Da ka mynsiem ïatip lem ngin ïakren ïa ka kam ki nongdie madan bad pyntreikam pura ïa ka Aiñ

Kyrsoibor Pyrtuh

0

Ki Nongdie madan ki dei ki nongshong shnong kiba don ha ka bynta kaba ha trai duh jong ka imlang sahlang. Kiba bun ki dei kiba don hapoh u lAiñjong ka jingduk bad ki don ruh kiba don harud u lAiñjong ka jingduk bad tang pher wiak ka jingim kan ngam sha kharai kaba khlem trai jong ka jingkyrduh tasam. Ki Nongdie madan, ki donkam ïa ka mynsiem ïatiplem jong ngi bad khamtam eh ki donkam ban laitluid na ka jingduk, ka jingartatien, na ka jingpisa-lynga, ka jingshah ban beiï bad ka jingshah teh mraw. Kumta, da ka jingïatiplem bad ka jingïapyrkhat lang na kiba bun ki liang ngin wad lad ban ïada bad kyntiew ïa ka kamai jakpoh jong ki. Hooid, ngim dei pat ban leh lyndet ne kyrïiom ïa ki hok jong kiwei pat ki nongshong shnong kiba pyndonkam ïa ki surok, ki lynti ïaid kjat bad kumta ter ter. Lyngba ki jingïatai lem bad ki jingtip-jingshemphang yn lah ban weng ïa ki jingeh baroh.
Ki Myntri Sorkar ki kren ha la ki thylliej: Dang shen ar ngut ki Myntri Sorkar kiba la rangbah bha ki ïakren phnieng iwei ïa iwei halor ka kam kaba ïadei bad ki Nongdie madan kiba shong die jingdie ha Khyndai Lad bad shawei. Nyngkong eh, U Myntri ka kam jngoh kai pyrthei, na ka por sha ka por u ong ba ka Sorkar kan pynkynriah noh ïa ki ar spah ngut ki nongdie madan na Khyndai Lad sha kiwei pat ki jaka kiba thymmai kiba la pynkhreh da ka Sorkar. Ha kawei pat ka liang u Myntri ki kam pynroi sor, uba long ruh u Symbud Myntri Rangbah, u ong ba ka Sorkar Jylla kam kyrkieh ban pynkynriah ïa ki Nongdiemadan na Khyndai Lad bad kin ïai bteng ïa ka die ka thied jong ki, bad ba ka Sorkar kan pyrkhat ïa kaba bha tam na ka bynta jong ki.
Kane ka jingïakren phnieng jong kine ki Myntri Sorkar, kiba long pyrshah iwei ïa iwei ka la pynkulmar jingmut bad ktah jur ïa ka kamai kajih jong ki nongdie madan. Ha kane ka aïom Khristmas, kaba dei ka por ba ka ïew bad ka die ka thied ka thnem bha, ki Nongdie madan ruh ki ïoh lad ban kamai kham bun, hynrei mynta ka snem 2024 kim nud shuh ban thied ïa ki mar ba kin die namar ba kim sngew thikna la kin dang lah ne em ban shong die jingdie namar ba ka Sorkar lyngba u Myntri ka tnat Tourism ka la byrngem ban pynkynriah ne kyndang ïa ki bad ka ban sdang naduh ka 24 November 2024.
Ka jingdawa bad jingïakhih ban pynneh ïa ka Aiñ: Naduh u bnai June 2016, haba ki Nongdie madan ki la ïawan lang hapoh ka Seng, Meghalaya & Greater Shillong Progressive Hawkers and Street Vendors Association (MGSPHSVA), bad naduh ka sngi nyngkong ki la dawa na ka Sorkar Jylla ban pyntreikam pura ïa ka Aiñ jong ka Sorkar India, kata, The Street Vendors (Protection of Livelihood and Regulation of Street Vending Act) 2014, kaba dei ka Aiñkaba ïada ïa ka kamai jakpoh bad kyntiew ïa ka kamai kajih jong ki nongdie madan. Ki Nongdie madan ki sngewthuh shai ba kane ka dei ka Aiñkaba biang tam na ka bynta jong ki bad kumta kaei kaba ki Nongdie madan ki leh bad ïakhih ka long kaba shong nia bad la kyrshan da ka Aiñbad Riti Synshar.
