iaid jar jar lyngba ka wah, na ka kad lieng Diamond ha Kolkata sha Numaligarh ha Assam, kaba pyni ba ka jingtreikam kaba lah ban iaid beit iaid ryntih. Ka jingpyrshang kaba dang shen ha ka Kopili (NW-57) ka la kit 300 metric ton ka dewbilat na Chandrapur sha South Salmara — ka dak kaba rit hynrei kaba pynpaw ia kiei kiei ki ban sa wan.
Ka jingmyntoi kaba khraw jong ka IWT ka long ka jingpyniasoh jong ka sha Bangladesh bad ka Bay of Bengal lyngba ka lynti IBP, da kaba iaid lait ia ka lynti kaba rit jong ka Siliguri kaba khanglad ia ka khaii pateng lyngba ki surok na katei ka thain. Ka lynti lyngba ka wah bah Brahmaputra, Barak, bad Sundarbans delta ka pynduna ïa ka jingjngai bad ka jingshaniah ha ki surok kiba khapniah.
Ha kaba ïadei bad ka mariang ruh, ka jingkit jingbah ha ki wah ka pynmih tang shi bynta na ki lyer jakhlia, ka kham pyndonkam ïa ka bor ding, ka kham shngain ïa ki jing im, bad kam duna ka jingpynthut ïa ka imlang sahlang. Kane ka ïahap bha bad ka jingthmu jong ka sorkar ïa ka Viksit Bharat, ha kaba ka jingroi jong ki jingtei ka ïarap ïa ka jingpynneh pynsah hapoh ka phang pdeng jong ka Panchamrit.
Ka jingpyrkhat mynta ka la kylla na ka jingkhyllie im sha ka jingpynheh. Ha ki san snem ban wan, ka jingpynkhreh ban bei tyngka ka thmu ban pynkylla ïa ka thain sha ka jaka ba khlain jong ka khaii pateng, ka kam jngohkai pyrthei, bad ka jingïoh kam.
Kawei ka kam kaba kongsan ka kynthup ïa ki sienjam ba la shim ban kyntiew ïa ki 85 tylli ki jaka kiew lieng jong ki paidbah ha Assam & ka thain shatei lammihngi. Kan long kum u budlum na ka bynta ka khaii pateng ha ka thain bad ka leit ka wan jong ki briew. Ka jaka maramot lieng ha Pandu kan trei kum ka jaka pdeng jong ka thain na ka bynta baroh ki jait jingpynbha na ka bynta ka jingpynpoi mar kaba suk katba ka dang pynmih kam. Ka surok ba kyrpang kaba pynïasoh ïa ka kad lieng Pandu bad ka NH-27 ka la jan dep ban pynthikna ïa ka jingkit jong ki mar ba bun rukom.
Ki Detailed Project Report (DPR) ki dang ïaid shakhmat na ka bynta ka wah Tlawng bad ka wah Chaimtuipui bad ki sienjam ba la shim ban sdang ïa ki kam pynroi IWT ha ka lad Khawthlangtuipui–Tuichawng ha Mizoram. Ki jingpeit bniah kiba kum kine ki kynthup ïa ka pung Doyang na ka bynta ka IWT, bad ka pung Noune bad Shilloi ha Nagaland na ka bynta ki jingïalehkai ha ka um bad ki kam jngohkai pyrthei. Ha Tripura, ka jingthmu ban pynïasoh bad ka Bangladesh ka thmu ban kyntiew ïa ki lynti, ka jingïada ïa ki rud wah, khyndai tylli ki jaka pynieng lieng, ki tiar ïarap ban ïaid lieng, bad ka jingpynrung ïa ki lieng hybrid ha ka pung Dumbur. Ha Manipur, ka wah Barak bad ki wah duid jong ka — ka Imphal bad ka Nambul — ki don hapoh ka jingpeit na ka bynta ka jingpynïaid ïa ki lieng. Ha Meghalaya, ka Umïam bad ka Umngot (NW-106) ki dei kiba la peit bniah na ka bynta ki jingtei IWT, katba ha Arunachal Pradesh, ka jingpeit bniah na ka bynta ki kam IWT harud ka wah Siang la kynthup lang. Kine ki sienjam kin pynkhlain ïa ka Eastern Waterways Connectivity Network.
