Ka samoi sdang skul, ka jingkhuslai ki Kmie ki Kpa?

0

Ki bnai sdang snem ki dei ki bnai kiba man ka longïing ka im tyrkhong bad tyngkai katba lah khnang ba kin lah ban pyndap pynbiang ïa ka bai kot pule, bai kopi, bai pla bad kiwei kiwei ki bai aiu re ba kito ki skul ba ki khun ki leit ki ju dawa ba dei ban pynbiang ha ka por ba ïa buh.

Kumba ju long man ïa u snem bun tylli ki skul khamtam eh ki skul bym dei sorkar ki ju shim kabu bha ha ki por sdang skul bad bunsien ka paw ba katei kadei ka por kaba biang eh na ka bynta jong ki shisien shi snem. Ka jingkylla kaba kham jur ka sdang eh ha kine ki khyndiat snem ba bun tylli ki skul kim shah ïa ki khynnah ban thied ïa ki kot pule, ki kopi, ki pla skul bad wat ïa ki jain phong skul ban thied na shabar. Hato kaei ka daw kaba don sha lyndet, lada kam dei ba ki kwah ban pynlong kam khaïi hi ha ki skul jong ki?. Ym tang katta don ruh ki kmie ki kpa kiba ïa khnium halor ka jingshim kabu wat ïa ka dor jong kitei ki kot bad ki tiar skul ba die hi ha kito ki skul khamtam haba ki ïap ba ka dor ka ïa ïa pher bun shah lada ïa nujor bad kawei kaba die ha Ïew.

Tang namar ka jingshim kabu palat jong ki nongpynïaid skul, takhuh sa ka pyrthei hiran ïa kulmar thlim ki kmie ki kpa ne ki nongbuh skul khun. Ka bai skul bad kiwei pat ki jinglut kum ha ka riam ka beit (Uniform skul), ki kot ki sla tang na ka bynta uwei ne kawei ka khynnah, ka pisa ka ïa kot sha ka saw haduh san hajar mar ïa sdang plie skul. Kam kut noh tang hangne hynrei sa man u bnai ki mih ki jnit ki jnat ba shyrkhei haduh ba ka aiom leit skul ki khun ka ïa wanrah sa ka jingduh kyrmen ïa ki kmie ki kpa ïa ki dang ïai lah ne em ban kyrshan jingpule ïa ki khun.

Kumba lah ban ïohi mynta ba ka jingleit pule sha ki skul kam da idon jingmut shuh haba ki skul ki phah ban wanrah ïa kine kitai kiba bunsien ki ïing ki sem kiba duk kim lah ban ïoh. Ki Uniform skul kiba rem dor sat, nalor kawei ka riam skul dang hap phah suh shuh shuh sa kiwei pat ki jait rong ban phong ha ki sngi ba pher bapher ba ïa buh da ki nongpynïaid skul, ki kot kiba rem dor, ki pla kot ruh ym long shuh ban rah da kito ki pla ba ju rah ha ki hynniew phra snem ba ïa leit hynrei da ki pla kot ba ïa phah suh bha, bad don lei lei ki skul ki ba ïa pynmih ïa ka hukum ba ïa ki pla ruh dei ban thied na skul hana bala dep ban thoh ïa ka kyrteng skul.

Haba jia kumtei, hato kam ktah ïa ki kmie ki kpa kiba wan na ki longïing kiba duk bad kiba don khun bun ngut. Hato katei kam dei ka kam kaba paw pyllein pyllein ban pynbor ïa ki kmie ki kpa ban phah pep skul noh shiteng por ïa ki khun. Ka sorkar jylla lyngba ka tnad pule puthi ka leh aiu, ne ka ïa shu hun ban tip ba kita ki skim SSA, RTE kin treikam ha ka jylla khlem da wad bad tohkit bniah ïa kitei kin iarap haduh katno eh ïa ki paidbah.

Lada ngi shim ïa kaei kaba ka long mynta ha Meghalaya khlem pat khein ïa ki ba bun ki khynnah skul kiba ïa ïeh noh tang shiteng ïa ka jingpule (drop-out) la lap ba kam dei satia kaba khyndiat na ki khynnah khamtam ha ki nongkyndong kim don lad don lynti satia ban leit skul bad ban pynnang pynstad ïa lade kumba long kiwei pat. Ka daw tynrai jong ka jingbym ïoh lad kiba bun ki khynnah ban leit skul ne pynnang pynstad ïa lade ka long namar ka jingduk jingkyrduh ha kaba ki Kmie ki Kpa jong ki ki ïa ïa kynduh mawslang ban pyndap ïa ki jingdonkam jong ki khun ki kti wat tang ha ka liang ka bam ka dih bad ka kup ka sem.

