Ka proverb ka ong “ bad ka jingman bha jong kiba bieit runar kan pynjot noh ïa ki “ (pro 1:32); kine ki dei ki sngi ha kaba ym lah ban len ba baroh ki ïabeh sha kata ka kyrdan jong ka jingkamai spah ban beh sha ka jingpahuh pahai ban ïoh ïa ki jingdonkam kiba ha baroh ki liang. Namar kata la ju ïoh sngew ba kiba bun ki ong ka por mynta te ka la her stet palat ym sngewthuh shuh la sngew kumba ki kynta ki la don tang kumba 12 kynta na kaba ju long 24 kynta ha ka shi sngi. Ka jingïabeh jong kiba bun sha ka spah bad ka jingnang jingstad kam long kaba bakla, hynrei ka jingthmu ba sha lyndet ka lah ban long kaba dei bad bun ruh kaba bakla. Kiba bun ki kwah ba ki khun jong ki kin nang kin stad bad ki long Doktor, Enjiniar bad kiwei pat ki jingpule, kaba nyngkong eh kaba la don ha ka jingmut jingpyrkhat jong ki ka long ban ïoh kamai spah ñiar eh kiba buh jingmut na ka bynta ban wanrah ia ka jingshakri sha ki para bynriew. Ka spah ka pynmatlah ïa u bynriew bad ki heh spah kim salia ban pynïap ne pynjot syndon thiaw ïa ka mariang tang na ka bynta ban pynriewspah ïalade.
Kane ka jingïabeh spah shano kien kan ïalam? Ka jingwan hap jong ka Khlam COVID 19 ka la buh ïa baroh ha u dak jingkylli uba heh bha, namar ba mynta ki briew kin ha ban buh nyngkong ïa la ka jingim ha ka jingshngaiñ. Naduh ba la sdang kane ka khlam kumba ka sorkar ka la khangdam ïa baroh ki shnong ki thaw, ki iew ki hat, ki ophis trei kam haduh ki skul bad jaka pule ruh kumjuh, ym lah ban len ba kata hi ka la pynpeit mat ïa kiba bun. Khamtam lei ka jingjur jong ka jingïap ki briew ha ri China, Italy, USA bad kiwei pat ki ri ka pyrthei ka la buh ïa baroh ha ka jingshong syier kaba khraw. Hynrei wat la katta ruh ngin ym lah ban tip lut ia ki jingshisha baroh namar ba wat ha kum kine ki khep ruh ki don ki briew kiba shim kabu shisha ban kamai spah ha kiba bun ki liang.
Kawei na ki mar kaba rem dor tam ym lah ban len ka dei ka khyndew ne ka jaka kaba da ki phew lak bad da ki klur haba ia nujor bad kiwei pat ki mar rem naduh ki kali, ki riam ki beit, ki TV, ki computer, ki duli pynkhriat jingbam, ki mar ban shna bad tei iing bad kumta ter ter. Ka jingpahuh palat ka pisa ka pynlong ia ki heh spah ban khlieh dor ne monopoly halor kitei ki mar rem dor bad kane ka la buh bad pynkiew dor lut ia ka khyndew ka shyiap ha kaba wat ki nongtrei sorkar bad ki riew madan ki iakynduh mawsiang bad ki shem jingeh ban ioh ban thied wat ia la i nongrim iba rit ruh. Ka Iew die khyndew ne realestate business ka la long kawei na ki kam kaba heh kamai tam shuwa jong ka jingshah khang dewiong. Ym lah shisha ban mutdur ba ki jaka ki puta kin kiew dor sha ki bun phew lak bad ki klur, hynrei kata kam dei ka jingeh jong ki paidbah tang kawei kaba lah ban ong ba ha kine ki sngi katba ioh ym dap shuh, kumba don kiba ong ai ka ka jaka da bam ruh da kdang ia ka pisa te katba nangioh nangbang.
Kumta ka jingiabeh palat sha ka jingkamai spah ka wanrah jingeh ia kiba bun kiba duk ba toi. Kawei na ki lad kamai spah kaba kham tohmet eh ka dei ka jingpynlong mar ia ki mynsiem briew. Ha kaba iadei bad ka koit ka khiah ym ju khamdon koit ba nud ban kyrngah ne ban pan dor. Kumba la kdew haneng ba la don ki briew kiba la nang la stad ym na ka bynta ban shakri para briew hynrei ban kamai na ka bynta ka jingmyntoi ia lade shimet. Kine ki jia ha kiba bun ki jingjia ha kaba iadei bad ka jingsumar ia ka koit ka khiah, i mat ha ba la nang la stad than bad haba ka long doktor ne nongpyniaid hospital teng teng laklet noh ba ki ruh ki dei ki briew bad la pyniasynriem ia lade bad ki mashin. Haba leit sha ki doktor tang ba suh kpoh ruh khlem da peit thuh bha ia ka jingpang hadien ba la eksamin la phah ban leh ia ka test, scanning bad kiwei pat wat la shem ba ym don jingpang ei ei kaba ktah jur, hynrei ka dei tang ka buit kumno ban kamai pisa.
Shisha ka pisa ka pynkhlieh biej ia kiba bun ha kine ki sngi ym don shuh ka jinghun ban ioh tang khyndiat ne tang katba dei biang, hynrei baroh baroh la shu kwah beit ban ioh tam bad ban ioh bun. Naduh ka bam ka dih baduh ki mar ki mata ki la kiew dor khlem pud ha kine ki sngi kiba mynta. Ym ju don mano mano ban shim khia ban peit ne teh lakam ia kane ka jingkiew dor, uwei na ki riew rangbah u la ong ba ka shong ha ka jingstad jong ngi shismet shimet kumno ban iaid