Ki jingthmu ki dang ïaid shakhmat ruh ban shna ïa ki jaka ïaid lieng ha shilynter ka wah Brahmaputra, da ki jaka pynïeng lieng thymmai ha Silghat, Biswanath Ghat, Guijan, Neamati, bad Uzaan Bazar. Kine ki thmu ban kyntiew ïa ka Brahmaputra kum ka jaka jngohkai pyrthei lyngba ki wah, kaba pyni ïa ka kolshor bad ka pateng jong ka thain lyngba ki kam jngohkai pyrthei kiba lah ban ïaineh. Ki projek ka leit ka wan lyngba ki jaka shong um ha sor ki dei kiba dang peit bniah ha Guwahati, Tezpur, bad Dibrugarh. Shisien ba la treikam, kin pynduna ïa ka jingkhapngiah ha ki surok, pynduna ïa ka jingjaboh, bad pynphai biang ïa ka wah sha ka jinglong jingman jong ka jingim ha sor.
Lada ngi wad ïa ka nuksa ïa ka rukom treikam jong ka India na ka bynta ka thain shatei lammihngi mynta, kan ym long ka lynti kaba ïaid lyngba ïa u lum; kan long ka wah kaba shem ïa la ka lynti. Hapoh ka jingïalam jong u Myntri Rangbahduh ka ri u Narendra Modi, ïa kane ka thaiñ ym ïohi shuh lyngba ka jingjngai, hynrei na ka liang ka jingïadei — ym kum ka jaka khampud jong ka India, hynrei kum ka khyrdop jong ka sha ka thaiñ Southeast Asia.
Mynta, kane ka jingmutdur ba la pynthymmai ka paw ha ka India Maritime Week 2025 (kaba sdang ha ka 27 tarik u Risaw) ha Mumbai. Ka jingïalang kan long kum ka jaka sdang jong ka ri na ka bynta ki lad ka leit ka wan lyngba ki jaka shong um ba la pyrkhat thymmai jong ka India — bad na ka bynta ka thaiñ Shatei Lammihngi, ka pyni ïa ka jingshai jong ka lawei kaba thymmai. Katba ki nongïalam ha ki kam kiba ïadei bad ki jaka shong um na kylleng ka pyrthei, ki nongbei tyngka, bad ki nongthaw polisi ki ïakynduh lang hapoh kawei ka tnum, ka khana jong ka thaiñ shatei lam mihngi kaba ïadei bad ki wah ba la lap biang kan long kum ka jingpynshisha ïa ka jingpynkylla dur ïa ki kam jong ka India kiba ïadei bad ki jaka shong um.
Ki lad ka leit ka wan lyngba ki jaka shong um ki dang pynurlong ïa kane ka jingthmu. Kawei pa kawei ka kad lieng thymmai, kawei pa kawei ka jingkit ïa ki mar, bad kawei pa kawei ka lynti ba la pynbha biang ka long ka sienjam sha ka thain shatei lammihngi kaba lah ban shaniah ha lade, kaba sngewskhem bad kaba ïadei khlem jingeh bad ka ri India baroh kawei bad ka pyrthei. Hapoh ka jingïalam ba shlur jong u Myntri Rangbahduh Modi, ka India mynta ka treikam na ka bynta ka Viksit Bharat. Ha kane ka bynta, la pynkylla biang ïa ka bynta jong ka thain shatei lammihngi lyngba ki wah — kaba ïaid ryntih, kaba ïaineh, bad kaba dap da ki lad ki lynti.
– Sarbananda Sonowal – (U nongthoh u dei u Myntri Sorkar Pdeng ba dei khmih ïa ka tnad Ports, Shipping & Waterways)

Leave A Reply

Your email address will not be published.