Nongstoiñ, Jymmang, 04: Ka shnong Athiabari ha Hahim sector ka dei ka shnong kaba la rim bha, kaba naduh kaba sdang ki Khasi kim pat don satia, hynrei la shong la sah ha katei ka jaka da ki jaitbynriew ba ki khot ki Athia kiba im da ka rep kait. Ha u snem 1854 uwei u Missionary phareng u ba dei na ka kynhun balang Baptist u la wan ban ïalap bad la pynkylla noh kum ka Athiabari kaba mut ka bri kait.
Dei tad haduh u snem 1964 ba u Parad Bamon Ïawphniaw (bam kwai ha ïing u Blei) lem bad ka ïing ka sem kiba dei na ka hima Maharam Syiemship, ki la leit ban shong shnong nyngkong eh ha katei ka jaka.
Katkum ki jingtip ba bniah ba u nongthoh khubor u la ïoh ban lum na u bah Nastar Kharlyngdoh, u khun ba saw jong u parad (L) Bamon, la ong ba ka kmie ka dei na ka shnong Mawrap bad u kpa pat u dei na ka shnong Mawmerang Maharam Syiemship. Ki la wan ban buhai shnong nyngkong eh ha Mawkhap ka shnong kaba don shaphang mihngi na Tynghor bad na ka daw jong ka jingduk jingkyrduh, ki la poi sha Athiabari ban leit khaïi bad ki la pynlong shnong syndon ha katei ka jaka.
Nalor kata utei u rangbah u la ïathuh ba ha u snem ba ki la leit shong shnong nyngkong, don tang uwei u Khasi ha katei ka jaka u ba kyrteng u bah Horin na ka shnong Umsohpieng u ba shong ha katei ka jaka namar ba u dei u nongpeit ïa ka khlaw jong ka District Council.
Nalor kata u la ong ruh ba u don phra ngut shipara lai ngut ki kynthei bad san ngut ki shynrang, hynrei saw ngut ki shynrang ki la leit shong kha noh sha kiwei pat ki jaka. Kumta dei tang ma u ryngkat ki lai ngut ki hynmen bad ki para marwei kiba sah ha katei ka shnong haduh mynta. Ka jingsdang jong katei ka shnong ka long ba ki kynthei ki dang sah haduh mynta.
Kaba kham sngew tynnad shuh shuh ka long ba katei ka longïing ka la seng ruh ïa ka Balang Presbyterian Athiabari bad dei tad haduh u snem 1993-94, ha ka por ba u bah K.P.Pangñiang u long u sirdar jong ka hima Jyrngam, ryngkat ka jingïatreilang ba ki la pynkylla noh ïa katei ka shnong sha ka kyrteng sha ka Umsaitwait kaba dei ka kyrteng Khasi paka bad ïa ka balang ruh la pynkylla noh sha ka Umsaitwait Presbyterian Church.
Ha kaba ïadei bad katei ka jaka lem bad u pud u sam bad ka jylla Assam bad Assam, u bah Kharlyngdoh u la ong ba ha ki snem ba mynshuwa ka sorkar Meghalaya kam nud satia ban kam ba ka Athiabari ka hap ha poh West Khasi Hills. Wat ban ai bording ruh kam nud, hynrei hadien ba ka tnad pulit ka la wan ban buh ïa ka ktem ha katei ka jaka ka sorkar ka la pynbiang ïa ka bording, ka um bam um dih bad kiwei kiwei ki jingdon kam jong ki paitbah.
U la ong ruh ba haduh mynta ki don tang shiphew tylli ki longïing kiba dei ki Khasi ha katei ka shnong bad naduh u snem 2023, ba ka sorkar jylla ka la lah ban pynbeit ïa ka jingïakajia pud ha ki jaka kiba kiba hap ha ka Hahim sector, ba ka sorkar Assam kam shym la wan tuklar shuh hapoh ki jaka jong ka Meghlaya bad ka shnong Athiabari ka la kylla long u mawpud ba skhem jong ka jylla Meghlaya ha katei ka thaiñ.