Dei na kane ka daw bun ki khynnah khamtam ha ki nongkyndong ki ïa hap ban leit trei bylla noh wat la ka rta jong ki kam pat biang bad ïa kane ïa ju tip kum ka‘Child Ïabour’. Ka jingkylli kaba mih mynta ka long, aiu ka Sorkar ka la leh na ka bynta ki ba bun ki khynnah ki bym ïoh lad ban leit skul? Ha ka juh ka por ngin hap ruh ban kylli ïa ki seng trei mon sngewbha (Non-Governmental Organizations) kiba ju peit ïa ki jingeh hapoh ka imlang ka sahlang la ki ju pynsngew ne em ïa kane sha ka Sorkar khnang ba man ïa uwei pa uwei u khynnah ne ka khynnah kin ïoh ïala ka jong ka hok ban pynnang pynstad ïa lade lyngba ka pule puthi.

Na ka bynta kito pat kiba lah ban kyrshan, ki kmie ki kpa ki ud ki nam ïa ka jingleh jong ki nong pynïaid skul kiba ju buh dor katba ki mon khlem da pyrkhat shuh ïa ka jinglut jingsep kaba palat liam tang na ka bynta u ne kawei ka khynnah. Kaba phylla shuh shuh lah ban shem ba ha ki sngi ba don prokram ba kham heh ha kum kine ki jait skul, ki kmie ki kpa ki hap ban leit thied bad phah suh kyrpang ïa ki jain rem dor na ka bynta ba ki khun kin phong tang ha ka shi shisngi. Hadien kane la hap ban shu bret noh sharud ïa kum kine ki jain ba suh kyrpang ha ka dor ba rem. La ka long kumne ruh bun ki kmie ki kpa ki sngap jar jar watla ki ud ki nam haba rieh. Ha ka jingshisha, lada kum kine ki skul ki buh ïa ki prokram, ki la dei ban bei hi nalade namar kaei kaba ki la dep am ha ka por sdang skul, ha ka jingshisha baroh ka pisa ka la kynthup ha kum kitei ki por ba don eiei ki jingleh sngewbha ha skul.

Kala dei imat ka por ba ki kmie ki kpa ryntih ha kawei ka kynhun ba kin mih noh shakhmat ban pynpaw ïa kum kine ki kam lut phud jong ki skul. Haba phai dien biang ïa ka jinglong jingman ha ka liang ka pule puthi jong kane ka juk, la i dei ruh ban kynthoh ba ki khynnah skul ki la bun kam ha kaba beh sha ka rong ka rup, bad ka jingpule ka la kham shajngai. Ki hap ban peit bha ïa ki riam ki beit namar tang shu ran ruh ïa shah pynïeng sha kyndong, ki juti ki hap ban phyrnai, ki pla kot ki dei ban long da kiba bha kumba la buh da ki skul lym kumta la ngat jingshah pynshitom na ki bor pynïaid skul. Ki la hap ban pyllut ïa ka por ha kaba leit sha ki tuition bad khelm da wad mawlynnai shuh da ka jingtrei shitom naïade.

Kaba sngewsih eh ka dei ba ki don bun ki nonghikai ki shim tuition ïa la ki jong ki khynnah skul bad kane hi ka pynpaw pyllein pyllein ba ki nonghikai ha skul ki ïa shu hikai tang dep rukom khnang ba tang kito kiba wan tuition ha ki kin ïohban batai kham shai, lym kumta balei hap ban da phah leit khreh kot ïa ki khun. Ki kmie ki kpa ki la dei ban husiar bha naduh ba sdang bad ym dei ban kmen ba pynhikai tuition ha ki nonghikai lajong. Ki bor pynïaid skul ruh ki dei ban teh lakam shi syndon ïa kum kine ki nonghikai namar kine ki klet ïa ka lawei ki khynnah tang ba ki kmie ki kpa ki la dep ban pynbiang pisa ïa ki ha ka dor ba rem.

Leave A Reply

Your email address will not be published.