KA JINGïOH RUNG KI SHIPAI PHARENG SHAPOH U PUD U SAM JONG KA SHNONG MYNSO

U snem 1861 u dei u snem ban sah kynmaw pateng la pakit ha ka History jong ka Shnong Mynso, ba dei ha une u snem ba ki Phareng kila wan rung hapoh u pud u sam jong ka Shnong, ngim lah ban tip ïa ka Tarik bad u bnai ba ki phareng ki wan ïuh kjat nyngkong namar ha kito ki por ki briew jong ngi kim pat pyndonkam ïa ka Almanak ne Baje, hynrei ki dang shañiah ha ka Mariang ïa ka rukom kheiñ por ne kheiñ ïa ki Tarik ne Bnai.
Ha une u snem [1861] U Myllon u dei u Daloi jong ka Elaka bad la tip ïa u kum u Myllon Daloi, u Phet Shen bad-U Silaui Phai ki dei ki Khlawait jong ka Elaka kiba long ka kti ka mon kti ka diang jong u Daloi naduh ki por mynshuwa ki nongmynso ki khlaiñ ha ka khaïi ka pateng dei ma ki kiba juh leit die (supply) ïa ka Laha ha ïing U Syiem Sutnga, namar ka Laha ba pynmih ki Nong Mynso long ka ba bha bad ba biang (Good Quality) ban shna ïa ki riam ki beit jong ki Syiem Sutnga, ka jingïohlad jong ki ban leit na kawei ka shnong sha kawei pat ka pynlong ïa ka jabieng bad jingmut jingpyrkhat jong ki ban nep hir hir kum ki mawlein hapoh ki pubon.
Ka jingstad bad jingshemphang jong ki ka pynlong ïa ki nongshun ba mut wan hiar thma ïa ka Shnong ban pyndem la ki wait ki sum tang ha shi teng, ki long ki briew kiba stad bad pyrkhat jngai bha, ki shna ïa ki myrsha ha ki khyrdop shnong ban long kum ka kut ba skem ïa ka shnong ka thaw bad ki tih ïa ki thliew ba heh ha ka dur jong ki krem ban buh rieh ïa u kba u khaw, ki tiar donkam bad wat ïa ki riew tymmen bym nang ïaid ne mareh, ki buh ïa ki hapoh kita ki thliew ban buh rieh na u nongshun ha ka por thma bad marsein kut ka thma ki leit sei pat na kita ki thliew, ïa kine ki thliew ngi lah ban shem ne ïohi haduh mynta ki sngi halor u lum Khonlom ha Dong Lumlakhiat Mynso, bad ha u snem 1861 haka por ka jingwan hiar thma jong ki phareng ïa ka shnong Mynso ha ka sien ba nyngkong kim lah kot bor ïa ki shipai ki swar jong u Daloi, ka jingïaleh ka kut tang halor u Myrchalajai, marsien wan ki phareng ha Myrchalajai ki kyllon khram bad briew bad kulai kim ïohi nangno ba wan u khnam bad mano ba tda ïa ki ryntih ki khnam.
Hynrei u phareng nalor ba u long u briew uba stad bad shemphang u don ruh ïa ka buit ba palat ïa u Myrsiang kumta haba u sngew ba um don lad shuh ban ïoh rung suk shapoh ka shnong, u la sdang da kawei ka buit ha kaba u leit thong ha ka dor baheh ïa ki briew ba juh rung juh mih bad ka shnong Mynso ban ïalam ïa u phareng na kawei pat ka jaka ne lynti khlaw kaba pajih, bad dei lyngba kine ki briew (para jan shnong) ba u phareng u ïoh rung suk shapoh u pud u sam ka shnong sa kaba ki leit phar shiliang ïa ka wah Leshka bad ïaid suki mian pa mian haduh ban da poi ha u lum Ramu bad lum Nangrim bad hangta ki phareng ki jopsuk ïa ki shipai U Daloi Myllon bad ki khar lut ïa ka spah ka hajar bad ksiar rupa jong ki Nong Mynso bad ki ai ha kita ki briew (para jan shnong) ba ïalam lynti ïa ki kum ban pyndep ïa ka kular ba ki ïa kut. Na baroh ki para Daloi jong ka ri Jaintia 12 Dolloi ba ïa leh pyrshah ïa ki phareng, dei u Myllon Daloi jong ka Elaka Mynso u ba pyndem khatduh ha khmat ki phareng, lah ban ong ba ka Elaka Mynso ka dei ka Elaka ba hadien duh ba ki phareng kin jop thma.