U Rynsun u dawai bah ïa ka jingkoit jingkhiah

0

U rynsun u dei uta u jingthung ba dei na ka longïing jong u piat ne Alliaceae. U don ka jingïadei kaba jan bha bad u piat bad ïa u rynsun la pyndonkam da ki spah spah snem ha ki khana pateng na ka bynta ban shet jingshet bad kumjuh ruh kum u dawai. Ia ki symboh rynsun la pyndonkam na ka bynta ban bam, la ka long ha kaba bam im lane shet ïa u lane kumjuh ruh na ka bynta ban shna dawai bad u don ïa kata ka jingsma kaba pher. Ki sla rynsun bad syntiew ba mih na u ruh ki long kiba lah ban bam, tangba ki kham duna ka jingmad ban na kaba long ki symboh rynsun bad la ju bam ïa ki khamtam eh ha ka por ba ki dang lung lane dang jem.
Ïa ka tynrai halor ka jingrep ïa u rynsun ym shym la lah satia ban lap ne shem. Wat la ka la don ka jingngeit ba une u jingthung u dei uba hiar pateng na kiwei pat ki jingthung ne kita ki Allium longicuspis, kiba mih ha ki jaka khlaw hapoh thaiñ pdeng bad shathie sepngi Asia, hynrei ka long pat kaba eh ban lap ïa ka tynrai ba thikna jong une u jingthung. Kita ki rynsun “Wild garlic”, “Crow garlic” bad “Field garlic” jong ka Britain ki dei ki dkhot jong kita ki jingthung Allium ursinum, Allium vineale bad Allium oleraceum. Hapoh North America, u Allium vineale ( ïa uba la tip kum u “wild garlic’ lane “crow garlic”) bad Allium canadense ba la tip kum u “Meadow garlic” lane “wild garlic” bad “wild onion” u dei u jingthung ba ju rep bha.
Uwei na ki jait rynsun ba bna bha, ïa uba la tip kum uta u “elephant garlic” ha ka jingshisha u dei u rynsun khlaw (Allium ampeloprasum) bad ym dei u rynsun shisha. U rynsun ba tang tang shi symboh lane ba la tip kum uta u “pearl garlic lane Solo garlic” ruh u don ba une u jait rynsun u dei uba mih tynrai hapoh ka jylla Yunnan jong ka China.
Ia u rynsun la rep ha satlak jong ka pyrthei, tangba ka China haduh mynta ka dei kawei na ki ri ba pynmih bun tam u rynsun. Kane ka ri ka pynmih haduh kumba 10.5 million ton (23 billion pound) ha ka shi snem shi snem, kaba long haduh palat ia ka 77% na u rynsun ba pynmih ha ka pyrthei baroh kawei. Ka India ka wan ba ar ha kaba ka jingpynmih rynsun jong ka ka long 4.1% bad bud pat sa ka South Korea 2%, Egypt bad Russia mar 1.6% bad ka United States, ha kaba ïa u rynsun la rep nyngkong eh kum u mar rep ha baroh ki jylla lait noh ka Alaska.Ia u rynsun la ju kham pyndonkam bha na ka bynta ban shet jingshet bad u dei uwei na ki kynja jingthung ba ju pyndonkam bha ha kaba shet jyntah ha ki dong bapher bapher, kynthup ïa ka Eastern Asia, South Asia, Southeast Asia, Middle East, Northern Africa, Soutthern Europe bad ki bynta ba shathie bad thain pdeng America. Ka rukom mad jong u rynsun ka ïapher katkum ka rukom pyndonkam ne rukom shet jyntah. Kham bunsien la ju pyndonkam ïa u ha kaba khleh lang bad u piat, sohsaw lane sying. Ka snep jong u rynsun ka ïasyriem bad long thik kum ka snep piat bad bundien la ju khoh noh ïa ka ha shuwa ban pyndonkam, ha ka kaba bam im lane shet jingshet. Ïa u rynsun la pyndonkam ha ki rukom bapher bapher na ka bynta ban shet ïa ki jait jingbam bapher bapher. bunsien la ju ot noh ïa ka khmut bad tdong jong u rynsun ha shuwa ban shet. U rynsun ba la thad tyrkhong bad tylliat ni bha pat u don ïa la ka jong ka jingmad na u rynsun ba dang im.
Ia u rynsun la ju pyndonkam na ka bynta ban bam ne shet jingshet bad kumjuh ruh na ka bynta ban shna dawai ha kiba bun ki kolshor mynta da ki hajar snem, kaba lah ban long naduh kata ka por ba la tei ïa ki mot laidong Giza Pyramid. Ïa u rynsun haduh mynta dang rep hapoh Egypt, hynrei u jait rynsun ba rep hapoh Syria u dei uta uba kham remdor ne kynsai. Ia u rynsun la kdew ruh ha ka Bible bad ka la don ruh ka jingkdew shaphang u rynsun ha kiba bun ki kot ne kitab shaphang ka jingpyndonkam ïa u rynsun na ka bynta kiba bun ki rukom, kum na ka bynta ban pynïap ïa ki khñiang, na ka bynta ban pynkoit ïa ka jingpang shadem, ka jingbym tylliat bha ka kpoh bad ka jingtlot ka bor met. Ka jingpyndonkam ïa u rynsun hapoh China nyngkong eh la kdew ha ka snem 510 A.D. Ia u rynsun la bam ruh da ki shipai Greek bad Roman hyndai bad kumjuh ruh da ki nongñiah lieng.
Tangba ïa u rynsun kham niar ban pyndonkam ha kaba shet jingbam hapoh England wat lada la ong ba la sdang ban rep ïa une u jingthung hapoh England ha shuwa ka snem 1548 bad u la long uwei na ki jingthung ba kham pyndonkam bha hapoh Mediterranean Europe. Ïa u rynsun la la pyndonkam ym tang ha kaba shet jingshet lane shna dawai, hynrei u long ruh u jingthung ba la pyndonkam ha kaba leh niam leh rukom. Wat hapoh India dang lah ban shem kynrei bha ïa u rynsun.

Leave A Reply

Your email address will not be published.