Khyndai snem mynshuwa, kum ha kine ki bnai, November-December, ki Nongdie madan hapoh ka seng MGSPHSVA ki la pynlong ïa ka jingïakhih hakhmat ka khyrdop jong ka Office jong ka Municipal Board, Shillong, ban dawa na ka Sorkar ban pyntreikam pura ïa ka Aiñjong ka Sorkar India kaba ïadei bad ki Nongdie madan. Kumjuh ruh, khyndai snem hadien ki Nongdie madan ki la leit tur biang sha ka Office jong ka Shillong Municipal Board bad sahmiet ha Khyndai Lad ha ka 23 November 2024, ban ïada ïa ka Aiñ jong ka Sorkar India bad ïa la ki jong ki hok ban kamai jakpoh kumba la pruid dak ha ka Aiñbad Riti Synshar ka Ri India.
Ki katto katne ki mat jingshisha jong ka Aiñ: Ka long kaba kongsan ban kdew hangne ïa ki katto katne ki mat jingshisha: (i) Ka Aiñ ka kynthup ar bynta, wei, ka kren shaphang ka jingïada ïa ka kamai jakpoh ki nongdie madan bad ar, ka kren shaphang ka jingpynbeit ïa ka jingïadie ïathied da ki nongdie madan (ii) ka Section 3 (1), (2), (3) and (4) ki long kongsan bha. ki kren shaphang ka jingleh jurip ïa ki nongdie madan, ka jingïada na ka jingshah weng bad jingshah pynkynriah jaka. Kane ka section ka batai ruh ba haduh 2.5%, ki nongdie madan ki lah ban shong die jingdie, na ka jingdon briew ha ka Nongbah, ka Ward ne Zone. Yn ym lah ban pynkynriah lymne weng ïa ki nongdie madan tat haduh ba la pyndep ïa ka survey bad ai ïa ki syrnot da ka Town Vending Committee (TVC), (iii) ka Section 22 (1) ka dei ka jingthaw ïa ka TVC. Nalor kiwei pat ki dkhot, 40% ki dei ban long napdeng ki Nongdie madan. Ka TVC ka don ka jingkitkhlieh kaba khraw ban ïada ïa ka kamai jakpoh bad ki hok jong ki Nongdie madan bad ruh ban pynbeit ïa ki kam ïadie-ïathied. Ka dei ka kamram jong ka TVC ban pyntreikam ïa baroh ki kyndon jong ka Aiñ kiba kynthup ïa ka survey, ka jingai syrnot, ka jingkdew ïa ki jaka ban shong die jingdie bad ban bishar ne weng ïa ki jingeh ne jingïakhajia. (iv) ka Section 5 (1)- ka buh ki kyndon na ka bynta ki nongdie madan ba kim bit ban ai pateng ïa ki syrnot ne ai wai ïa ki jaka shong die jingdie sha kiwei pat. U ne ka nongdie madan ki dei ki briew ki bym trei shuh da kiwei ki kam ban kamai jakpoh bad ki dei kiba pynïaid ne shong hi ha ka jaka ba ki die ne da ki dkhot jong ka longïing.
Ha ka Aiñla pyndait lang ïa ka First and Second Schedule. Ka First Schedule ka kdew ba dei ban thaw ïa ka plan na ka bynta ki nongdie madan ba kumno kin shong bad haei kin shong die jingdie. Nangta, dei ban kdew ruh ïa ki jaka kiba ki nongdie madan ki lah ban shong laitluid khlem ki jingpyrkhing, ki jaka ba ki shong die jingdie ryngkat bad ki jingpyrkhing bad ki jaka kiba ki nongdie madan kim bit ban shong. ïiuma, la buh ruh ïa ki nongrim ba dei ban bud ryntih ha ka por ba pynbna ne kdew ïa ki jaka ba ki nongdie madan kim bit ban shong die jingdie. Kita ki nongrim ki long-(a) ha ki jaka ïew kiba la don lypa bad ki jaka ïew kiba shu long hi ym lah ban khang ne pynbna ba ki dei ki jaka ki bym lah ban shong die jingdie (b) ka jingbun briew lymne ka jingjakhlia kam dei ka daw ban pynbna ïa ki jaka ba kim dei ki jaka ban shong die jingdie bad yn ym lah satia ban pynbna ïa kino kino ki jaka kum ki jaka ki bym bit ban shong die jingdie lada ym pat dep ban survey ïa ki nongdie madan bad thaw ïa ka plan ban shong die jingdie ha madan. Ki Natural market ne ki ïew kiba shu long hi ki dei ki jaka ba ki nongdie bad ki nongthied ki ïakynduh man ka sngi bad hangta ki ïadie bad ïathied ïa ki marbam mardih bad kiwei de, Ha Shillong, ki jaka ïew kum ka Motphran, G. S Road, Khyndai Lad, Laitumkhrah, ïew Polo, Rynjah, Madanrting, Nongmensong-Ishyrwat-Mawdiangdiang, Lad Smit bad kiwei, ki dei ki ïew kiba shu long hi. Katba ka Second Schedule pat ka kren shaphang ka Heritage market, ha kaba ki nongdie madan ki la shong die jingdie la palat sanphew snem lynter bad kumta ym lah ban pynkynriah ïa ki na kine ki ïew.
