Kynnoh ka HNYM ba donkti ka KHADC, Acting Syiem bad Syiem Raid ba ai sanad sha ki Garo
Paw ba ai NoC ki RS Garo ban shna ïa ka Casino
Shillong, Nohprah, 20: Ka Hynñiewtrep National Youth Movement (HNYM) ha ka sngi Baar ka la dawa ïa ka Khasi Hills Autonomous District Council (KHADC) ba ka dei ban weng mardor na ka khet ïa u Acting Chief ka Hima Mylliem u Ainam Manik Syiem bad ïa u Syiem ka Raid Marwet u Ken Syiem da kaba kam ba ka seng ka don ïa ki sakhi sabut kiba pynshisha ba kine ki arngut ki nongsynshar jong ka Hima Mylliem ki donkti ban ai Sanad sha ki Rangbah Shnong Garo kiba peit ïa ka synshar ka khadar ha ki 56 tylli ki shnong ba la buhai shnong da ki Garo ha them Ri Bhoi.
Kane ka jingdawa jong ka seng ka long hadien ba ki paid Garo kiba sah ha ki shnong shnong bapher bapher ha them Ri Bhoi hapoh ka lama jong ka All Ri Bhoi Garo Headman Association (ARBGHA) ha ka Lah Sngi U Blei ki la mih paidbah ban pyrshah halor ka jingthmu jong ka Hima Mylliem ban pynduh bor ïa ki Rangbah Shnong jong ki shnong Garo.
Kum ban shu pyntip hangne ba ka jingmih jong ki paid Garo ban pyrshah ïa ka ophis u Syiem ka Hima Mylliem ka long hadien ba ka la phah da ka jingthoh sha ka ophis u Deputy Commissioner ka Ri Bhoi Cistrict ban ym pdiang ïa ki No Objection Certificate (NoC), ki kot ki sla ba ai lyngba ki Rangbah Shnong Garo la ka long ha kino kino ki kam ha ki tnad Sorkar.
Ha ka jingïakren bad ki lad pathai khubor, u President ka HNYM u Bah Louis Dohtdong u la ïathuh ba ka seng ka la phah ïa ka jingthoh kaba khatduh eh sha ka District Council ba ka dei ban pynduhjait shi syndon ïa ki Rangbah Shnong Garo.
Katkum ka jingthoh ba ka seng ka la phah sha u Chief Executive Member (CEM) ka Khasi Hills Autonomous District Council (KHADC) u Bah Titostarwell Chyne ka seng ka la dawa ba dei ban weng ïa u Acting Chief ka Hima Mylliem u Ainam Manik Syiem, ïa u Syiem ka Raid Marwet u Ken Syiem bad ha kajuh ka por ban weng noh ïa ka kyntien “Nongpynïaid Shnong’ na ka Mylliem Act 2007, Administration of Mylliem Syiemship Rules 2015.
“Ka daw kaba pynlong ïa ki jaidbynriew Garo ban mih shakhmat ka dei na ka kyntien nongpynïaid shnong kaba pynlong ïa ki ban sngew ba ki ladei ki Rangbah Shnong. Hynnin ngi ïohi ba ki don 56 tylli ki shnong Garo hapoh ka Raid Marwet, katba katkum ka jubab RTI ba nga la pan ha u snem 2015 na ka Hima Mylliem ka la pynpaw ba ki don tang 28 tylli ki shnong Garo katba mar shiteng ki shnong kiba don kam shym la ai jingtip. Kane ka dei ka jingleh arsap jong u Acting Chief ka Hima Mylliem ïa kaei kaba ngi la pan,” la kynnoh u Bah Dohtdong.
Haba kynthoh ba ka jingai sanad ïa ki jaidbynriew Garo ka long kaba be-aiñ beriti, u Bah Dohtdong u la ong, “ka Sanad katkum ka riti ka dustur bad katkum ka (Appointment and Succession of Chiefs and Headmen) Act jong ka Hima Mylliem ka kdew shai ba ka Sanad ka dei ban ai tang sha ki Rangbah Shnong Khasi, hynrei kumno yn lah ban ai Sanad sha ki Garo. Ban ai Sanad sha ki Garo kam long satia kaba shongnia hynrei ka long be-ain beriti namarba ki paid Garo ha rilum Khasi ki dei tang ki raiot bad kim lah ban wan kam trai ïa ka khyndew ka shyiap ha kane ka ri Khasi jong ngi.”
“Ngi la lap ruh ba ki Rangbah Shnong Garo jong ki 10 tylli ki shnong ki dei kiba donkti ban ai ïa ka No Objection Certificate (NoC) ban tei ïa ka ktem khalai Casino. Kaba sngewsammut ka long ba dei u Syiem Raid uba la pdiang ïa ki Garo kum ki Rangbah Shnong,” la kynnoh shuh shuh u nongïalam ka HNYM.
