Haduh katno ki paidbah ki sngewthuh ïa ka jingdawa jylla Khasi – Jaiñtia ?

Ka Jylla Meghalaya ka la ïaid lynti mynta 50 tylli ki snem naduh ba ka Myntri Rangbah duh jong ka Ri India ka (L) Indira Gandhi ka la pynbna ha u Rymphang, 1972 ba ka Meghalaya kan ïoh noh la ka jong ka jylla. Naduh katei ka por bun bah ki nongïalam kiba stad bad kiba shemphang hynrei ki klet pat ban ïalam ïa ki paitbah ha ka lynti kaba dei. Ym lah ban len ba ki nongïalam ba hakhmat ki long kiba stad bad kiba shemphang hynrei namar ka jingkmen tohhoh ba la ïoh ïa la ka jong ka jylla bapura la klet noh sa ïa u pud u sam.
U (L) Bah Hopingstone Lyngdoh u MLA barim jong ka Nongstoiñ lah ban ong ba u dei uwei na ki rangbah uba la don bynta ha ka jingdawa jylla bapura ïa ka Meghalaya u la ai jingkyrshan mynba u dang im ïa ka jingdawa Jylla Khasi-Jaiñtia. Halor kane ka mat jingdawa, ka HSPDP hapoh ka jingïalam jong u Bah KP Pangniang ka la pynim ïa kane ka jingdawa ban pynsngewthuh sha ki paidbah jong ka West Khasi Hills, East Khasi Hills, Jaiñtia Hills bad Ribhoi District kin sngewthuh ba ka dei ka mat jingdawa kaba ki paitbah hi ki don kam haduh katta katta.
Ki paidbah ka rilum Garo ki la khih la ksar ban pynsngew ïa ka jingdawa sha ki tyndong skhor jong ka Sorkar India ban ai jylla noh ïa ka rilum Garo da ka Garoland. Ka rilum Garo ka la khihwin shisien haba ka Garoland State Movement Committee ka la lum ïa ki paid Garo ban pynsngew sha ki tyndong skhor jong ka Sorkar ïa kane ka jingdawa.
Ïa kane ka jingdawa jong ka Garoland State Movement Committee la ai jingkyrshan pura da ka National Federation for New States (NFNS) kaba la pynkhih ïa ka mynsiem ki paid Garo.
Hapdeng kane ka jingïaid lynti jong ka Garoland State Movement Committee, ka Hill State Peoples Democratic Party (HSPDP) ruh ka la kyrshan tylli bad dang shen ki nongïalam ki la pynïasoh kum ki dkhot hapoh ka National Federation for New States (NFNS) ban pynurlong ïa ka jingdawa jylla Khasi-Jaiñtia.
Ka jingialang ba la pynlong da ka Garoland State Movement Committee ha ka 29 tarik u Risaw, 2022 ka la sakhi ia ka jingiatylli jong ki paid Garo kiba la mih na ki kyndong kynshrot ban ialum lang ha sor Tura. Kane ka pyni shai ba ki jaidbynriew Garo ki khih ki ksar bad ki da angnud shisha ban ioh noh ia la ka jong ka jylla bapura.
Lehse, haduh mynta, ki paidbah kim pat lah ban sngewthuh kaei ka jingmut jong ka HSPDP haba pynsngew ïa kane ka mat jingdawa namarba ki sngew ka jingdon lang hapoh kawei ka jylla Meghalaya kumba ka long mynta ka la biang palat. Ki jingïohnong bad ki jingduhnong kin don hi hangne hangtai.
Lada ki paidbah ki kyrshan ïa ka jingdawa jong ka HSPDP ka jingïohnong kan long ha ka ïohjam ka ïohjam bad ka jingpyntreikam ïa ka Reservation Policy lehse kan ym don shuh ha kata ka por bad ka ïohkam ïohjam ka la suk bad kam don shuh ka jingïaknieh bad ka jingïapeit khmat kumba ka long mynta namarba ki jaidbynriew Garo ki ïoh 40 percent marwei katba ki Khasi bad Jaiñtia ki hap ban ïasam ïa ka 40 percent.
Toi ha kiba la sngewthuh ïa ka jingdawa, ka long shisha ka jingdawa kaba shongnia bad u paidbah hi u dang donkam ban sngewthuh kham bniah ïa kane ka mat bad ka long ruh kaba donkam ban don ïa ki rynsan ïathir ïatai bad ïasyllok ha kaba ki stad pyrkhat bad ki proh jabieng ki donkam ban mih shakhmat khnang ba kin pynshai kiei ki jinglap bad ki jingshem ha ki snem ba la leit noh khnang ba ki pateng kiba mynta kiba ïakynduh mawsiang la ka long ha ka pule ka dangle, ka ïohjam ïohjam bad ha kiwei kiwei de ki lad kin dup stad bad shemphang.