Ki kamra bad ka jingnoh synñiang jong ka MGSPHSVA: Hynriew snem mynshuwa ha ka jingjurip la shem ba kumba 2000 ngut ki nongdie madan ki lah ban ïadie-ïathied haduh ar hajar tyngka ha ka shi sngi. Kumta lada kheiï lang ha ki lai spah hynriew phew san sngi ki nongdie madan, ki lah ban pynmih haduh 146 klur tyngka ha ka shi snem. Nalor kata, ki lah ban kyrshan bad plielad ïa kiba bun bah ki para nongshong shnong kiba shu trei bylla sngi ba ki lah ban thied mar ha ka dor kaba jem bad tat.
Mynta ba ka Aiñka la sdang ban treikam ki nongdie madan ki don ïa ka kamram bad jingkitkhlieh kaba khia ban pynlong ïa ka Nongbah Shillong kaba shngAiñbad kaba lah ban ïa imlang. Ha ka jingshisha ka seng MGSPHSVA ka ïatreilang bad ki tnat Sorkar kiba pher ha kiba bun ki liang. Ha kiba bun ki khep, ka ïatreilang bad ka tnat Food Safety ha kaba ai training ïa ki nongdie jingbam bad ruh ka ju ïatreilang bad ka tnat ka koit ka khiah. Ka seng ka shim ruh ïa ka jingkitkhlieh ban pynrung kyrteng ïa ki dkhot ki bym don ka card reshon bad kane ka ïarap ïa kiba bun bah ki nongdie madan ban ïoh ki jingmyntoi na ka Sorkar.
Ha ka 21 December 2018, ki nongmihkhmat jong ka Seng MGSPHSVA, ki la ai ka jingpynshai halor ka plan ban shong die jingdie (Vending Plan) ba ka seng ka la thaw. Ha ka jingpynshai la kdew naduh ka por ban shong die jingdie, ki jingheh jong ki jaka ba ki nongdie madan kin shong bad la kdew ruh ïa ki jaka ba ki nongdie madan kin shong die jingdie. ïa kane ka vending plan la pynshong nia halor ka nongrim ba ka plan na ka bynta ki nongdie madan ym dei ban shna la ka jong, hynrei ka dei ban ïamirlang bad ka plan ba thaw ïa ki jaka Sor, kaba kynthup ïa ki jaka pynieng kali, ki lynti ïaid kjat bad dei ban pynthikna ba ki lynti ki dei ban biang pura na ka bynta ki para nongshong shnong kiba duna ki dkhot met.
Ka jingpyntreikam ïa ka Aiñka la sdang bad ha u bnai October 2022, ka Sorkar Jylla ka la thaw ïa ka Provisional Town Vending Committee bad ka seng MGSPHSVA ka la jied saw ngut ki nongmihkhmat sha ka Provisional Town Vending Committee. Kine ki dkhot ki ïashim bynta shitrhem bad ki la ai ka kti jingïarap ha ka por ba leh ïa ka in situ survey halor ki nongdie madan. Phewse, ka don ka jingpyrshang ban pynpulom ïa ka jingtrei jong ka Provisional TVC bad ïa ka jingpyntreikam ïa ka Aiñ. Kane ka jingleh be-Aiñka long kaba mynsaw bad khamtam eh ka wanrah ïa ka jingdukha mynsiem kaba shyrkhei bad ktah jur ïa ka kamai kajih jong ki nongdie madan bad ruh ïa kiba bun ki nongshong shnong kiba duk kiba shaniah ha ki nongdie madan.
