Watla ka Sorkar Jylla ka la buh thong ban pynlut
da ki spah klur tyngka na ka bynta ban pynbiang pynbit ïa ka rukom ai jingsumar kaba paka sha ki paidbah nongshong shnong ha ka jylla, hynrei ki jaka ai jingsumar ha ki shnong nongkyndong kim da biang haduh katta katta.
Ka jingpyntreikam jong ka Sorkar Jylla ïa ka Meghalaya Health Systems Strengthening Project (MHSSP) lehse kan dei kawei pat ka thong kaba ka Sorkar kan dup lah ban shakri kham bha ïa ki paidbah ha ka Koit ka Khiah hynrei kane ka thong kan ym lah satia ban kynjoh katkum ka lada ka Sorkar kam phaikhmat lem sha ki jaka sumar sha ki nongkyndong, ban pynbiang ïa ki dawai dashin, ki nongtrei naduh ki Nurse bad ki Doctor kiba long ki nongtrei kiba hakhmat eh ban ai ïa ka jingsumar sha ki paidbah kiba donkam shisha ïa ka jingkoit jingkhiah.
U Bah Himalaya Shangpliang uba long u MLA barim jong ka Mawsynram Constituency u dei ban ïoh jingïaroh na ki paidbah ba bun balang namar dei ma u uba rah ïa kane ka mat hapoh ka Dorbar Mang Tyngka jong ka Iingdorbar Thawaiñ jong ka Jylla bad ban kren halor ka jingeh jong ki jaka ai jingsumar kiba don ha ki thaiñ nongkyndong kiba dang duna bha ha ka jingïoh ïa ki lad jingïarap. Toi, watla ki jaka ai jingsumar ha ki shnong nongkyndong lehse ki kham duna ha ka jingdon jong ki nongpang hynrei haba wad bniah ïa ka jingshisha kane baroh ka dei namarba ki jaka ai jingsumar sha ki Nongkyndong ki dei ki bym da biang satia watla ki don makna ïa ki nongtrei hynrei ki lad ai jingsumar ki duna bad kim long satia kiba biang.
Dei na kane ka daw, ka pynduh mynsiem ïa ki paidbah nongpang ban leit wad jingsumar sha ki jaka ai jingsumar kiba don ha ki shnong ki thaw kiba ka Sorkar ka la shna khnang ban pynsuk ïa ka leit ka wan jong u paidbah. Ha kaba khatduh hi, ki paidbah na ki shnong nongkyndong ki hap ban wan tur sha ki jaka ai jingsumar kiba don ha ki jaka Sor, la ka long tang ha Shillong Civil Hosital ne ha NEIHGRIHMS ne ha ki Hospital ba la pynïaid da ki kynhun jong ki riewshimet.
Hato ka T.325 klur kan treikam pura neem katkum ba ka Sorkar ka la buh thong ïa kaba ka World Bank kan siew 70% katba 20% kan bei pat ka Sorkar ha ki san snem ban sa wan na ka bynta ban pynbiang pynbit ha kaba ïa dei bad ka koit ka khiah ha ka Jylla? Lada ka Sorkar kan bhah ban pynlut tang 75 klur ban pynbiang ïa ki PHC bad ki CHC ha ka Jylla hato ka la biang? Namar ki dang don ki CHC ki bym pat biang ki tiar ai jingsumar ba ki paidbah ki donkam haba leit wad jingsumar sha kine ki Hospital jong ka Sorkar.
Lehse tang 75 klur tyngka ka la biang palat ban kyntiew ïa ka rukom treikam ban ai jingsumar ha ki Health Centre kum ki District Hospital, ki Ccommunity Health Centre, ki Primary Health Centre bad ki Sub Health Centre. Hynrei ka jingkylli kaba mih mynta ka long ha kano ka rukom ka tnat ka Koit ka Khiah kan pyntreikam ïa kane ka 75 klur. Katno snem kan shimpor ban pynlut ïa kane ka pisa na ka bynta ban kyntiew ïa kine jaka ai jingsumar kiba rit kiba don ha ki kyndong bad ha ki kyntoit bapher bapher jong ka Jylla Meghalaya.
Kaba kham isangsot shuh shuh ka dei ïa ki shnong kiba don ha ki jaka khappud jong ka Jylla Meghalaya bad ka ri Bangladesh bad kumjuh bad ka Jylla Assam. Kine ki shnong naduh ba ka Jylla ka la ïoh ïa la jong ka Jylla bapura kam shym la phaikhmat satia sha kine ki shnong kiba jngai da ki phew kilomitar na ki jaka Sor bad khamtam lei lei sha rilum Garo kaba buh ïa ki paidbah ha ka suhsat bad ha ka shyngkan hi khait nalor ba ki nongpang ki hap ban ïaid ïa ki lynti kiba jngai bad nalor ba ka surok ka long kaba sniew bad kaba buh jingeh haduh katta katta ban ïaid lynti.
Nalor kata, ka Sorkar ka la dei ban pynleit jingmut ruh ha kaba shna ïa ka Medical College namar haduh mynta ka Jylla Meghalaya kam pat don satia ïa ka Kolej pule doctor la kajong hynrei lait noh ha NEIGRIHMS kaba dei ka Hospital jong ka Sorkar India. Ka Sorkar MUA ba la ïalam da ka Seng Congress ka la pruiddak ïa kane ka thong ban tei ïa ka Medical College hynrei mynta la lai snem kynthih naduh ba ka Sorkar MDA ka la ïoh bat ïa u lakam synshar ha kane ka Jylla kam pat lah satia ban leh eiei halor kane ka jingangnud jong ki samla kiba kwah ban ïohi noh la ka jong ka Medical College khnang ba kin ïoh pyntbit ïalade ha kaba pule ha ka laiñ Doctor hapoh ka ri lajong khlem da donkam shuh ban leit ïaknieh Seat sha ki Medical College kiba don shabar ka Jylla.
Dei kane ka lad ka ban sa plie ïa ki jaka ai jingsumar sha ki jaka ba kyndong tam ha ka jylla ha kaba ki samla kiba la pas ïa ka MBBS kin ym kyrngah satia ban leit shakri ha kine ki jaka namar kin sngewthuh shisha ïa ka jingkordor jong ki mynsiem ki parari kiba shong basah ha ki jaka ba wat ka surok kali ruh kam pat don.
Sa kawei pat ka jingkhmihlynti jong u paidbah ka long ban ïohi ba ïa ka 108 ka Sorkar ka dei ban pyrkhat bha da ki hajar sien ha shwa ban aiti biang sha ki Kynhun Shimet kumba ka la long baroh shikatta. Ka jingaiti ïa ka 108 sha ki Kompeni kiba nabar ka jylla ka long pynban kumba khñiot ïa ki paidbah lada ki nongtrei jong kane ka tnat ai jingsumar kaba kyrkieh baroh 24 kynta ha ka shi sngi kin shah leh beiñ ha ki bor jong ka Management. Ka jingïakhih jong ki nongtrei kumba la jia ha kine ki snem ba la leit noh ka wanrah ïa ka jingduhnong hi jong u paidbah ka jylla.
