SENG KUT SNEM SENGKHASI (KMIE) – 2022 RIEW TYMMEN – IJUN SING LYNGDOH

Kong Sweetymon Rynjah Mawkhar, Shillong.

0

Shillong, Naiwieng 22: Kum ka burom sah kynmaw ïa ki tymmen Longsan ka Seng Khasi (Kmie), Mawkhar, Shillong, nga la sngew dei ban ai jingthoh shaphang i ‘Riew tymmen Ijun Sing Lyngdoh . Ine i la noh ïa u syn?iang u bynhei da ki katto katne ki Jingrwai, na ka bynta ka Seng jongngi. Ai ba ka long mynsiem jongi, kan shong suk ha Dwar U Long-Blei ba ba in dang shan da la ka Rngiew- ka Bshi ban pyneh rngiew kiew bok – kit rwiang ïa baroh ki para ‘Riew Seng, Ka Seng bad ki tnat ki pnat Seng baroh lang. I long i riew tymmen ba don la ka sap ka phong, ka jingieit Ri ba shisha. I long ruh iba ïohi jngai bad pynngam jingmut ïa la ka tynrai- ka tyllong jong ka Jaitbynriew Khasi Khara, kum ka Hok-longbriew.
Ki Jingrwai ba la synñiang ki pynpaw ïa ka mut ka pyrkhat ba jylliew, bad ka ïm jingmut ban pynsah-pynneh ïa la ka Hok Tynrai longbriew, kum u Paid Khasi baïar bad ka shnok ktien jong-i, kaba jylliew-ngam skong, kaba ka pateng longbriew jongngi ka hap ban tih ban khlong ia ki jingmut ban ym kie-berong ne sha rong -sha rah da ki Rongphang bad besieh pher pynkylla rong.
Kine ki Jingrwai ki long kumne:-
No.5: ‘Ka Jing ia kheiñ kur – kheiñ Kha – Khasi’ – kum ka syllok pynshai jing ïa khot ïa wer para ‘riew Seng ba dang bat la ka kheiñ kur -kheiñ kha Khasi paka nylla . Ki shnok ktien Khasi, ki paw kumne:
Ka Tyllep -ka Tyrbun – sha kyrtep jingmut nongwei kiba bun rong bun rup.
Shong hara – ba la pynshong lynnong
Thew phylla – da ñ iew da kheiñ la ka kur la ki kha.
Makna suda – ba pynwir jingmut bad bym myntoi
Tang janai – pynkyntang shong ka Hok – kyrkhu U Blei.
Iehra – ban shu leh klet bad bym kheiñ kor – ñiewkor.
Ki por ki la nangwan nangjan ban syndong-kynsit ïa kane, bad ban teh la kam, wat ha ka Aiñ Riti Dustur jinglong jongngi, kum ka aiñ longbriew jinglong baroh.
No. 26 – Jingrwai ‘Tip-sngi’ – kaba pasoh ïa ka wer khot – wan ïa ki long khynnah, kiba ki jingthmu ba bha ka long ban sara, ai um ïa ka mut ka pyrkhat, ban saiñ dur longbriew Khasi Khara ban pynkup mynsiem ïeit Ri.
Ki jingthmu ba la pashat ki long – ban Rwai Ïaroh la ka Ri, kynmaw la ka riti. Ban pynkynmaw Akor Khasi, ban kiew mynsiem Ïeit Ri, ban tyngkai la Jingim Tynrai bad ka jingim kan long janai. Ban kyntiew burom la ka Ri bad ka jingim kan ïoh jingshai. Ban ïoh jingsneng Riew Tymmen, khnang ba ka jingim kan sah kan neh ha ka jinglong ‘Tyrsem’, kumba la seng la buh ki Longshuwa ha ki jinglong ba beit ba biang bad ka Pyrkhat Khasi bad ba phuh ba phieng ha ki jingïohi kiwei bym dei Khasi.
No.31 – ‘Burom ka Ri kan neh Tyrsem’ – Ka Seng Khasi ruh kan nangsan nangsei haka ki kam pynneh pynsah Riti, kum ka Deiti ba bat Riti.