Ki jingmyntoi na kaba pyntreikam ïa ka Aiñ ki nongdie madan: Ka jingpyntreikam pura ïa ka Aiñ, The Street Vendors (Protection of Livelihood and Regulation of Street Vending) Act 2014, ka wanrah shibun ki jingmyntoi bad ki kam pynroi kiba kot sha ki hajar klur tyngka, kiba kyntiew ïa ka jingim jong ki Nongdie madan. ïa Ka National Policy kaba ïadei halor ki Nongdie madan kiba kamai jakpoh ha ki jaka Sor bad Nongbah, la pynlait paidbah ha ka snem 2004 bad kaba la nang pynbha ha ka snem 2009. Kane ka policy ka thmu ban ithuh kyrpang ïa ka kynhun ki Nongdie madan kum ka kynhun kaba noh synñiang shikatdei ha ka Ri, ka Jylla bad imlang sahlang. Nalor nangta ki don ruh ki scheme kiba la thaw khnang ban ïakhun pyrshah ïa ka jingduk ha ki jaka sor bad kiba ïarap ïa ki Nongdie madan, kum-(i) National Urban Livelihoods Mission (ii) PM SVANidhi Scheme (iii) Prime Minister’s Integrated Urban Poverty Eradication Programme.
Ka jingpynpaw ïa ka mynsiem ïatiplem na ka bynta ki para nongshong shnong kiba duna ha ki dkhotmet:U nongthoh u la ïashim bynta ha ka jingïatai-ïatei nia halor ka Aiñbad ki jingeh jong ki Nongdie madan kaba la pynlong dang shen da ka Shillong Times group bad hangta u la ïakynduh bad i Kong Bertina Lyngdoh. I kong Bertina Lyngdoh i dei iba duna ha ka bor ïohi jong ki khmat bad ha kata ka jingïakren i la pynpaw naduh tyllong ka dohnud ïa ki jingeh kiba i mad bad khlem riej i la pynpaw ba ki don ki Nongdie madan kiba khlem akor kiba tim bad tla ïa i. Kumta nga kyntu ïa i Kong Bertina bad ïa kiwei ruh kumjuh lada ki tip ne mad ïa kum kine ki jingeh ba ki shah kren tohmet ha ki Nongdie madan, nga kyrpad ba kin wan shakhmat ban ujor. Ka Seng MGSPHSVA ka pynrem jur ïa ki para nongdie madan kiba khlem akor bad kam pdiang ïa ki riew khlem akor bad ka kloi ban ïatreilang bad ki paidbah. Ka Seng ka kren da kaba shai ba kam pdiang satia ïa ki dkhot kiba mlien ban kren beiï, kiba pynïashun para briew, kiba shoh ba dat bad kiba batbor ïa kynthei bad ki khynnah.
Ka jingpynkylluid ïa ka Sor Shillong: Ka Shillong ka la kylla long ka Nongbah jong ki “favellas”. Ki “favellas” ki dei ki jaka kiba khapngiah, ki bym biang ka bording bad ka um, ki bym koit bym khiah, ki jaka kiba kynrei ki jingkulmar, ka jingkyrni ha ki jingdih basniew bad ki ïing ki sem ruh kiba khim bad khapniah bad kumta ter ter. Ha Shillong, ki don ki shnong kiba ïasyriem ne long kum ki “favellas” bad ka jingkhapngiah kaba shyrkhei. Ki don ki shnong ba ki surok bad ki lynti syngkien ki la kylla long ki jaka set kali phra la ka sngi bad kane ka la pynkhapniah jur shisha. Ka Shillong kam don ïa ka rukom synshar khadar kaba paka ïa ki jaka sor. Ki Dorbar Shnong ki don, tangba ka bor, ka iktiar jong ki ka long kaba tlot bad kim don ïa ka pisa ka tyngka ban shim bad kit ïa kine ki kam kiba khia-naduh ka jingdheng kali, ki kam pynkhuid jakhlia bad kiwei de kum kaba sam bording, sam um bad kiwei ki jingdonkam kiba kongsan. Kumta ka jingpynbha ïa ka Sor ka shong ha ka jingïatreilang bad ka mynsiem jingïatiplem bad ban pyntreikam pura ïa ka Aiñ jong ki Nongdie madan.

Leave A Reply

Your email address will not be published.