“Ha ka jingïalang kaba la long ha 2 tarik, Naiwieng, 2022 hapdeng ki Rangbah Shnong Garo, u Syiem ka Raid Marwet bad u Acting Chief ka HimaMylliem ha Mawkhar, ka seng ka la kren shai ba ki Garo kim lah ban bat Rangbah Shnong namarba ha ka hukum (Order) ba ka Hima Mylliem ka la ai sha ki Garo ka long ba la ithuh ïa ki tang kum ki ‘nongpynïaid shnong’. Balei kine ki Garo ki dawa ïa ka Sanad bad halor kano ka nongrim? Ki Garo ki wanrah ïa ka jingïapher jaidbynriew ha them Marwet namarba ngi ki Khasi ngim lah ban kam Nokma ha Garo Hills namarba ki Garo kin ym ailad daleilei ruh em ban long Nokma ïa ki Khasi hapoh u pud u sam jong ka Garo Hills Autonomous District Council (GHADC) hynrei balei kine ki Garo ki kwah sanad Rangbah Shnong hapoh u pud u sam jong ka Khasi Hills Autonomous District Council (KHADC). Kane ka dei jingtlot jong ka KHADC namarba ka Mylliem Act, 2007 ka ladep kdew shai. Lada ka long ha kane ka rukom ka Hima Mylliem ka pynkylla pyrdet ïa ki aiñ kiba la shna ban pynneh pynsah ïa ka synshar ka khadar bad ki riti ki dustur u menbarim ha ka Bri u Hynniewtrep,” la kynthoh u Bah Dohtdong.
“U Syiem Raid Marwet u ai Sanad ïa u Sten Marak bad ïa kiwei kiwei, hato u dei uei u Syiem Raid Marwet? Ngi dawa ban weng ïa u Acting Chief bad ïa u Syiem Raid namarba ki donkti lang bad dei ban sospon ruh ïa u Syiem ka Raid Marwet bad katkum ka sanad la pyni ba la ai mynta u snem 2022,” u la ong.
Shuh shuh u la ong ba katkum ka hukum, la thoh shai ba kim (Garo) lah ban kam ïalade kum ki nongïalam shnong, kum ki Rangbah Shnong hynrei la shah ïa ki ban pynïaid shnong tang na ka bynta ka bha ka miat jong ki Garo. Hangne la thoh ba phim bit ban ai/die jaka khlem jingtip jong u Syiem Raid Marwet bad ka jingmynjur jong ka Dorbar u Syiem ka Hima Mylliem.
“Ha ka jingïalang kaba la long ha ka 2 tarik, Naiwieng, 222 ngi la mynjur ba ka Hima Mylliem kan sa phah sha ki bor synshar ka Ribhoi District bad sha ki tnat treikam bapher bapher ba kim dei ban ithuh ïa ki kot ki sla ba la ai da ki Rangbah Shnong Garo hynrei haduh mynta ka Hima Mylliem kam pat pyndep ïa ka jingkular watla ngi la ong ba kin phah kopi sha ka seng,” u la ong.
“Kane ka pyni ba ki leh be-aiñ halor ka rai ba ladep shim. Kane kan dei ka sien bakhatduh ban phah jingthoh, ngim banse ban leit dawa ïa ka KHADC naduh baladep phah ïa ka shithi ha ka 25, Naitung, 2022 ban weng mardor ïa ki Rangbah Shnong Garo pynban mynta la jan san bnai ka District Council kam shym la sngap ïa ki jingdawa jong ngi bad nalor kata ngi la pynkynmaw biang ïa CEM ha ka 14 tarik, Nailar, 222 ban weng hynrei um shym la leh eiei,” la kynnoh u Bah Dohtdong.
U Bah Dohtdong u la kynthoh ruh ïa ka KHADC halor ka jingthung Acting Chief ïa u Ainam Manik Syiem mynta la jan lai snem katba katkum ka aiñ la kdew shai ba ïa u Acting Chief dei ban thung tang hapoh hynriew bnai. “Balei ki pynneh ïa u (Ainam Manik Syiem) haduh lai snem? Kane ka pyni shai ba ka don ka jingïadie ïathied hapoh ka KHADC. Ka KHADC ka pynlong ïa ka Hima Mylliem tang kum ka jaka kamai spah. Ki MDC kim kwah ban thung ïa u Syiem bapura namarba kim ïohlad shuh ban mushlia ïa ki kam jong ka Hima,” la kynnoh u Bah Dohtdong.
“Ngi la thait ban sngap bad ha ka taiew bakhatduh jong u bnai Kyllalyngkot lada ka District Council kam leh eiei ka lah ban poi haduh u pud ba ngin khang tala noh ïa ka District Council,” la byrngem u nongïalam ka HNYM.