Ka Jingrwai ka kren shaphang ‘Ka Shad Suk Mynsiem’ ba la ïoh ban pynlong ha ka snem 1911 ha Lympung ‘Weiking hadien ba ki tymmen longsan jongngi ki la hap ban ïaleh ïa u lum ‘Weiking bad ka madan shad kumba la thoh ha ka Thup sah Pynkynmaw, mynba ka Shad ka dap shispah snem. Katei ka phang jingrwai ka mut ka thew, kum ka Jingpynsah-pynneh lyngba ka Shad ha la ka riam ka beit, ka deng ka kieng bad ka rukom shad shynrang kynthei jongngi. Ka pynkynmaw ïa ki kamram bad deiti Khasi kiba la long doh long snam bad ka Jaitbynriew Khasi hala ka hara dor ba shisha. Ka Nongkynti Hok na la ki Longshuwa ba la suit kyntang pynshong Blei ïa ka dur Longbriew bad dur long spah jong ka Pyrkhat Khara ki Longshuwa ba la tynna tang ka duwai-ka phirat, ka kyrpad- ka kyrpon ba la snap bad ka ha phyllaw ïing Seng Khasi, Mawkhar jong ki lai sngi shad.
No,113 – ‘Jingrwai Kynmaw Briew’ – ka ktien ‘Kynmaw Briew’ – ka thew bad ai jingmut ban kynmaw ban ïm jingmut ïa la ka sap-tip-briew ha kaba ïa dei para briew bad bynriew ha sla pyrthei. I nongthoh da kane ka Jingrwai, i kyntu jingsngew ban biang ka pykhat-pyrdai? ba ka Ri jongngi ka don la ka pyrkhat Blei ba pher kynthong, da kaba pynshong ha la ki Rympei ïing jongngi, haba ngi nguh arti ïa u Long-Blei miet step. Dei ruh hangne ba ngi Nguh-lait Nguh-let ïa la ki jingleh-lait leh-klet ha ki kam leh jingbriew jongngi, ban ioh lait na ‘Ka Phai lyndet’ U Long Blei. Ngi ïam ngi syntuid ruh ha ka “Ku-Ri-Ei” jong u Long Blei kum ki let ki lait jingbriew jongngi, kumba la rwai – ‘Ha Ri Khasi don Blei’ ba la pynksan jingkynthoh ha ki jingïohi kiwei – ‘Ka Ri Baieit Ki Blei’ kata ruh haba ki ïohi -ïoh mad ïa ki jinglong mariang jong ka bad ka jingkyrkhu Blei ïa ka, I Nongthoh i sneng ban ym lyndet ïa U Blei – kata ban buh ïa U ha khmat ban mut hok- pynshong Blei la ki jingleh jingkam bad ka Nguh-ka dem. Ka pyrkhat Khasi kam ju ai dur ai dar ïa U, bad ban leh kumta, ka long tang ‘Ka Khar-madei’, kaba ai ïa ka jingmut kum ka jingleh bym suit ñiew bam kheiñ ïa ka pyrkhat Blei U Khasi.
No.114 Jingrwai ‘Plie Seng’ – Kane ka Jingrwai ka khot ka wer ban wan sha Seng Khasi ban ïm la ‘ka Pyrthei Sngi’ – kata ban ïm ha la ka longbriew, kum u Khasi-Khara, ba la buh bynta U Long Blei. Ka Jingrwai ka kyntu – ‘La ka Ri ban kit kynti’. Baroh ngi don la ka por ban leh ei-ei namar la ka jong ka Ri, ha la ka jingim pyrthei jongngi. Ngim dei ruh ban ïm sah lyngngoh bad bym tip tang ha ka pyrkhat bym seisoh. Ka jingstad ba ngi lum bym ïa dei bad ka pyrkhat Khasi, ka pynbakla bad khlieng ïa la ka stad tip tynrai khara jongngi. Kano kano ka jingleh jingkam kaba beit, ba bha bad shong hok ka long kaba dei ban kit ïa ka Burom – ka long kum ka spah kynshew ba kordor tam.
Nalor kine ki Jingrwai ba la kyndup ha ka Kot Jingrwai Seng Khasi, ine i ‘riew tymmen I la thoh ruh ïa ka Lamphang ha ka kot, kaba pynphai kynmaw bad kyrsiew Jingsngew namar ki kamram bad ki Deiti ïa ngi kum ki Khasi bad ban ym klet ïa la ka Hok Tynrai, hala ka Longbriew. Da kumta ruh, ngi kyntei pynkiew ïa ka Burom namar la ka jong ka Ri.
Ka Khublei Seng Kut Snem ba suk ïa phi baroh.

Leave A Reply

Your email address will not be published.