Khasi dei ka jaidbynriew ym ka Niam : Patricia Mukhim

0

Ha kine ki khyndiat sngi ba la dep u khlieh duh ka seng Rashtriya Sewak Sangh (RSS) kaba dei ka tnad trei kam mon sngewbha (social wing) jong ka BJP, u Mohan Bhagwat u la wan ïuh kjat ha Shillong, namar ba lehse lah don ki seng kiba khot sngewbha ïa u. Ha kawei ka prokram kaba long ha ka Soso Tham Hall, u Bhagwat u ong ba ki Khasi baroh ki dei ki Hindu, namar ba baroh ki nongshong shnong ka ri India ïa kaba u jer kyrteng ka ‘Bharat’ ki dei ki Hindu. Kane ka la pynkhih win ïa ka jingmut jingpyrkhat jong kiba bun. Hato mangi ki Khasi-Pnar kiba la poi buhai shong ha kine ki lum na ka ri Cambodia kumba la lap da ki stad kot kiba pule sani bha ïa ka lynti jingwan (migration routes) jong ki briew bapher bapher sha ka ri India ngi dei shisha ki Hindu? Hato ngim dei ki riewlum kiba don la ka jong ka jinglong tynrai, ka ktien ka thylliej, ka niam ka rukom bad ka rukom kheiñ kur kheiñ kha? Balei keiñ ba kine ki seng kum ka RSS ki kwah ban kdup ïa ngi bad ban pynlong ïa ngi ki briew kiba khlem ka tynrai bad ka nongrim?
Lehse kane baroh ka dei na ka daw ba ka seng RSS ka kwah eh ban pynsuhthied ïa ka seng BJP ha kane ka jylla bad ka sngew ba lada kam ïa baroh ki Khasi-Pnar ha ka thup seng niam Hindu kan kham suk ban ïaleh pyrshah ïa kito ki Khasi-Pnar kiba na ka niam Kristan kiba pyrshah ïa ka seng BJP. Ka jingkren u Bhagwat ka lah dei ban pynkyndit bynriew ïangi kum ka jaidbynriew bad ngi la dei ban ïathir bha ïa kane ka phang. Hato ngi duh noh ïa ka jinglong Khasi-Pnar lada ngi pdiang ïa ka niam Kristan? Mano ba rai ïa kata? Ka niam ka dei ka kam mynsiem kaba pynïasoh ïangi ki briew bad u Blei nongbuh nongthaw. Kam ktah ei ei ruh ïa ka riti ka dustur tynrai jongngi lane ïa ka jingkam kur kam kha. Hooid ha ki por kiba mynshuwa, kita ki nongïalap niam na shiliang duriaw ki la pyrshang ban pynsgewthuh bakla ïa ki longshuwa jong ngi da kaba ong ba dei tang ka niam Kristan kaba lah ban ïalam ïa ngi sha ka lynti jong ka jingim bymjukut. Ha ka jingkwah jong ki ban ïoh khring bun ki mynsiem sha ka niam Kristan ki la pynsngewthuh bakla ruh ïa ki briew jongngi da kaba ong ba ka jingknia jingkhriam jong ki Khasi-Pnar ka long ka jingngeit bieit (superstition) bad ki la mana ïa ngi ban ïashim bynta ha ka shad ka kmen namar ba don ka jingknia jingkhan. Hynrei haba pyrkhat shisien pyrkhat man la ka jaidbynriew ka don la ka rukom kyrpad Blei bad ka dei ka kamram jongngi ban burom lem ïa ki baroh.
Ym lah ban len ba ha kine ki kyndiat snem bad khamtam lei lei naduh u snem 2014, ka la don ka jingkhihwin kaba jur bha ban pynsngew ba ki Khasi kiba la kylla long Kristan kim don hok shuh ban kam ba ki dei ki Khasi paka-nylla namar ba kim mane Blei shuh kumba leh kita kiba dang neh ha ka Niam Khasi, Niam-tre. Tip mano ba sdang ban wanrah ïa kane ka mynsiem pynïapher hapdeng kane ka jaidbynriew kaba don tang kumba 10 lak tam ei ei ka jingbun briew bad ka jaidbynriew kaba rit paid. Ha ka jingshisha ngi dei ban ïatylli ban ïaleh pyrshah ïa ki bor kiba kwah ban kheiñ kyllum ïangi kum kita ki Hindu na ri thor.
Lehse kawei ka phang kaba pynkiew skong ïa ki seng kum ka RSS ka long namar ba ki Khasi-Pnar kiba dang bat ïa ka niam tynrai ki pynïajan ïalade bad kane ka seng. Dei namar kata ki da khot bad pynkup burom ïa u Mohan Bhagwat, u heh duh ka RSS sha u Lum Sohpet Bneng ha ki sngi kiba u don ha Shillong. Bad kane pat ka leit long namar ba kito kiba dang bat ïa ka niam tynrai ki sngewrem bad bitar namar ba ym shym kheiñ ïa ki kum ki rit paid (minority) bad namar kata ka daw ki duh lut ïa ki jingmyntoi kum ka ‘scholarship’ khamtam haba leit pule pyntbit ïalade sha ki kyrdan kiba kham shalor. Kane pat ka leit jia namar ha ki form scholarship lane ha ka electoral roll ïa kiba ym long niam Kristan lane Muslim lah shuh kynthup lang baroh ha ka niam Hindu. Kumta ki Khasi-Pnar kiba ym dei ki Kristan lah khot ki Hindu. Bad ym shym don mano mano ruh ban ïaleh pyrshah ïa kane. Kiba bud ïa ka Niam Khasi-Niam Tre ki don ka hok ban shah khot da kata ka kyrteng ym ban shuh klun lut ha ka niam Hindu. Ki don hok ruh ban shah kheiñ kum ki ‘minority’ lane ki rit paid. ïa kane lah dei ban ïatai bha ha ka dorbar bah Parliament naduh kham mynshuwa hynrei ym shym la leh kumta. Ki nongïalam ka Niam Khasi -Niam Tre ki lah leit ïasaid bunsien bad ki bor sorkar ha Delhi hynrei ym don ba sngap ïa ki. Dei hangne keiñ ba ngi shem ba ka long kaba shitom ïa ki rit paid riewlum kum mangi ba ngin long shibynta bad ka ri India ha kaba ki heh paid Hindu ki long ki nongsynshar.
Ha ka por ba ki syiem Khasi ki ïasoi ïa ka soskular Instrument of Accession bad ki nongmihkhmat ka ri India ïa kiba la ïalam khmat da u myntri ka kam poh-ïing ha kato ka por u, Sardar Vallabhai Patel, lehse ki khlem da pyrkhat jylliew ïa kaei ka ban jia ïa ngi kum ki rit paid. Kumjuh ruh u Rangbah, JJM Nichols Roy uba la ksaid tyngeh ban pynïoh ïa ka Sixth Schedule ka ban pynkham bor ïangi ki riewlum ba ngin ïoh ban bat skhem ïa ki riti ki dustur bad ki rukom synshar shnong, lehse u khlem poi pyrkhat ba shi bynta na ki Khasi-Pnar ki bym pat long Kristan kin duh noh ïa ka hok jong ki kum ki rit-paid.
Toi ïa kine kiei kiei ngi dei ban ïakhun tyngeh kum ka jylla bad kum kawei ka jaidbynriew, ym da ka jingïapait ïapra. Ka por ka la dei ba ngin ïakren shai halor kane ka phang khlem da wanrah ïa ka politiks, namar ka politiks hi ka thnem ha ka jingïapait ïapra.

Leave A Reply

Your email address will not be published.